Morgunblaðið - 18.06.2011, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. JÚNÍ 2011
BAKSVIÐ
Andri Karl
andri@mbl.is
U
mræðan um að gjald-
eyrishöft sem Íslend-
ingar búa við geri inn-
flytjendum ólöglegra
vímuefna erfiðara fyr-
ir við fjármögnun erlendis er lífseig
og hefur skotið upp kollinum allt frá
efnahagshruninu haustið 2008. En þó
svo neyslumynstur vímuefnaneyt-
enda virðist hafa breyst töluvert er
enn erfitt að slá nokkru föstu um já-
kvæðar hliðar haftastefnunnar.
Þar sem ekki eru til áreiðan-
legar tölur um innflutning ólöglegra
vímuefna er ávallt erfitt að henda
reiður á það högg sem starfsemin
hefur orðið fyrir. Einhverja vísbend-
ingu ættu þó tölur um haldlagningu
efna í Flugstöð Leifs Eiríkssonar að
gefa.
Lítil breyting á haldlagningu
Í ársskýrslu embættis lögreglu-
stjórans á Suðurnesjum, sem fer með
rannsókn flestra vímuefnamála sem
upp koma í Leifsstöð, fyrir síðasta ár
kemur fram að málafjöldi milli ár-
anna 2009 og 2010 er áþekkur. Vekur
athygli að magn haldlagðs kókaíns
rúmlega tvöfaldaðist milli áranna, fór
úr tveimur kílóum í tólf málum upp í
4,4 kg í sextán málum. Þegar litið er
til ársins 2008 voru málin ellefu og
magnið 2,8 kg.
Lítil samfella hefur verið í hald-
lögðu magni af amfetamíni, helst þar
sem um tuttugu kíló voru tekin í sex-
tíu málum árið 2009 en 4,3 kg í 63
málum árið 2008. Í fyrra var lagt hald
á 3,3 kg af amfetamíni en í fyrsta
skipti einnig amfetamínvökva, tæpa
tvo lítra.
Einnig má líta til verðlagskann-
ana SÁÁ sem framkvæmdar hafa
verið reglulega frá aldamótum. Af
þeim má sjá, að meðaltalsverð á kók-
aíni hefur ekki breyst mikið frá því
um mitt sumar 2008 þegar það fékkst
á rúmar 13 þúsund krónur grammið.
Meðalverð í dag er hins vegar um
fimmtán þúsund krónur. Sama má
segja um amfetamínið sem kostaði þá
um 4.500-5.000 kr. sem er það sama
og undanfarna mánuði.
En að þessu sögðu er ekki þar
með sagt að markaðurinn hafi ekki
breyst. Lögreglufulltrúinn Bjarni
Ólafur Magnússon stýrir aðgerða-
hópi lögreglu höfuðborgarsvæðisins
sem helst fylgist með sölu og dreif-
ingu vímuefna. „Það er minna af hvít-
um efnum sem við erum að ná á göt-
unni. Svo virðist sem meira af
amfetamíni sé framleitt hér á landi
en áður var, en kókaín finnst áber-
andi minna við húsleitir. Það fer ekki
á milli mála.“
Færa sig yfir í amfetamín
Komið hefur bersýnilega fram
að langt leiddir fíklar hafa snúið baki
við kókaíni og minnkað amfetamín-
notkun en leitað frekar í lyfseðils-
skyld lyf. En þeir eru ekki einir um
að hafa breytt neyslumunstri sínu.
„Stundum er talað um helgarneyt-
endur en það er bara mjög stór hópur
sem er í neyslu meira en aðeins um
helgar. Það er hópur sem sprautar
sig ekki en tekur tarnir. Þá er helgin
kannski að ná yfir fjóra, fimm daga
og jafnvel lengur. Fólk sem hefur
svipað mynstur og túradrykkjumenn.
Það eru einstaklingar sem hafa verið
að færa sig úr kókaíninu og yfir í
amfetamínið.“
Bjarni segir einnig ljóst
að aukning er á hlut-
deild hópa frá Austur-
Evrópu í sölu, dreifingu
og að öllum líkindum
framleiðslu á amfetamíni.
Þeir hafi kunnáttu, getu og
tengingu út til að fá þau efni
sem þarf til framleiðsl-
unnar.
Breytt mynstur en
sömu neytendur
Morgunblaðið/Kristinn
Skemmtanalífið Vímuefnaneysla hefur löngum verið samofin skemmt-
analífinu í miðborg Reykjavíkur og bendir fátt til að hún hafi minnkað.
Aðgerðarhópur sá sem Bjarni
Ólafur Magnússon lögreglu-
fulltrúi stýrir hefur meðal ann-
arra það verkefni að uppræta
framleiðslu á kannabis.
