Morgunblaðið - 16.06.2011, Side 18

18 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. JÚNÍ 2011
Fréttir af trúar-
bragðadeilum innan
Háskóla Íslands
vekja minningar
um deilur vegna
Kóranskóla víða um
heim. Tengingin er
óþægileg og minnir
á að flísin í auga
náungans er oftast
bjálkinn í okkar
eigin auga.
Að loknum fyrri
Flóabardaga árið 1991 bauð
Danadrottning herforingjanum
Norman Schwarzkopf til te-
drykkju. Að drykkju lokinni
sagði Schwarzkopf að hann hefði
skynjað fylgd æðri máttarvalda í
eyðimerkurstorminum í Írak. Í
sömu vikunni var Nelson Man-
dela, nýlega laus úr 27 ára
fangavist, í heimsókn í Kaup-
mannahöfn. Mandela var hvorki
boðið til áheyrnar né tedrykkju
hjá hirðinni. Krossfarar hafa
alltaf skipað hærri sess í okkar
menningarheimi en menn sátta
og fyrirgefningar.
Tvískinnungur okkar birtist
skýrt í því hvaða hugtök við not-
um. Öfgamenn eða andófsmenn,
andspyrnumenn eða hryðju-
verkamenn, dauðasveitir eða ör-
yggissveitir, innrásarlið eða
frelsissveitir, allt fer þetta eftir
sjónarhorni þess sem segir frá.
Að fella eða myrða
Frá blautu barnsbeini höfum
við fylgst með fréttum af mann-
falli í Palestínu og Ísrael. Lengi
vel tíðkaðist hugtakanotkun með
sterkum blæbrigðamun. Að
myrða, annars vegar og að fella,
hinsvegar. Dæmigerð fyrirsögn
var; Ísraelskar hersveitir felldu
12 öfgamenn á Gazasvæðinu.
Undirfyrirsögn sagði að reynt
hefði verið að myrða 18 ára ísr-
aelskan hermann. Í meginmáli
fréttar mátti síðan lesa að hóp-
urinn samanstóð af börnum og
unglingum á aldrinum 4 til 16
ára, vopnuðum múrbrotum og
steinvölum.
Þessi framsetning frétta heyr-
ir sögunni til. Börnin og ung-
lingarnir voru drepin eftir grjót-
kast þeirra gegn flokki
þungvopnaðra hermanna í fylgd
bryndreka. Það hefur tekið fjöl-
miðla um 60 ár að opna fleiri
hliðar þessa lengsta umsáturs
mannkynssögunnar.
Zionismi, nasismi
og helförin
Um 1880 hafði hebreskan ver-
ið endursköpuð sem lifandi tal-
mál af Ben-Yehuda eftir um
2.000 ára þögn. Hugmyndin um
þjóðarheimili fólks af gyðingtrú
tók á sig fasta mynd með útgáfu
bókarinnar, Der Judenstaat, eft-
ir blaðamanninn Theodor Herzl
árið 1896. Theodor Herzl var
þjóðernissinni sem fann ekki
samleið með austurrískum fé-
lögum sínum í Vínarborg.
Það er kaldhæðnislegt að ræt-
ur zionismans og nasismans
liggja á sömu slóðum í tíma og
rúmi. Stefna zionistanna var sett
á Palestínu. Markmiðið var að
safna þar saman fólki gyð-
ingtrúar frá öllum heims-
hornum. Skipulagðir fólksflutn-
ingar til Palestínu hófust í
kjölfarið.
Helför Þýskalands nasismans,
með austurrískan póstkortamál-
ara Vínarborgar í fylking-
arbrjósti, kostaði yfir sex millj-
ónir Evrópubúa af gyðingtrú
lífið. Þeir sem ekki fóru til Pal-
estínu lentu í erfðafræðilega
taktfastri útrýmingarvélinni.
Við Íslendingar spiluðum með
og rákum þýska gyðingtrúar
flóttamenn frá Íslandi. Þeir
fengu lokavist í
Bergen-Belsen.
