Morgunblaðið - 18.06.2011, Blaðsíða 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. JÚNÍ 2011
BAKSVIÐ
Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Matvælastofnun fylgist með að heil-
brigðisvottorð fylgi plöntum og gróð-
urmold sem flutt er til landsins en
gerir sjaldan stikkprufur til að kanna
hvort sníkjudýr kunni að leynast í
plöntunum eða moldinni. Yfirleitt er
treyst á heilbrigðisvottorð frá erlend-
um systurstofnunum.
Ýmis erlend smádýr eru talin hafa
borist hingað með innfluttum gróð-
urvörum. Erling Ólafsson, skordýra-
fræðingur Náttúrufræðistofnunar
Íslands, telur ljóst að bæði aspar-
glytta og spánarsnigill hafi komist
hingað með innfluttum vörum og vill
að innflutningur á plöntum með mold
verði bannaður.
Sigurgeir Ólafsson, plöntusjúk-
dómafræðingur hjá Matvælastofnun,
segir að reglur um innflutning á
plöntum og mold fari eftir alþjóðleg-
um samningi um plöntuheilbrigði
sem Íslendingar eru aðilar að. Regl-
urnar snúist um að koma í veg fyrir
að ákveðnir skaðvaldar komi hingað
með plöntusendingum. „Það er ekki
þannig að ekkert megi koma með
þeim. Það eru ekki allar lífverur
hættulegar. Þegar planta kemur með
rót og í potti koma ýmsar lífverur
með,“ segir hann.
Plöntur frá öllum heiminum
Í fyrra voru gefin út 39 vottorð fyr-
ir innflutningi á pottaplöntum, 62 fyr-
ir garðplöntur, tré og runna og 154
fyrir græðlinga og smáplöntur, skv.
upplýsingum á vef Matvælastofnun-
ar. Ekki kemur fram hversu mikið
magn var flutt inn í hverri sendingu.
Flestar garðplöntur sem hingað eru
fluttar koma frá Hollandi, Danmörku
og Belgíu en Sigurgeir bendir á að
fyrirtæki í þessum löndum rækti
plöntur úti um allan heim. „Það má
segja að plöntur og afskorin blóm
komi alls staðar að úr heiminum,“
segir hann. Þótt innflutningur sé
töluverður eru sumar plöntur á bann-
lista, þar á meðal helstu skógar-
plöntur íslenskar. Því má ekki
flytja inn birki, ýmis barrtré,
aspir, víði og fleiri tegundir.
„Það var okkar mat að það
væru svo margir skaðvaldar á
þessum tegundum erlendis
sem við höfðum ekki fengið
hingað. Við töldum að heil-
brigðisvottorð myndi
ekki veita okkar
nægilega vörn,“
segir Sigurgeir.
Þessar tegundir hafi ekki verið flutt-
ar inn frá 1990, þegar reglurnar voru
settar, nema sem fræ og í vissum
undantekningartilfellum.
Ryð barst með vindi
Sigurgeir bendir á að ýmsar skor-
dýrategundir geti borist hingað með
gámum og öðrum vöruinnflutningi.
Einnig geti smádýr og plöntusjúk-
dómar borist með vindi eða fuglum.
„Ég get nefnt sem dæmi að ryðsvepp-
ur í gljávíði kom fyrst upp á Höfn í
Hornafirði þar sem farfuglar koma
fyrst að landinu,“ segir hann. Ekki sé
útilokað að asparglytta hafi fyrst bor-
ist hingað með plöntum þótt innflutn-
ingur á hýsilplöntunum víði og ösp sé
bannaður og allt bendi til þess að
spánarsnigillinn hafi borist með þeim
hætti. Hann sé útbreiddur erlendis
og ekki bundinn við ákveðnar plöntu-
tegundir. Aðspurður hvernig honum
lítist á bann við innflutningi segir Sig-
urgeir að það sé stjórnvalda, land-
búnaðar- og sjávarútvegsráðuneytis,
að setja slíkar reglur. Matvælastofn-
un sjái svo um að framfylgja þeim.
Ekki allar lífverur hættulegar
 Plöntur og afskorin blóm koma til Íslands úr öllum heimshornum  Um 1.000 tonn af mold flutt inn
 Heilbrigðisvottorð fyrir plöntur gildir líka fyrir moldina í pottunum  Fer eftir alþjóðasamningi
Ljósmynd/Sigurgeir Ólafsson
Mygla Kartöflumygla byrjar í grösum og getur farið sem faraldur um garða og sviðið öll grös. Einnig getur hún
farið í kartöflurnar og valdið rotnun á þeim. Vætusöm og hlý haust auki mjög hættu á að myglan nái sér á strik.
1.000 tonn af mold á ári
» Síðustu fimm ár hafa tæp-
lega 1.000 tonn af gróðurmold
verið flutt inn árlega.
» Enginn búfjáráburður má
vera í moldinni til að koma í
veg fyrir að búfjársjúkdómar
berist með henni. Fleiri kröfur
eru gerðar.
» Moldin sem fylgir plöntum
fellur á hinn bóginn undir heil-
brigðisvottorð fyrir plönturnar.
Hlýnandi veðurfar hefur leitt til
þess að sjúkdómurinn kartöflu-
mygla hefur náð sér aftur á strik
hérlendis. Hún hvarf vegna kóln-
andi veðurs upp úr 1960,
skaut aftur upp kollinum
1990 og 1991 en frá 1999
hefur hún verið landlæg á
Suðurlandi. „Hún var plága
hér á árum áður en nú ráða
menn betur við þetta með
fyrirbyggjandi úðun,“ segir
Sigurgeir. Fyrirbyggj-
andi sveppalyfi sem
veitir grösunum vörn sé úðað yfir
kartöflugarðana. Þetta geri mjög
margir kartöflubændur á Suður-
landi sem vilji tryggja sig gegn
myglunni en einn og einn taki
áhættuna og sleppi úðun. „Þetta
er samt sem áður ekkert í líkingu
við það sem gerist erlendis. Hér
nægir mönnum yfirleitt að úða
einu sinni á meðan menn úða
kannski þar á viku til tíu daga
fresti. Þetta er ekkert sambærilegt
við það sem er úti. Svo mikil hlýn-
un er ekki orðin hér.“
Nær sér á strik í hlýindum
KARTÖFLUMYGLA HVARF ÞEGAR FÓR AÐ KÓLNA UPP ÚR 1960
Sigurgeir Ólafsson
Ef þú ert tryggður þá færðu það bætt
TRYGGINGAMIÐSTÖÐIN / Sími 515 2000 / tm@tm.is / www.tm.is
Sólarmegin