Morgunblaðið - 25.06.2011, Page 26

Eftir Sigurð Sig-
urðsson
Morgunblaðið birtir
hinn 20. júní í leiðara
vangaveltur sínar um
evruland og er eins og
þarna sé loks fundinn
einhver ægilegur sann-
leikur.
Evruland Morg-
unblaðsins er ekkert
annað en ákveðið form
á því ríkjasambandi
sem er reyndar hund-
gömul útfærsla á ríkjasambandi og
er til dæmis það form sem Bandaríki
Norður-Ameríku stofnuðu á átjándu
öld og notast við enn þann dag í dag.
Þar eru rúmlega fimmtíu ríki með
eina alríkisstjórn. Í öllum ríkjunum
er sami gjaldmiðill og einn seðla-
banki og alríkisstjórnin hefur yf-
irumsjón með skatta- og fjármálum
allra ríkjanna auk her, lögreglu alrík-
isstjórnar og einhvers í þeim dúr.
Í þessu ríkjasambandsformi eru
ríki síður að lenda í vandræðum eins
og til dæmis Grikkland í núverandi
ríkja- og myntsambandi Evrópu.
Einhver mörk virðast þó vera á þess-
ari USA fjármálaformúlu þar sem
Kaliforníuríki ríkisstjórans Arnolds
Schwarzeneggers hefur verið í mikl-
um fjárhagsvandræðum. Það er víst
enginn vandi að eyða um efni fram.
Það er þetta USA ríkjasambands-
form sem Evrópusambandið sér lík-
lega sem hugsanlega lausn á evr-
uvandanum því þá er ekki þetta
gífurlega misvægi milli gjaldmiðils-
ins og skatta- og peningaeyðslu-
stefnu ríkisstjórna innan myntsvæð-
isins auk efnahags, hagsældar og
verðmætasköpunar einstakra ríkja
innan sambandsins. Allt jafnað út.
Allt ójafnvægi setur svona gjaldmið-
ilssamband úr jafnvægi eins og nú er
að gerast í Evrópu án evru- eða doll-
aralands með alríkisstjórn.
Þetta vandamál um misvægi milli
efnahags ríkja með sama gjaldmiðil
leystu ríki ESB reyndar í upphafi
gjaldmiðilssamstarfsins þannig að í
stað þess að mynda jafn formlegt
ríkjasamband og USA með sameig-
inlega alríkisstjórn voru ríkjunum í
evrusamstarfinu settar þröngar
efnahagslegrar skorður sem áttu að
koma í staðinn fyrir að sameina öll
evruríkin í eitt efnahagsríki.
Í dag virðist sem þau evruríki sem
eru efnahagslega vel stæð svo sem
Þýskaland hafi á einhvern hátt brotið
rammann með því að spara of mikla
peninga, tekið lítið af lánum og eytt
litlu þannig að engin af hinum ríkj-
unum hafa efnahagslega haft roð við
þeim. Þetta skapar vandamál. Á hin-
um endanum eru síðan lönd svo sem
Grikkland, Spánn, Ítalía, Írland og
Portúgal sem hafa tekið mikil lán og
lítið sparað og tapað peningum.
Efnahagslega ójafnvægið milli
ríkjanna er mikið og efnahagslegu
skorðurnar virðast ekki hafa virkað.
Um þetta er fjallar til dæmis Ed-
mund Conway í The Daily Telegraph
17. júní sl. þar sem hann meðal ann-
ars bendir á að líklega sé engin leið
að vera með sameiginlegt gjaldmið-
ilssvæði nema ákvarðanir um skatta
o.fl. sem varðar fjármál allra gjald-
miðilsríkjanna sameiginlega sé allt
miðstýrt svipað og í USA enda hafa
Bretar ekki tekið þátt í evrunni.
Til að vera saman í gjaldmið-
ilssvæði þurfi ríki að
hafa svipaða efnahags-
stefnu og aðhald í fjár-
málum þar sem mörg
vandamál fylgja því að
fá hóp ríkja til að reka
sín ríkisfjármál með
ábyrgum hætti í sam-
ræmi við efnahagslegan
ramma eins og evrurík-
in hafa. Það er þó
draumur evrumanna að
með evrunni sé grund-
völlur fyrir frjálsu flæði
fjármagns, vöru og vinnu milli landa
Evrópu sem skapi stöðugleika og
efnahagslega hagsæld.
Þrátt fyrir mikinn mun á ríkidæmi
Evrópuríkja á hvern íbúa þar sem til
dæmis Stóra-Bretland er með um
36.000 USD á ári á íbúa, Frakkar ca
33.000 USD og Þýskaland ca 35.000
USD en ríki eins og Pólland o.fl. eru
helmingi lægri eða með u.þ.b. USD
17.000 á ári á hvern íbúa.
