Morgunblaðið - 28.06.2011, Síða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. JÚNÍ 2011
Handhægar
umbúðir
með tappa
Barnsins stoð og stytta
Nánari upplýsingar um
Stoðmjólk á www.ms.is
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
Halldór Armand Ásgeirsson
haa@mbl.is
„Við vorum að ganga hér um í Vest-
mannaeyjum til að kanna varpið og
fundum fjögur egg í tuttugu og fjór-
um holum. Þannig að í það minnsta
einhverjir hafa reynt að verpa síðan
við vorum hérna síðast,“ segir Erp-
ur Snær Hansen líffræðingur. Hann
hefur undanfarnar vikur kannað
ástand lundavarps um landið ásamt
Marinó Sigursteinssyni og tveimur
breskum sjálfboðaliðum. Leiðangri
þeirra lauk í fyrradag og Erpur
segir að þeir muni fara um
Vestmannaeyjar næstu daga til að
rannsaka hvort ræst hafi úr varpinu
að einhverju leyti. „Bara svona til
að sjá hvort þeir hafi alveg hætt við
þetta eða ekki.“
Hann segir að lundavarpið skipt-
ist í raun í þrennt á landinu. „Varpið
er í góðu lagi á öllu Norðurlandi,
alla leið frá Ströndum og að Skjálf-
anda. Á Austurlandi, frá Borg-
arfirði eystri til Papeyjar, er svo
hálfgert millibilsástand. Það virðist
sem að um 15-25% fuglanna hafi
ekki orpið og það er í samræmi við
meðaltalið á landinu,“ segir Erpur.
Hann segir jafnframt ástæðuna fyr-
ir því að varp gangi vel á Norður-
landi vera þá að þar kemst fuglinn í
loðnu.
„Við Ingólfshöfða eru svo mörkin
og þar byrjar í raun slæma svæðið,
ef svo má að orði komast, sem nær
frá Vestmannaeyjum til Breiða-
fjarðar. Við fundum einn fugl í El-
liðaey til dæmis, það voru öll ósköp-
in. Og fyrir sunnan hefur varpið
aldrei verið svona lítið. Það er ekki
mjög líklegt að það verði eitt né
neitt í sumar.“
Erpur segir ennfremur að þessi
skipting eftir landsvæðum helgist
af mismundandi hitastigi sjávar
milli landshluta.
Mörg lundapör reyna ekki
að verpa á varpsvæðum
 Við Ingólfshöfða fer varpið að versna til muna
Morgunblaðið/Eggert
Fugl Varp er ágætt á Norðurlandi
enda kemst fuglinn þar í loðnu.
BAKSVIÐ
Andri Karl
andri@mbl.is
Héraðsdómur Suðurlands féllst fyrir helgina á
kröfu Íslandsbanka í máli fjármálafyrirtækisins
gegn hjónum sem tóku hjá því gengistryggt lán í
byrjun árs 2008. Um er að ræða fyrsta prófmál
síðan Alþingi samþykkti breytingar á lögum um
vexti og verðtryggingu, þ.e. uppgjör gengis-
tryggðra lána. Að sögn lögmanns hjónanna verð-
ur málinu að öllum líkindum áfrýjað til Hæsta-
réttar.
Í málinu var ekki tekist á um greiðsluskyldu
en endurútreikning lánsins. Íslandsbanki reiknaði
lánið þannig, að höfuðstóll þess sé andvirði lánsins
í íslenskum krónum á útborgunardegi þess í byrj-
un árs 2008, rúmar tíu milljónir króna. Þá er
vaxtareiknað með lægstu óverðtryggðu vöxtum
Seðlabanka Íslands frá útborgunardegi til dagsins
í dag. Krafðist bankinn því að hjónin greiddu rúm-
lega tólf milljónir króna.