Hver var tilgang-
urinn? Hvert var
meðalið? Pólitísk
rétthugsun leyfir
hvoruga spurn-
inguna.
Ályktun 181 og
hamfarirnar
Hinn 29. nóv-
ember 1947 sam-
þykktu Sameinuðu
þjóðirnar ályktun
númer 181 um skiptingu Palest-
ínu í tvö ríki utan Jerúsalem
sem skildi lúta alþjóðlegri
stjórn. Vandinn er enn í dag sá
að þarna var fyrir fólk sem var
hrakið á brott. Eftirlifendur og
afkomendur þeirra telja sig
einnig eiga rétt til að lifa á þessu
landsvæði.
Á okkur Íslendingum hvílir
söguleg skylda. Fulltrúi okkar
nýstofnaða lýðveldis, Thor
Thors, lék lykilhlutverk í að-
draganda samþykktar ályktunar
SÞ, númer 181 um tvískiptingu
Palestínu. Öll nágrannalöndin
ásamt Palestínumönnum lögðust
gegn ályktuninni og lögðu til að
að stofnað yrði sameiginlegt ríki
óháð trúarskiptingu. Formaður
sáttanefndar SÞ, Dr. Evatt og
varaformaðurinn P.S. Svastivat,
létu sig báðir hverfa af vettvangi
þingsins. Á ögurstundu féll það í
skaut ritara nefndarinnar Thor
Thors fulltrúa minnsta ríkis SÞ
að mæla fyrir niðurstöðu í Pal-
estínumálinu.
Söguleg ábyrgð Íslendinga
Nú sextíu og fjórum árum síð-
ar virðist umheimurinn loks sjá
að umsátrinu verður að ljúka.
Hamfarirnar sem fólkið í Palest-
ínu má þola á hverjum degi ár
eftir ár, áratugum saman er
smán alþjóðasamfélagsins. Blóð-
bað ísraelska herveldisins á her-
teknu svæðunum er vanhelgun á
minningu þeirra sex milljóna
einstaklinga sem myrtir voru í
helförinni.
Í september rennur upp ögur-
stund og í ljósi sögunnar er rödd
Íslands mikilvæg. Það væri
sjálfsagt skref og rökrétt að Ís-
land yrði fyrst vestrænna ríkja
til að viðurkenna Palestínu sem
sjálfstætt og fullvalda ríki. Slíkt
skref yrði stórt fyrir staðfasta
þjóð.
Stjórnarskrá og trúfrelsi
Sagan hefur kennt okkur að
göróttustu kokkteilar mann-
kynssögunnar verða til þegar
trúarbrögðum, þjóðrembu og
hjávísindum er blandað saman
við stjórnmál. Eitt stærsta
framfaraskrefið sem við sjálf
gætum stigið væri það að taka
hér upp fullt trúfrelsi án sér-
stakrar aðgreiningar þjóðkirkju
við endurskoðun stjórnarskrár.
Ein meginforsenda frið-
samlegs samfélags, hvort sem er
í Ísrael eða í Palestínu, á Íslandi
eða í Íran, er sú að allir fái að
iðka sína trú eða trúleysi í friði.
Til þess að svo megi vera þurfa
allir að standa jafnir að lögum.
Helförin og ham-
farir Palestínu
Eftir Jón
Guðmundsson
» Sagan hefur kennt
okkur að görótt-
ustu kokkteilar mann-
kynssögunnar verða
til þegar trúarbrögð-
um, þjóðrembu og
hjávísindum er bland-
að saman við stjórn-
mál.
Jón
Guðmundsson
Höfundur er arkitekt.