Án efnahagslegrar stöðu í takt við
ríkari og sparneytnari þjóðirnar inn-
an svæðisins er mjög erfitt að vera
með þeim í myntsamstarfi þar sem
ójafnvægi mun fyrr eða síðar setja
myntsamstarfið úr skoruðum. Ríku
þjóðirnar verða varla fúsar til að bera
uppi skuldasöfnun eyðslusamra
þjóða eins og nú blasir við með
Grikkland nema þetta væri þá eitt
efnahagsríki.
Nú er rætt um hvort Ísland eigi að
ganga inn í Evrópusambandið og
taka upp evru sem gjaldmiðil. Stað-
reyndin er sú að Ísland er talsvert á
efnahagslegu pari á hvern íbúa við
þær þjóðir sem eru efnahagslega
sterkastar í Evrópu- og í evrusam-
starfinu.
Efnahagslegar forsendur eru því
fyrir Ísland að vera í evrusamstarf-
inu og að ákvörðunin um inngöngu í
Evrópusambandið og upptaka evru
er fyrst og fremst pólitísk ákvörðun
og spurning um hvernig land Íslend-
ingar vilja eiga. Hvernig eiga efna-
hagssveiflur að koma niður á íbúun-
um og vilja Íslendingar draga úr
líkum á efahagssveiflum og hruni og
njóta góðs af nánu samstarfi við 500
milljónir manna sem eru í Evrópu
gegn þeim ágöllum sem því fylgja?
Nýlegt undangengið bankahrun
hefur bitnað skelfilega á fjölskyldum
og fyrirtækjum í landinu og ljóst að
engin leið er að ganga aftur og aftur í
gegnum svona hrun. Gengisfellingar,
seðlaprentanir og verðbólga fyrri ára
sem rændi fólk eigum sínum aftur og
aftur er eins og barnaleikur miðað
við núverandi nýlegt bankahrun.
Nú hvílir sú skylda á stjórnvöldum
að að ganga þannig frá málum að
landið fari ekki aftur í aðra eins skelf-
ingu og bankahrunið var 2008 og losa
landið við þá miklu togstreitu sem er
um auðlindirnar og völdin í landinu.
» Stjórnvöld verða að
gæta þess að landið
fari ekki aftur í banka-
hrun og losa landið við
þá togstreitu sem er
um auðlindirnar og
völdin í landinu.
Sigurður Sigurðsson
Höfundur er Cand Phil bygg-
ingaverkfræðingur.
Evruland
eða Ísland?
26 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. JÚNÍ 2011
Afmælisþakkir
Ég sendi hjartanlegar þakkir til allra
þeirra fjölmörgu sem að glöddust
með mér á 100 ára afmælisdeginum
mánudaginn 13. júní sl.
Guð blessi ykkur öll.
Ragney Eggertsdóttir -Eyja í Dal-
Eftir að stór-
viðburður hefur orðið
í sögu Fjallabyggðar
er einangrun litlu
sjávarþorpanna nú
formlega lokið. Grein-
arhöfundur óskar öll-
um íbúum sveitarfé-
lagsins til hamingju
með þessa samgöngu-
bót sem tryggir
öruggara vetr-
arsamband milli
Siglufjarðar og Ólafsfjarðar þótt
meira vanti upp á til þess að
Fjallabyggð losni eins fljótt og
hægt er við tvo einbreiða flösku-
hálsa í utanverðum Fljótum og
Múlagöngin sem eru allt of langt
frá Dalvík. Það er til háborinnar
skammar ef íbúar sveitarfélagsins
sitja áfram uppi með einbreið veg-
göng sem sem nú eru sprungin
vegna mikils álags. Þetta þola
göngin ekki þegar vonlaust verður
fyrir heimamenn að sækja vinnu í
næsta kauptún.
Sunnan Múlaganganna og vest-
an Strákaganganna er slysahætt-
an nógu mikil til þess að aur-
skriður geti fljótlega eyðilagt alla
vegtengingu Fjallabyggðar við
landsbyggðina um ókomin ár án
þess að allir þingmenn Norðlend-
inga hafi áhyggjur af því hvaða af-
leiðingar einangrun sveitarfé-
lagsins getur haft fyrir
heimamenn. Með opnun
Héðinsfjarðarganga er þessi ein-
angrun að hluta til rofin.
