Morgunblaðið - 18.06.2011, Page 22

22 FRÉTTIRViðakipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. JÚNÍ 2011
Vandi Erfiðleikar Grikklands geta haft
slæm áhrif á lönd eins og Spán og Portú-
gal og vandinn teygt sig langt út fyrir
landamæri Evrópu að mati AGS.
● Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn hefur
sent frá sér yfirlýsingu þar sem varað
er við því að þær hættur hafi vaxið sem
ógnað geta hagkerfi heimsins.
Meðal stærstu áhyggjuatriða til-
greinir sjóðurinn grísku skuldakrísuna,
óvissu um hallann á fjárlögum Banda-
ríkjanna og þörfina á að tempra efna-
hagsvöxt Asíu.
Þrátt fyrir varnaðarorðin reiknar AGS
með að hagvöxtur á heimsvísu muni
haldast á beinu brautinni, þó spár fyrir
frammistöðu Bretlands og Bandaríkj-
anna hafi verið lækkaðar, að því er BBC
greinir frá.
Haft er eftir Jose Vinals, stjórnanda
hjá sjóðnum, að það skipti hagkerfið á
heimsvísu miklu að leysa úr þessum
stóru óvissumálum.
ai@mbl.is
AGS varar við
hættumerkjum
FRÉTTASKÝRING
Örn Arnarson
ornarnar@mbl.is
Samkvæmt minnisblaði fjármála-
ráðuneytisins um útgjöld ríkissjóðs
fyrstu þrjá mánuði ársins stefnir í
verulega framúrkeyrslu umfram
fjárheimildir til útgjalda vegna
sjúkratrygginga og lífeyristrygginga
í ár. Sjúkratryggingar fóru verulega
fram úr fjárheimildum á fyrsta fjórð-
ungi samkvæmt ráðuneytinu eða um
480 milljónir króna.
Í minnisblaðinu er staða þessa lið-
ar sögð „alvarleg“ en velferðarráðu-
neytið gerir ráð fyrir að hallinn á
þessum lið verði tæpir tveir milljarð-
ar í ár. Frá þeim tíma hefur Alþingi
samþykkt breytingar á lögum sem að
mati fjárlagaskrifstofu fjármála-
ráðuneytisins mun kosta ríkið á
bilinu 200 til 320 milljónir á árs-
grundvelli.
Einnig kemur fram í minnis-
blaðinu að útgjöld vegna lífeyris-
trygginga hafi verið ríflega hálfum
milljarði umfram fjárheimildir og
gerir velferðarráðuneytið ráð fyrir
að umframútgjöld vegna þeirra muni
nema einum milljarði á árinu.
Áhyggjur seðlabankastjóra
Már Guðmundsson, seðlabanka-
stjóri, lýsti yfir áhyggjum yfir horf-
um í ríkisfjármálunum á fundi um
vaxtaákvörðun Seðlabankans á mið-
vikudag. Vísaði Már meðal annars til
áhrifa nýgerðra kjarasamninga á út-
gjöld ríkisins í ár. Auk útgjalda
vegna kjarasamninga hafa stjórnvöld
heimilað ýmsar útgjaldaaukningar að
undanförnu sem vekja, ásamt upplýs-
ingum um framúrkeyrslu ráðuneyta,
upp áleitnar spurningar um hvort
fjárlög ársins muni að óbreyttu stand-
ast og hvort markmið næstu ára í
stjórn ríkisfjármála náist.
Fjárlagafrumvarp ársins gerir ráð
fyrir að hallinn á rekstri ríkisins í ár
verði um 35 milljarðar og að frum-
jöfnuður – mismunur tekna og gjalda
að undanskildum vaxtaliðum – verði
jákvæður.
Ennfremur er markmið efnahags-
áætlunar íslenska ríkisins og Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins að afgangur verði
af rekstri ríkisins eftir tvö ár.
Hinsvegar liggja fyrir milljarða út-
gjöld vegna nýlegra aðgerða ríkis-
stjórnarinnar. Samkvæmt áliti fjár-
lagaskrifstofu fjármálaráðuneytisins
munu lagabreytingar vegna ný-
gerðra kjarasamninga leiða til þess
að tekjur ríkissjóðs verði fimm millj-
örðum lægri í ár en fjárlagafrum-
varpið gerir ráð fyrir. Auk þess var
gert ráð fyrir að lífeyrissjóðir myndu
greiða fyrir hluta sex milljarða
kostnaðar vegna vaxtaniðurgreiðslu.
Sem kunnugt er þá náðist ekki sam-
komulag við lífeyrissjóðina að þeir
tækju á sig tímabundinn skatt vegna
þessa þannig að enn sem komið er
eru líkur á því að ríkið þurfi að taka á
sig þennan kostnað.