Umsögn þín um
fégráðugar, athygl-
issjúkar konur sem þú
setur í samhengi við
meinta þolendur Ólafs
Skúlasonar biskups, er
hvatinn að þessu bréfi
til þín. Þú segir í bréfi
þínu til rannsókn-
arnefndar kirkjuþings
að það sé vel „þekkt
staðreynd“ að stundum
ljúgi konur til um kyn-
ferðisofbeldi. Þessa „vel þekktu stað-
reynd“ segist þú hafa lesið „einhvers
staðar“ og lætur það fylgja með að
konur kæri karlmenn ranglega í
þeim tilgangi að hefna sín, komast í
sviðsljósið, af öfund og von um pen-
inga svo eitthvað sé nefnt af því sem
þú taldir upp.
Ég hef legið yfir rannsóknum í
kynferðisofbeldi í mörg ár. Rann-
sóknir sýna að upplognar kærur í
slíkum málum eru svipaðar og í öðr-
um brotaflokkum; eða að 1-2% kæra
eru falskar. Staðhæfing þín að það
sé „þekkt staðreynd“ að konur ljúgi
stundum um ofbeldi eiga sér því
enga stoð í veruleikanum. Hins veg-
ar er sú fullyrðing þín um konur
sem kæra að ósekju, þekkt goðsögn
um kynferðisofbeldi. Svo við rifjum
aðeins upp trúarbragðafræðina frá
námsárum guðfræðinnar þá er yf-
irleitt tilgangur goðsagna að gefa
ákveðnu fyrirbæri merkingu með
það að markmiði að búa til mynd af
veruleikanum sem breiðir í raun yfir
hann. Oftast tengjast goðsagnir ein-
hverju valdi og eru bún-
ar til í þágu valds til
þess að viðhalda því.
Ráðandi valdaöfl reyna
því að láta sína goðsögn
öðlast hljómgrunn til
þess að réttlæta forrétt-
indi sín svo að þau geti
notið þeirra án sam-
viskubits.
Goðsögnin um að þol-
endur ljúgi til um kyn-
ferðisofbeldi er einhver
lífseigasta mýtan og sú
sem fælir flesta þol-
endur frá því að kæra.
Skoðum árið 2009 þá leituðu tæplega
300 konur til Neyðarmóttöku nauðg-
ana og á Stígamót. Á því ári var
dæmt í 7 nauðgunarmálum. Heldur
þú að allar hinar konurnar hafi verið
að ljúga? Fæstar konur kæra, vegna
þess að við búum við réttarkerfi sem
gerir þolendur kynferðisofbeldis tor-
tryggilega. Fjölmargir í samfélagi
okkar nærast auk þess á þessum
goðsögnum um illa innrættar konur
sem vilja klekkja á saklausum körl-
um. Fyrir augnabliks frægð og
möguleika á peningum (bætur sem
ná varla lágmarks atvinnuleys-
isbótum, ef svo heppilega vildi til að
hún væri ein þeirra örfáu sem fá
málið tekið fyrir dómi og þar að auki
sakfellt í málinu) er lygakvendið
tilbúið að fara í ítarlega líkamsrann-
sókn, ítrekaðar yfirheyrslur, upplifa
tortryggni samfélagsins, jafnvel
flótta frá landinu og átt á hættu að
verða úthrópuð lygakvendi ef hún
vogar sér að opinbera reynslu sína.
Samfélagið á fullt af varðhundum
sem standa vörð í kringum ofbeldis-
manninn. Að taka afstöðu með ger-
andanum krefst nefnilega einskis.
Gerandinn vill aðgerðarleysi … að
ekkert sé gert, svo að hann geti
haldið iðju sinni áfram. Að taka af-
stöðu með þolanda krefst aðgerða,
sársauka og umskipta á ríkjandi
hefðum. Þess vegna eru varð-
hundarnir margir og fara mikinn,
þeir standa tryggilega vörð um vald
sitt og eru tilbúnir að vitna í illa
ígrundaðar „staðreyndir“ sem þeir
lásu „einhvers staðar“ og slengja
þeim fram sem rökstuddri þekkingu.