Sá sem hér stingur niður penna
sendir þingmönnum Norðvestur-
og Norðausturkjördæmis, sveit-
arstjórn Fjallabyggðar og öllum
heimamönnum skýr skilaboð um
að þeir standi saman og berjist
fyrir nýjum og tvíbreiðum jarð-
göngum 3 km norðan Dalvíkur og
undir Siglufjarðarskarð. Eftir öðr-
um leiðum verður aldrei komið í
veg fyrir einangrun sveitarfé-
lagsins við landsbyggðina. Úti-
lokað er að Héðins-
fjarðargöngin geti
það ein og sér þegar
jarðsig, snjóflóð,
aurskriður og grjót-
hrun vestan Stráka-
ganganna og sunnan
Múlaganganna halda
áfram að hrella veg-
farendur. Uppsetn-
ing snjóflóðavarn-
argarða kemur
aldrei í veg fyrir að
aurskriður eyðileggi
allt vegasamband
sunnan ganganna.
Óþolandi er að íbúar Fjallabyggð-
ar geti aldrei losnað við þessa
einbreiðu flöskuhálsa næstu þrjá
áratugina á meðan tvíbreið jarð-
göng nær Dalvík og undir Siglu-
fjarðarskarð eru ekki á vegaáætl-
un. Sunnan Múlaganganna
hverfur slysahættan aldrei þó að
þau verði breikkuð. Eftir það sem
á undan er gengið veit enginn
hvenær snjóflóð sem útilokað er
að sjá fyrir getur kostað fleiri
mannslíf í Ólafsfirði, Héðinsfirði
og Skútudal við Siglufjörð.
Með tilkomu Héðinsfjarð-
arganga eru engar líkur á því að
Eyjafjörður verði eitt samfellt at-
vinnusvæði sem nái frá Akureyri
alla leið til Siglufjarðar á meðan
allir þingmenn Norðlendinga hafa
engan áhuga á tvíbreiðum veg-
göngum sunnan Múlaganganna.
Þessar einbreiðu slysagildrur
eyðileggja sameiningu Dalvíkur-
og Fjallabyggðar fyrir fullt og
allt. Það geta þingmennn Norð-
austurkjördæmis þrætt fyrir þeg-
ar þeim hentar. Á hverjum vetri
lenda litlir fólksbílar hvað eftir
annað í snjóflóðum sunnan Múla-
ganganna. Þarna hafa snjóflóð
með stuttu millibili stöðvað um-
ferð flutningabifreiða. Þá lenda
allt of margir bílstjórar á þessu
svæði í sjálfheldu þegar snjó-
mokstur á veginum sunnan gang-
anna er óframkvæmanlegur vegna
blindbyls.
Einangrun Fjallabyggðar við
landsbyggðina næstu áratugina
er vel hægt að stöðva ef heima-
menn í öllum sveitarfélögunum á
Eyjafjarðarsvæðinu standa sam-
an og halda til streitu kröfunni
um að hraða undirbúningsrann-
sóknum á tvíbreiðum jarðgöngum
nær Dalvík og milli Siglufjarðar
og Fljóta. Óþolandi er að vilji
þingmanna Norðvestur- og Norð-
austurkjördæmis hefur aldrei
staðið til þess að íbúar nýja sveit-
arfélagsins á Tröllaskaga losni
næstu 30 árin við báða flösku-
hálsana sem bjóða upp á aukna
slysahættu. Tímabært er að
heimamenn bíði þess að rík-
isstjórnin falli og safni undir-
skriftalistum til að stöðva ein-
angrun Fjallabyggðar við byggðir
Eyjafjarðar og Skagafjarðar. Auk
heimamanna ættu allir þingmenn
Norðlendinga að segja núverandi
samgönguáætlun stríð á hendur
og flytja um leið þingsályktun-
atillögu á Alþingi um að hraða
framkvæmdum við tvíbreið veg-
göng í stað Múlaganganna og
undir Siglufjarðarskarð. Víða á
Eyjafjarðarsvæðinu og í Þingeyj-
arsveit hafa allt of margir heima-
menn áhyggjur af því að allir
þingmenn Norðausturkjördæmis
berjist gegn þeim og vilji frekar
stytta vegalengdina milli Reykja-
víkur og Akureyrar með vel upp-
byggðum heilsársvegi í nærri
1000 m hæð um Kjöl eða
Sprengisand. Allt árið um kring
eykst hættan á einangrun Fjalla-
byggðar.
Múlagöngin sprungin
Eftir Guðmund Karl
Jónsson
Guðmundur Karl
Jónsson
» Þetta þola göng-
in ekki þegar
vonlaust verður fyr-
ir heimamenn að
sækja vinnu í næsta
kauptún.
Höfundur er farandverkamaður.
Verstu mistök
Georg Bush eldri í
embætti forseta
Bandaríkjanna voru
eflaust þau að hækka
skatta og koma með
nýja, eftir að hafa
lýst því eftirminni-
lega yfir í kosninga-
baráttuni fyrir for-
setakosningarnar
1989 að hann ætlaði
ekki að gera það.