Við þetta bætist að ef samningar
við starfsmenn hins opinbera verða á
svipuðum nótum og samningar á al-
menna vinnumarkaðnum mun aukn-
ing launakostnaðar ríkisins í ár nema
um 4,5 milljörðum samkvæmt upplýs-
ingum frá fjármálaráðuneytinu. Fjár-
lög ársins gerðu ekki ráð fyrir því að
laun opinberra starfsmanna myndu
hækka. Samkvæmt skýrslu vegna 5.
endurskoðunar efnahagsáætlunar-
innar hefur ríkisstjórnin lýst yfir að
hún muni nota sérstakan varasjóð til
þess að mæta þessum og öðrum út-
gjöldum sem ekki var gert ráð fyrir í
fjárlögum. Hinsvegar er þessi sjóður
ekki nema fimm milljarðar og þar af
leiðandi kalla þessi útgjöld á umtals-
verðan niðurskurð ef markmið fjár-
laganna á að nást.
Ennfremur voru nýlega gerðar
breytingar á lögum um almanna-
tryggingar sem að mati fjárlagskrif-
stofunnar munu kosta ríkið á fjórða
milljarð á næstu árum.
Tugir milljarða vegna SpKef
og Íbúðalánasjóðs
Ofan á þetta bætist að ríkið á eftir
að leggja fram tugi milljarða til þess
að standa við ýmsar skuldbindingar
sínar á árinu. Ber þar hæst kostnaður
vegna yfirtöku Landsbankans á
SpKef og endurfjármögnun Íbúða-
lánasjóðs. Talið er að kostnaður rík-
isins vegna yfirtökunnar á SpKef
verði að minnsta kosti tíu milljarðar.
Þar að auki þarf að Íbúðalánasjóður
að minnsta kosti tólf milljarða á árinu
eigi hann að uppfylla skyldur um 5%
eiginfjárhlutfall. Horfi menn til þess
að hann sé að minnsta kosti með 8%
eiginfjárhlutfall, eins og rætt hefur
verið um í skýrslum AGS, þarf hann
ríflega tuttugu milljarða.
Stoðir fjárlaga veikjast verulega
Morgunblaðið/Golli
Skattgreiðendur Íslendingar gætu þurft að gleðjast yfir öðru en árangri í aðhaldi í ríkisfjármálum á næstunni.
 Stefnir í verulega keyrslu fram úr fjárheimildum hjá velferðarráðuneytinu  Miklar útgjaldahækk-
anir sem ekki er gert ráð fyrir fjárlögum fyrirsjáanlegar  Staða sjúkratrygginga „alvarleg“
Fjárlög og veruleiki
» Áætlanir gera ráð fyrir að
halli á fjárlögum í ár verði um
35 milljarðar.
» Ekki var gert ráð fyrir kostn-
aði vegna kjarasamninga í fjár-
lögunum.
» Stefnir í 3 milljarða halla
vegna velferðarmála á árinu
» Fjárlögin gera ekki ráð fyrir
tugmilljarða kostnaði vegna
yfirtöku Landsbankans á Spkef
annarsvegar og endur-
fjármögnunar Íbúðalánasjóðs.
FRÉTTASKÝRING
Ívar Páll Jónsson
ivarpall@mbl.is
Framfærslukostnaður í Bandaríkj-
unum jókst meira en margir bjugg-
ust við í maímánuði. Verð á flestu
hækkaði, allt frá bifreiðum að hót-
elgistingu, að því er fram kemur í
umfjöllun Bloomberg. Neysluverðs-
vísitalan hækkaði um 0,2% í mán-
uðinum og hefur hækkað um 3,6%
síðustu tólf mánuði, sem er mesta
hækkun frá því í október 2008.
Sem kunnugt er hefur bandaríski
seðlabankinn að undanförnu keypt
bandarísk ríkisskuldabréf á mark-
aði. Ganga þessi kaup undir nafninu
„quantitative easing“, eða „magn-
slökun“, og halda þau verðinu á
skuldabréfunum uppi og þar með
vöxtum lágum og vaxtakostnaði
bandaríska ríkisins í lágmarki, en
það er skuldsett mjög. Þessi kaup á
ríkisskuldabréfum jafngilda pen-
ingaprentun því seðlabankinn reiðir
fram nýja peninga í skiptum fyrir
skuldabréfin.
Í kjölfar þessarar aukningar á
peningamagni hefur dollarinn lækk-
að í verði gagnvart hrávörum. Þær
hafa því mjög hækkað í verði,
mældu í Bandaríkjadollar. Þessar
hrávöruverðshækkanir hafa svo að
undanförnu verið að skila sér í verð
á neysluvörum, eins og Bloomberg
fjallar um.