Á meðan kynferðisofbeldi liggur í
legi þagnar og klisjukenndra for-
dóma búum við til kjörinn farveg
fyrir gerendur að athafna sig. Ég
ætla ekki að ásaka þig um að vera
einn af varðhundunum, þrátt fyrir að
bréf þitt bendi eindregið til þess. Ég
býst við að ummæli þín byggist á fá-
fræði og vanþekkingu á kynferðisof-
beldi og því er auðvelt að breyta
með því að afla sér þekkingar. Ef þú
telur þig vita betur verð ég að telja
að einhver önnur öfl en fáfræði liggi
að baki ummælum þínum og að þau
séu óvinveitt þolendum kynferðisof-
beldis.
Opið bréf til Arnar Friðrikssonar,
fyrrverandi prófasts á Skútustöðum
Eftir Önnu Bentínu
Hermansen
Anna Bentína
Hermansen
» Staðhæfing þín að það
sé „þekkt staðreynd“
að konur ljúgi stundum
um ofbeldi eiga sér því
enga stoð í veruleikanum.
Höfundur er kynjafræðingur og með
BA-próf í guðfræði.
Mér finnst alltaf skrýt-
ið hvað börnum leiðist í
skólanum. Skólinn á að
vera tilhlökkunarefni
hvers nemanda, vinnu-
staður sem gleður þau og
þá sem leiðbeina þar.
Skóli á að næra fólk, bæði
andlega og líkamlega.
Ekki vera staður sem
hryllir börn og þurrkar
upp allan sköpunarmátt
þeirra og einstaklingseðli. Kennarar
þurfa einnig á meiri sköpun að halda, til
að líða vel í starfi.
Ungir nemendur eru einstaklingar
sem þurfa að fá að vera uppfinninga-
samir og undirbúa sig fyrir endalausa
möguleika í framtíð. Þau eiga að þekkja
tilfinningar sínar, hið góða afl innra
með sér og finna hvaða einstaka hæfi-
leika þau bera. Við eigum að vekja þau
en ekki svæfa. Þau eiga öll að fá stuðn-
ing til þess innan skólakerfisins.
Nemendur ættu í raun alltaf að vera
á sjálfsræktarnámskeiði í skólanum,
alla daga, það myndi líka vísa þeim ann-
að en á glötunarveg vímuefnanna, þar
sem þau sefa óhamingju sína.
Mörg menningarsamfélög eru í dag
að breyta skólakerfi sínu til að mæta
aukinni tækniþekkingu almennings en
það gleymist að setja meira fé í skap-
andi listir innan veggja skólans. Það
fyrsta sem skorið er af í skólastarfi eru
einmitt list- og verkgreinar en þetta
eru oft einu greinarnar sem nemendur
hafa unun af. Þarna geta kraftaverkin
gerst. Þessar námsgreinar hjálpa þeim
að kynnast sjálfum sér betur, styrk-
leikum sínum og veikleikum. Til að
nemendur hafi áhuga, þarf námið að
tala beint til þeirra og við þau. Námið
verður helst að snerta við sálinni, svo
einfalt er það.
Nýr heimur
Ný veröld er að fæðast, það er bara
spurning hvenær hún tekur yfir. Við
sjáum þetta allt í kringum okkur. Nátt-
úran öskrar á breytingar, td. hug-
arfarsbreytingar gagn-
vart jörðinni sjálfri. Hún
sýnir það helst með brjál-
uðum vindum, eldgosi og
jarðskjálftum. Hnignun
og úrelding fyrri hug-
mynda á sér stað út um
allt, ekkert er öruggt
lengur. Við verðum að
hlusta.
Gamli heimurinn er að
deyja. Fyrri hugmyndir
og heimur, sem hélt utan
um örfáa menn, er höfðu
aðgang að völdum, sá heimur er í
dauðateygjunum. Nú eiga allir að hafa
aðgang að völdum, uppbyggilegum
völdum. Almenningur vill ekki meir og
rís upp gegn óréttlæti alls staðar. Það
er í raun allt á suðupunkti um alla jörð.