Hann notaði hvert tækifæri og fór
með slagorð sitt: „Read my lips:
no new taxes“ (Lesið af vörum
mínum: engir nýir skattar). Lítt
þekktur ríkisstjóri frá Arkansas,
demókratinn Bill Clinton var ekki
lengi að nýta sér þetta í sinni
kosningarbaráttu 1992-3 á móti
Bush eldri og kom með enn betra
slagorð: „It’s the economy, stu-
pid“ (Það er efnahagslífið, fáviti).
Clinton vann.
Hinn 17. júní síðastliðinn héldu
Hægri grænir, flokkur fólksins,
aðalfund í Tjarnarbíói. Þessi
yngsti stjórnmálaflokkur landsins
sendi síðan frá sér ályktun. Úrdr.:
„Flokkurinn harmar hvernig kom-
ið er í efnahagsmálum þjóðarinnar
og vill að boðað verði til kosninga
sem fyrst. Eftirfandi efnahags-
aðgerðir eru nauðsynlegar, það
verður að auka hagvöxt og upp-
ræta atvinnuleysi. Hækka skatt-
leysismörk í 200.000 kr. Einfalda
skattkerfið og taka upp flatan
20% virðisauka- og tekjuskatt.
Lækka tryggingargjald á fyr-
irtæki í 3%. Lækka
verð á lítra af bensíni
og dísil um 60 kr. Af-
nema gjaldeyrishöft.
Flokkurinn er á móti
inngöngu Íslands í
ESB og vill segja
upp Schengen-
samningnum. Gera
fríverslunarsamninga
við Bandaríkin. Upp-
ræta eyðslu og spill-
ingu í stjórnsýslunni,
birta og eyrnamerkja
alla greidda reikn-
inga ríkisins – hversu
mikið, hverjum greitt og fyrir
hvað. Afnema lögbundna drátt-
arvexti og afnema verðtryggingu.
Hefja strax þær stórframkvæmdir
sem fyrirhugaðar eru í Helguvík,
Grundartanga og á Bakka við
Húsavík. Lög verði sett um þak
markaðshlutdeildar á smá-
sölumarkaði. Brjóta upp við-
skiptasamsteypur og hindra
hringamyndun, fákeppni í at-
vinnulífinu. Aðskilja starfsemi
fjárfestinga- og viðskiptabanka og
takmarka ríkisábyrgð. Setja lög
og reglur um þjóðaratkvæða-
greiðslur.“
Svo mörg voru þau orð, en
þetta fór verulega fyrir brjóstið á
vinstrimönnum. Ráðist var á
flokkinn fyrir að vilja lækka verð
á eldsneyti og klára fyrirhugaðar
stórframkvæmdir. Þeim sömu láð-
ist að lesa kaflana 10 á afram-
island.is/ um náttúruvernd og
„grænu“ ályktanir flokksins. Sum-
ir vinstrimenn halda að þeir einir
hafi rétt til þess að tala um nátt-
úrvernd og hægrimenn megi ekki
tala um umhverfið og sjálfbærni.
Undarlegast er þó laga-
frumvarp stjórnvalda sem rústar
sjálfbæra fiskveiðistjórn-
unarkerfinu. Íslendingar hafa ver-
ið mjög virkir á alþjóðavettvangi
um málefni hafsins og sjálfbæra
nýtingu auðlinda. Litið er á ís-
lenska kvótakerfið sem fyrirmynd
um hvernig unnt er að stjórna
veiðum á takmörkuðum auðlindum
með hagkvæmum og sjálfbærum
hætti. Þess vegna er það grát-
broslegt að sjá vinstri „grænan“
ráðherra rústa fyrsta umhverf-
isvæna og sjálfbæra fisk-
veiðistjórnunarkerfi jarðarinnar.
Þetta er ekkert annað en
„smjörklípa“ til þess að draga at-
hyglina frá ESB-umræðunni og
ástandinu í efnahagmálum lands-
ins. Það verður að draga úr
skattpíningu hér á landi ef efna-
hagslífið á að braggast og við Jó-
hönnu og Steingrím segi ég: Það
er efnahagslífið …!
Eftir Guðmund F.
Jónsson
Guðmundur F.
Jónsson
» Sumir vinstri-
menn halda að
þeir einir hafi rétt til
þess að tala um nátt-
úrvernd og hægri-
menn megi ekki tala
um umhverfið og
sjálfbærni.
Höfundur er viðskiptafræðingur
og er formaður Hægri grænna,
flokks fólksins.
Það er efnahagslífið