Verð annarra vara en matvöru og
eldsneytis hækkaði um 0,3% í maí
og hefur ekki hækkað meira á ein-
um mánuði síðan í júlí 2008. Verð
nýrra bifreiða hækkaði um 1,1%.
Kann sú mikla hækkun að eiga ræt-
ur í minna framboði en ella vegna
jarðskjálftans í Japan. Verð á hót-
elgistingu hækkaði um 2,9%, fötum
um 1,2% og afþreyingu um 0,3%.
„Við sjáum víðtækt smit úr orku- og
hrávöruverði inn í alla þætti kjarna-
verðbólgunnar,“ hefur Bloomberg
eftir John Herrmann, sérfræðingi
hjá State Street Global Markets í
Boston.
Verðbólga eykst
í Bandaríkjunum
Reuters
Bandaríski seðlabankinn Hefur
keypt ríkisskuldabréf af þrótti.
 Ekki verið meiri síðan í október 2008
● Teikn eru á lofti um að störf sem
bandarísk fyrirtæki vistuðu úr landi
séu að koma aftur heim. Fréttavefur
CNN greinir frá því að sum stórfyrirtæki
séu að færa hluta framleiðslunnar aft-
ur til Bandaríkjanna, en þó í mun minna
mæli en flutt var út á sínum tíma þegar
útvistun var í hámarki.
Ein ástæðan er sú að laun hafa farið
hækkandi á ódýru framleiðslumörk-
uðunum og þannig er launakostnaður í
Kína að hækka á bilinu 15-20% á árs-
grundvelli. Um leið virðast koma til
meiri hættur á sveiflum af ýmsum toga,
s.s. í flutningum og gengi gjaldmiðla.
Ávinningurinn af að úthýsa er því ekki
lengur sá sami og var áður fyrr.
Þá eru fyrirtæki líka að sjá kosti sem
fylgja því að hafa framleiðsluhlutann
nær hönnuðum og viðskiptavinum til að
efla vöruþróun og framfarir, auk þess
að geta haft nánari gætur á gæðum.
ai@mbl.is
Störfin að koma aftur
til Bandaríkjanna?
STUTTAR FRÉTTIR
Bernskuheimili
Warrens Buf-
fetts, eins fræg-
asta fjárfestis
heims, er nú til
sölu á uppboðs-
vefnum eBay.
Eigandinn,
Jennifer Smed-
ley, vill fá
120.000 dollara
fyrir íbúðina, 14
milljónir króna samkvæmt geng-
isskráningu Seðlabanka Íslands.
Æskuheimilið er í Omaha, nánar
tiltekið 4224 Barker-götu. Íbúðin er
þriggja herbergja, í húsi sem var
reist árið 1923. Seljandinn segir að
íbúðinni hafi verið vel haldið við og
sé í göngufæri frá einum af uppá-
haldsveitingastöðum Buffetts og
ekki langt frá heimili hans núna. Þá
segir Smedley að staðsetningin sé
kjörin fyrir hluthafa í fyrirtæki
Buffetts, Berkshire Hathaway, á
meðan á ársfundi sjóðsins stendur,
en hann er ávallt haldinn í Omaha.
Fjölskylda Buffets flutti inn í
íbúðina skömmu eftir að foreldrar
hans gengu í hjónaband árið 1925.
Buffett, sem er fæddur árið 1930,
bjó þar í allmörg ár áður en fjöl-
skyldan stækkaði við sig.
Á meðal annarra Warren Buffett-
tengdra vara sem til sölu eru á
eBay má nefna Berkshire Hat-
haway spákúlu númer 8, sem veitir
eigandanum 20 svör, m.a. „keyptu
núna“, „dreifðu áhættunni“ og
„LJÚFUUUUUR SAMNINGUR“.
Hægt er að kaupa gripinn á 35 doll-
ara. ivarpall@mbl.is
Æskuheim-
ili Buffetts
á eBay
Warren
Buffett
● Gengi bréfa
framleiðanda
BlackBerry-farsím-
anna, Research In
Motion, lækkaði
um 15% á Wall
Street á miðviku-
dag. Hagnaður fyr-
irtækisins, upp á
695 milljónir dala á
fyrsta fjórðungi rekstrarársins, var
9,6% minni en á sama tímabili í fyrra.
Þá lækkaði Research In Motion einnig
afkomuspá sína fyrir árið í heild. Fyr-
irtækið hefur misst markaðshlutdeild á
farsímamarkaði yfir til Apple og Go-
ogle, og spjaldtölvan PlayBook hefur
ekki getað keppt við iPad. ai@mbl.is
Samdráttur
hjá BlackBerry