Því fyrr sem við hleypum inn nýju sam-
félagi, samfélagi réttlætis, frelsis og
samvinnu í stað samkeppni og hafta, þá
fáum við að sjá fallegri veröld. Við verð-
um að horfast í augu við það. Því fyrr
sem við hlustum inn á við, á rödd rétt-
lætisins og hættum að næra óttann, þá
opnast ný töfraveröld og náttúran verð-
ur með okkur í liði.
Í nýrri veröld má tala um tilfinningar
án þess að það sé dæmt tilfinningasemi
eða væmni. Þar megum við vera einlæg
og líka barnslega einföld, með fallegt
hjartalag.
Falleg veröld þar sem fólk má vera
næmt og því hjálpað til að skilja og
þjálfa þá hæfileika betur. Veröld þar
sem litróf fjölbreytileikans má dafna.
Veröld kærleikans er loksins að fæðast.
Börnin sem eru að fæðast núna geta
vísað okkur veginn ef við hlustum betur
á þau, hvað þau hafa við okkur að segja.
Börn geta kennt okkur svo margt. Þau
eru fulltrúar nýja heimsins, þau eru boð-
berar hins nýja afls.
Er gleði rétta leiðin til náms?
Ef við færum að vinna meira með
skapandi listir í skólum, þá myndum við
sjá miklu betri skóla og mun þægilegri
nemendur, sem hlakka til að mæta í
skólann.
Lesblind, ofvirk og vanvirk börn njóta
sín mun meira í skapandi starfi en sitj-
andi á stól, dofin af lyfjum eða vansæl
með neikvæða sjálfsmynd sína.
Hættum að deyfa börnin og hæfileika
þeirra! Förum að horfa á þau og hlusta
betur á þau. Vekjum þau!
Breytum skólakerfinu svo það passi
fyrir skapandi einstaklinga, sem eru án
lyfja. Setjum frekar skólakerfið á lyf og
hjálpum því að breytast, svo það skapi
litríka frjálst hugsandi einstaklinga.
Höfum meira gaman alls staðar!
Við eigum ekki að svæfa hæfileika
barna heldur að vekja þau í skólunum, fá
þau til að hugsa, velta fyrir sér og hug-
leiða. Leyfum þeim að nýta kraftinn sinn
á leiksviði, í söng, myndlist, hreyfingu
og dansi. Sumir þurfa líka hreinlega að
fá að vera í öguðum bardagaíþróttum til
að læra að hemja kraftinn sinn og fá út-
rás á náttúrulegan hátt. Þetta er allt
kraftur sem einstaklingurinn getur lært
að virkja og stjórna. Það þurfa allir að
læra að þekkja sjálfan sig, hæfni sína og
hæfileika og hvað sé það besta við okkur
sem manneskjur. Hví ekki að nota tím-
ann til þess í öllu skólakerfi, sem for-
varnir? Við þurfum öll að einblína á
styrkleika okkar en ekki veikleika og
best er að kenna það og þjálfa strax í
skólanum.
Förum að hafa meira gaman og
vinnum með jákvæða sjálfsmynd ein-
staklinga. Syngjum meira, dönsum
meira, spilum meiri tónlist, leikum okk-
ur meira og þá opnast margar nýjar
skemmtilegar gáttir í nemendum.
Við höfum öll ríka sköpunarþörf, sem
þarf að fá að blómstra. Við eigum öll að
fá að njóta okkar. Þegar við fáum útrás
fyrir sköpunarkraftinn okkar þá verðum
við sjálfsöruggari og mun hamingjusam-
ari.
Hleypum kærleikanum inn, sýnum
hverju öðru meiri hlýju og sjáum allt fólk,
sem vini okkar og samherja. Lifið heil!
Vekjum börnin
Eftir Mörtu Eiríks-
dóttur
» Við eigum ekki að
svæfa hæfileika barna
heldur að vekja þau í
skólunum, fá þau til að
hugsa, velta fyrir sér og
hugleiða.
Marta Eiríksdóttir
Höfundur er kennari og
viðburðastjórnandi.