Líkt og alþjóð veit varð
sprengingin í ræktun hér á landi
í kjölfar hrunsins en minna
þekkt er að lítið hefur dregið úr
síðan þá. „Fólk heldur að það
hafi dregist meira saman en
raunin er, s.s. vegna þess að
fjölmiðlaumfjöllun er minni. En
við náðum í fyrra álíka mörgum
ræktunum og árið 2009. Og
það virðist stefna í svipaðan
fjölda þetta árið.“
Bjarni segir erfitt að
segja til um hversu
margir sölumenn
vímuefna
séu á höfuð-
borgar-
svæðinu en ljóst
þykir að „þeir
skipta hundruðum.“
Enn nóg af
marijúana
HUNDRUÐ SÖLUMANNA
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Skýrslur sér-fræðinefndaum laga-
frumvörp geta
ekki orðið öllu
svartari en sú sem
samin var að
beiðni sjávar-
útvegsráðherra til að meta
áhrifin af stóra sjávarútvegs-
frumvarpinu svokallaða. Mikil
og hörð gagnrýni hafði þegar
komið fram á frumvarpið og
utan stjórnarráðs Jóhönnu
Sigurðardóttur hafði tæpast
nokkur maður mælt því bót.
Stjórnarliðar vísuðu iðulega
til þess að von væri á þeirri
sérfræðiskýrslu sem nú liggur
fyrir. Augljóst var að þeir
bundu vonir við að þar yrði
sleginn jákvæðari tónn en ver-
ið hefði í umræðunni um þessi
áform ríkisstjórnarinnar.
„Eigum við ekki að sjá hvað sú
úttekt leiðir í ljós áður en við
fellum einhverja dóma um
svona spár?“ sagði Ólína Þor-
varðardóttir, varaformaður
sjávarútvegs- og land-
búnaðarnefndar, þegar hún
var spurð út í gagnrýnina sem
fram hafði komið. „Ég held að
það sé skynsamlegast,“ bætti
hún við.
Nú liggur hún fyrir, skýrsl-
an sem Ólína og félagar hafa
beðið eftir. Vonir þeirra um að
þar fyndu þau stuðning við
áform sín um að kollvarpa
sjávarútvegi landsins hafa
hins vegar brugðist. Þvert á
móti er í skýrslunni varað við
öllum helstu breytingunum
sem ríkisstjórnin hefur beitt
sér fyrir. Það er hreinlega svo
að í skýrslu sérfræðingahóps-
ins er varað við þeirri grund-
vallarhugsun sem stefna rík-
isstjórnarinnar í sjávar-
útvegsmálum byggir á.
Forsætisráðherra hefur
haldið því fram að stóra sjáv-
arútvegsfrumvarp ríkis-
stjórnarinnar sé í samræmi
við samningaleiðina sem
sáttanefndin lagði til. Þessu
er sérfræðihópurinn ósam-
mála. „Sérfræðihópurinn tel-
ur úthlutunartímann sam-
kvæmt frumvarpinu mjög
skamman og að óvissan um
framlengingu, bæði eftir 15 og
23 ár, brjóti í bága við inntak
samningaleiðar,“ segir í
skýrslunni. Þar er ennfremur
hvatt til þess að slegið verði á
óvissu um endurnýjun eða
sett fram viðmið til að minnka
hana. Bent er á að samn-
ingaleiðin hafi verið hugsuð
„sem kerfi sem byggi við sam-
fellu samningstíma og end-
urnýjun samn-
inga“, en ekki
„upphafið að kerfi
með endastöð“,
eins og frumvarp
ríkisstjórnarinnar
gerði ráð fyrir.
Hugmyndir rík-
isstjórnarinnar eru einnig
gagnrýndar fyrir það að þær
séu „beinlínis fjandsamlegar
nýliðun“. Þá er varað ein-
dregið við takmörkunum á
framsali aflaheimilda, en
reynslan af framsali renni
stoðum undir þá skoðun sér-
fræðinga í auðlindahagfræði
að framsal auki hagkvæmni í
sjávarútvegi. Sérfræðihóp-
urinn telur einnig að bann við
veðsetningu sé óráðlegt þar
sem það dragi úr fjárfesting-
argetu og eðlilegri tækniþró-
un, auk þess að nýliðun í
kerfinu verði „lítil sem engin
og bundin við fjársterka að-
ila“.
Á vel á annað hundrað
blaðsíðum skýrslunnar er svo
yfirgripsmikil gagnrýni að
henni verða ekki gerð skil
hér. Þó er rétt að lokum að
benda á áhrifin sem skýrslu-
höfundar telja að áformaðar
breytingar mundu hafa á
rekstur sjávarútvegsfyrir-
tækjanna. Áhrifin yrðu gríð-
arleg að mati sérfræðing-
anna. Afkoman fyrir af-
skriftir og fjármagnsliði
mundi versna um helming og
um framtíð fyrirtækjanna
segir að frumvarpið leiði til
þess „að mun erfiðara verður
fyrir fyrirtækin að halda
áfram rekstri og vart réttlæt-
anlegt hjá mörgum“. Vegna
skulda fyrirtækjanna, sem
séu að stórum hluta í eigu
banka í opinberri eigu, sé
ljóst að afleiðingarnar
mundu bitna á skattgreið-
endum.