Hjónin voru ekki sátt við þetta og töldu ekki
koma til greina að raska á afturvirkan hátt upp-
gerðum gjalddögum. Þau gerðu þá aðalkröfu í
málinu að Íslandsbanka yrði gert að endurreikna
skuldabréfið með vöxtum Seðlabanka Íslands en
með þeim hætti að endurútreikningur gildi frá
dómuppsögu en ekki útborgunardegi. Og til vara
að endurútreikningur gildi frá síðustu útgefnu
greiðslukvittun en ekki útborgunardegi.
Merkilegra vegna annars dóms
Líkt og áður segir var fallist á það með Ís-
landsbanka að reikna vexti frá útborgunardegi.
Þetta er Björn Þorri Viktorsson, lögmaður
hjónanna, ósáttur með. „Þetta er mjög merkilegt
og ekki í samræmi við almennar kröfur og samn-
ingarétt. Venjulega er það þannig þegar menn
borga af láni sínu, eða hvern þann reikning hverju
sinni, fær viðkomandi kvittun og þá er krafan nið-
urfallin. Þá verða ekki gerðar frekari kröfur
vegna þess tímabils sem greitt var fyrir. Nú gegn-
ir öðru máli og það er ekki talið fara gegn eign-
arréttaákvæði stjórnarskrárinnar,“ segir Björn
og einnig að niðurstaðan sé þeim mun merkilegri
fyrir annan dóm sem féll við sama dómstól.
Sá dómur sem Björn Þorri vísar í féll í apríl á
síðasta ári. Þá voru systkini dæmd til að greiða
Sparisjóði Vestmannaeyja rúmlega milljón króna
vegna sjálfskuldarábyrgðar sem þau gengust í
fyrir lán dóttur annars þeirra. Skuld dótturinnar
hafði hins vegar verið felld niður með úrskurði
Héraðsdóms Reykjavíkur, þegar dóttirin var
í greiðsluaðlögun.
Dómstóllinn taldi ákvæði laga
um ábyrgðarmenn, sem kom inn
með lagabreytingu vorið 2009, vera
andstætt eignarréttarákvæði 72.
greinar stjórnarskrárinnar. Í
ákvæðinu segir að eftirgjöf skulda á hendur lán-
taka, m.a. við greiðsluaðlögun, skuli leiða til sömu
lækkunar kröfu á ábyrgðarmanninn. Sérstaklega
var tekið fram í lögunum að þau væru afturvirk.
Það taldi dómarinn skerðingu á eignarrétti sem
stríddi gegn 72. grein.
Hæstiréttur staðfesti þann dóm.
Alþingi breytti efnislega samningum
Hjónin í umræddu máli vísuðu til þess að þau
hafi greitt af láninu á gjalddögum og fengið út-
gefnar fyrirvaralausar kvittanir vegna þeirra af-
borgana. Í niðurstöðu dómsins segir að þó svo það
sé vissulega almennt svo að fyrirvaralaus kvittun
um greiðslu girði fyrir það að kröfuhafi geti síðar
krafist frekari greiðslna fyrir greidda gjalddaga
sé ekki um það að ræða að kröfuhafi hafi tekið það
upp hjá sjálfum að krefjast frekari greiðslu, held-
ur byggir krafan á því að Alþingi setti lög sem
breyttu efnislega samningi milli aðilanna, bæði
hvað varðar verðtryggingu og vexti.
Björn Þorri segir þetta kjarnann í málinu.
„Dómurinn telur að það sé heimilt að ráðast inn í
samningssambandið og breyta því með afturvirk-
um hætti en hann taldi það hins vegar ekki heim-
ilt, vegna þess að það byggði á lögum frá Alþingi,
að fella niður kröfur á ábyrgðamenn þegar aðal-
skuldari hafi farið í greiðsluaðlögun. Við töldum
að það sama ætti við því við teljum að lögin séu
andstæð stjórnarskránni að þessu leytinu til.“
Vextir reiknaðir á lán frá
útborgunardegi þeirra
 Prófmál eftir nýleg lög um endurútreikning féll með fjármálafyrirtækjum
Morgunblaðið/Ómar
Mótmælt Hátt í fimm hundruð manns mótmæltu í júlí á síðasta ári framferði Seðlabanka Íslands og
Fjármálaeftirlits gagnvart lánþegum gengistryggðra lána þegar tekinn var málstaður bankanna.
„Augljóst er af lestri dómsins, að það, sem
dómarinn vísar í, er að lagasetning Árna Páls
Árnasonar, efnahags- og viðskiptaráðherra, og
ríkisstjórnarinnar fyrir áramót gerir það að
verkum að fólk fær ekki jafn hagstæða nið-
urstöðu og vænta mátti í kjölfar dóms Hæsta-
réttar á sínum tíma. Það segir skýrt í dómnum,
að vegna inngrips þingsins sé fullnægðar-
kvittun ekki gild,“ segir Guðlaugur Þór
Þórðarson, þingmaður Sjálfstæð-
isflokks.
Hann segir röksemdarfærslu dómr-
arans skýra, þó hann lýsi sig ekki sam-
mála henni. „Þarna hefur þingið farið
þvert gegn hagsmunum lántakenda
sem er nákvæmlega það sem ég hef
verið að leggja áherslu á og setti
meðal annars inn lánareiknivél á
vefsvæði mitt þannig að fólk
gæti séð þetta svart á hvítu.“
Þingið fór gegn
lántakendum
GUÐLAUGUR ÞÓR ÞÓRÐARSON
„[Þ]að er ekki oft
sem maður fær
verulega slæma
tilfinningu fyrir
einhverju máli
eins og nú og sú
tilfinning hefur
bara vaxið eftir
því sem málið er
skoðað meira og
betur og fleiri um-
sagnir lesnar og
talað við fleiri umsagnaraðila. Ég hef
aldrei áður heyrt jafnmarga finna
einu máli jafnmargt til foráttu.“ Þetta
sagði Margrét Tryggvadóttir, þing-
maður Hreyfingarinnar, í umræðu
um frumvarpið um endurútreikning-
inn. Hún segir það vera að rætast
sem bent var á. „Þetta er bara sorg-
legt.“
Margrét sem situr í viðskiptanefnd
Alþingis sat fund fyrr í mánuðinum
þar sem endurútreikningar geng-
istryggðra lána voru til umfjöllunar.
Komu á fundinn tveir starfsmenn og
tveir sérfræðingar efnahags- og við-
skiptaráðuneytisins til að svara um-
beðnum spurningum nefndarmanna.
Þegar starfsmaðurinn ætlaði að lesa
upp svörin var hann beðinn um blaðið
sem hafði þau að geyma. „Blaðið
geymdi sem sagt ekki svör efnahags-
og viðskiptaráðuneytisins heldur svör
Samtaka fjármálafyrirtækja (SFF)
við sumum af spurningum okkar.“
Sömu útreikningar fyrir dóm
Margrét segir að það sé sama hvar
menn beri niður í þessu máli, allt sé á
eina bókina lært. Hún segir jafnframt
að það virðist sem svo að SFF hafi
komið að gerð frumvarpsins, þó svo
hún hafi ekki fyrir því beinar sann-
anir.
Meðal þess sem Margrét finnur að,
eru tilmælin sem komu frá Seðla-
bankanum og Fjármálaeftirlitinu
„sem svo Umboðsmaður Alþingis
benti á að engar forsendur hefðu ver-
ið fyrir. Og það er líka athyglisvert að
fjármálafyrirtækin voru farin að
reikna út [með sama hætti og getið er
í dómnum] löngu áður en lögin voru
sett. Þetta er eins og samsæri gegn
almenningi.“
Þá bendir hún á að Helgi Hjörvar,
formaður efnahags- og skattanefnd-
ar, hafi sagt sig frá málinu þegar það
var til meðferðar. Álfheiður Ingadótt-
ir varaformaður hafi þá komið því í
gegnum nefndina. Hún sé eiginkona
Sigurmars Albertssonar sem unnið
hafi mikið fyrir Lýsingu og „var eig-
inlega búinn að kalla eftir því fyrir
dómi að svona lög yrðu sett“.
„Samsæri
gegn al-
menningi“
Margrét
Tryggvadóttir