Úrskurður sérfræðinga-
nefndarinnar, sem ríkis-
stjórnin beið eftir, liggur nú
fyrir. Áform ríkisstjórn-
arinnar eru stórhættuleg fyr-
ir íslenskan sjávarútveg,
fjármálafyrirtæki og skatt-
greiðendur, svo nokkrir af
þolendum stefnunnar séu
nefndir. Þessi skýrsla, til við-
bótar öllum öðrum rökstuðn-
ingi gegn áformum rík-
isstjórnarinnar, hlýtur að
duga til að þau verði lögð var-
anlega til hliðar. Haldi rík-
isstjórnin áfram eins og ekk-
ert hafi í skorist er ljóst að
það eru ekki hagsmunir
landsmanna heldur annarleg
sjónarmið sem ráða för.
Sérfræðingahópur
ríkisstjórnarinnar
gagnrýnir stóra
sjávarútvegs-
frumvarpið harðlega }
Kolsvört skýrsla um
sjávarútvegsstefnu
Þ
jóðhátíðardagurinn rann upp bjartur
og fagur, sólin skein í heiði og höf-
uðstaður Norðurlands skartaði sínu
fegursta. Blómabílnum var ekið um
malargöturnar í bítið, félagar í
lúðrasveitinni sátu á pallinum og sáu um að
vekja bæjarbúa með því að blása ættjarðar-
lögum út úr áhöldum sínum. Skrúfa þurfti frá
slöngunni strax í dagrenningu svo lóðin skræln-
aði ekki og svo voru dregnar fram stuttbuxur og
spariskyrtur á börnin – og sólhlífar. Boðið upp á
Jolly Cola og Spur og jafnvel pylsu með rauð-
káli.
Ég man þetta eins og gerst hefði í gær. Ég
man það réttara sagt eins og það hafi verið í gær
sem þessu var lýst fyrir mér. Á þessum árum,
undir lok sjöunda áratugarins, var ég nefnilega í
sveit austur í Fljótsdal 17. júní eins og aðra sum-
ardaga. Þar sem sólin skein líka sýknt og heilagt, aldrei
hreyfði vind nema þegar nauðsynlega þurfti til þess að
heyið þornaði. Sinna þurfti kúm og hænsnum og gefa sér
tíma til að klappa hundinum, hvort sem þann daginn var
haldið upp á fæðingardag Jóns Sigurðssonar og lýðveld-
isafmælið eða því fagnað að ÍBA lagði KR að velli (sem skv.
annálum gerðist ekki oft). Ungir drengir á þessum slóðum
vissu þess vegna varla af því að nú væri þjóðhátíð og sjaldn-
ast fyrr en viku síðar þegar Tíminn kom með póstinum.
Þjóðhátíðardagurinn 2011 rann upp í höfuðstað Norður-
lands eins og venjulega en nú fór úðarakerfið sjálft í gang.
Engin lóð skrælnuð en víða kalblettir og gúmmískórnir
teknir fram yfir spariskóna. Búið að fresta logn-
inu um óákveðinn tíma. Heitt kakó komið í stað-
inn fyrir ískalt og svalandi gosið.
Sumt er alltaf eins; bílasýningin, blöðrurnar,
fánarnir, smá-ískur í hátalarakerfinu á torginu,
nammið, gosið, MA slitið og hvítir kollar út um
allt.
Sumt er hins vegar aldrei eins og áður. Sem
betur fer; þá var fulli karlinn alltaf á torginu en
sést nú sem betur fer ekki.
Eitt og eitt er svipað annað slagið. Til dæmis
veðrið. Þjóðhátíðardagurinn 1986 rifjaðist upp
fyrir mér þar sem Páll Pálsson ljósmyndari
mundaði græjurnar í Stefánslundi í gær, gerði
augnablik nýstúdentanna eilíft eins og hann
hefur gert í áratugi.
Annálar munu greina frá því að veðrið slapp
til 17. júní 2011 því hann hékk þurr rétt á meðan
Palli dreif myndatökuna af. En fyrir 25 árum rigndi eldi og
brennisteini í Stefánslundi.
Á ljósmynd sem ungur blaðamaður Morgunblaðsins tók
þann dag er Páll hundblautur með myndavélina á sínum
stað en Pétur Einarsson leikari með svarta kollinn sinn
kemur honum til bjargar og heldur á forláta regnhlíf til þess
að skýla Páli fyrir úrhellinu. Ekki man ég hvernig hvítu
kollarnir litu út eða hvort maskarinn eða varaliturinn var í
lagi en ég er ekki viss um að þeir sem fögnuðu 25 ára stúd-
entsafmæli frá MA muni þetta. Sennilega. En ég treysti
mér til að spá því að veðrið verði ekki gott á Akureyri 17.
júní 2036. skapti@mbl.is
Skapti
Hallgrímsson
Pistill
Pétur og Páll
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon