Morgunblaðið - 28.06.2011, Page 12

FRÉTTASKÝRING
Hólmfríður Gísladóttir
holmfridur@mbl.is
Bændur í Borgarbyggð og víðar eru uggandi
vegna fjölgunar í refastofninum á sama tíma og
fjárframlög til refaveiða standa í stað eða fara
minnkandi. Vilja menn meina að þar sem mikið sé
af tófu heyrist vart fuglasöngur lengur og stafar
búfénaði einnig hætta af lágfótu, sem leggst bæði
á lömb og fullvaxta fé.
Talsvert færri refir voru veiddir í Borgar-
byggð veiðiárið 2009 en árin þar á undan. Voru
t.d. veidd 275 dýr það ár, samanborið við 476 dýr
árið 2008. Fjöldinn hefur síðan haldist svipaður
en fyrirkomulag veiðanna er nú með þeim hætti
að settur er ákveðinn kvóti í samræmi við fjár-
framlag sveitarfélagsins til málaflokksins hverju
sinni og veiðum hætt þegar náðst hefur upp í
kvótann. 18 skyttur eru með samning við sveitar-
félagið sem skipt er niður í 12 veiðisvæði og eru
rúmar 14 þúsund krónur greiddar fyrir skott af
vetrarveiddum ref, 17 þúsund fyrir grendýr og 8
þúsund fyrir yrðling.
Frá og með núverandi veiðitímabili, sem
hófst 1. september síðastliðinn, mun ríkið ekki
endurgreiða fyrir refaveiðar eins og verið hefur
og því ljóst að ef sveitarfélögin ákveða ekki að
hækka framlög til málaflokksins munu veiðarnar
minnka enn. Var rúmum 11,3 milljónum veitt til
veiðanna í Borgarbyggð árið 2008. Þar af nam
endurgreiðsla ríkisins 1,7 milljónum, en árin 2009
og 2010 var rúmum 5 milljónum veitt til veiðanna.
Þar af nam endurgreiðsla ríkisins 1,1 milljón.
Fuglalíf og búfénaður í hættu
„Þegar kreppti að fóru sveitarfélögin að for-
gangsraða öðruvísi og skýla sér á bak við þær
skoðanir vísindamanna að veiðarnar skipti lífríkið
litlu máli, en ég er á annarri skoðun,“ segir
Snorri Jóhannesson, skytta og bóndi á Augastöð-
um í Borgarfirði. „Menn vilja meina að fugla-
stofnanir séu svo stórir að það skipti engu máli
hvað sé étið af þeim, en við sem búum í þessu líf-
ríki upplifum það að þar sem tófan er mikil, þar
hverfur fuglinn,“ segir hann. Hvert refapar með
yrðlinga drepi tugi unga á dag.
Snorri segir að það sé meining einhverra
manna að það eigi að leyfa lífinu að hafa sinn
vanagang en hann bendir á að hér á landi hafi
refaveiðar verið stundaðar frá landnámi og því
ómögulegt að vita hvað gerðist ef veiðum yrði
hætt. Enn fremur sé tófan mikill skaðvaldur
fyrir sauðfjárbændur. „Tófan var að drepa full-
orðið fé í haust og þegar menn eru búnir að
hafa fyrir því að koma lömbunum út í hagann
þá er helvíti hart að horfa á eftir þeim í tófu-
kjaftinn. Þótt þetta séu ekki háar upphæðir
miðað við þær sem menn eru að tala um í
ýmsu samhengi í dag þá skiptir hvert lamb
máli í afkomu sauðfjárbænda.“
Snorri, sem hefur setið í ýmsum nefnd-
um varðandi refaveiðarnar, segir mikilvægt
að koma betra skipulagi á veiðarnar og gera þær
markvissari, m.a. ætti að skoða að samræma
reglur um veiðarnar hjá sveitarfélögunum en nú
séu jafnmörg kerfi í gangi og sveitarfélögin eru
mörg.
Ekki bara áhyggjuefni bænda
„Núna eru til dæmis grenjaveiðar víða ekki
stundaðar heldur lögð áhersla á vetrarveiðar ein-
göngu og þær eru ekki undir nógu góðu eftirliti.
Menn eru að setja út æti en sinna því ekki. Það
þýðir ekkert að ætla að gera þetta í frítímanum,
maður verður að vera vakinn og sofinn yfir þessu
og að mínu mati þurfa að vera í þessu staðkunn-
ugir menn. Það gengur ekki að sportvæða veið-
arnar, sportveiðimenn geta hjálpað til en það
verður að vera í samvinnu við sveitarfélögin,“
segir Snorri.
Hann óttast að það gæti reynst óafturkræf
ákvörðun að stórminnka eða hætta veiðunum. „Ef
þessu verður hætt þá tapast þekking, vitneskja
um greni og verklag sem þarf að koma til næstu
kynslóðar,“ segir hann. Þetta sé ekki einka-
áhyggjuefni bænda á afmörkuðu svæði.
„Ég hef virkilegar áhyggjur af þróun mála
og það er alveg sama við hvaða fólk þú talar á
landsbyggðinni, þetta er áhyggjuefni alls staðar.
Og það er ekki síður sumarbústaðafólk sem
hringir og vill láta athuga með greni af því að mat
sé stolið undan veröndinni og það heyrist ekki í
fugli. Þetta er ekki bara mál sveitafólks, í raun er
þetta mál allra sem unna íslenskri náttúru,“ segir
hann.
Jarm og fuglasöngur
víkja fyrir tófugaggi
 Refaveiðar dragast saman og bændur hafa áhyggjur af fjölgun í stofninum
Morgunblaðið/RAX
Refaveiðar Í Borgarbyggð er nú veitt upp í ákveðinn kvóta sem ákvarðast af fjárhagsáætlun ársins.
12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. JÚNÍ 2011
Meira í leiðinniWWW.N1.IS
VEIÐIKORTIÐ FÆST Á N1
Andri Karl
andri@mbl.is
Allmargir blóðgjafar hafa fengið
smáskilaboð eða tölvupóst frá Blóð-
bankanum á undanförnum dögum
og vikum þar sem þeir eru upp-
lýstir um að mikil vöntun sé á blóði
og þeir beðnir að koma við og gefa.
Að sögn yfirlæknis Blóðbankans
hefur svörun verið góð og aldrei
skapast hættuástand. Blóðgjafar
eru engu að síður áfram hvattir til
að muna eftir bankanum, þótt í
sumarfríi séu.
„Þetta er staða sem okkur er
kunn áður, að okkur veitist oft erf-
itt að ná inn nægjanlegum fjölda
blóðgjafa yfir sumarleyfistímann.
Og þetta hefur verið okkur svolítið
erfitt núna vegna þess að öll frí sem
tilheyra vorinu eru óvenju seint á
ferð, því páskarnir voru seint. Þá
koma inn þessar frægu löngu helg-
ar, fimmtudagsfríin, þannig að við
höfum gengið í gegnum nokkrar
erfiðar vikur,“ segir Sveinn Guð-
mundsson, yfirlæknir Blóðbankans.
Auk þess hefur ekki verið rekstr-
arfé til að reka Blóðbankabílinn ár-
ið um kring og kemur það einnig
niður á birgðum. „Við liggjum þó á
öryggisbirgðum á rauðum blóð-
kornum sem þetta snýst yfirleitt
um. Þá erum við eitthvað yfir 500
einingum og höfum verið að sveifl-
ast í 500 til 600 einingum. Ef við
berum þetta saman við fyrri ár þá
erum við í svolítið meiri brekku en
að öllu jöfnu.“
Helst er það O-blóðflokkurinn
sem kallað er eftir að þessu sinni og
er það sökum þess að Íslendingar
eru flestir í þeim flokki. „Við hvetj-
um alla góða blóðgjafa að koma til
okkar á næstu dögum og vikum.
Það hefur ekki skapast neitt hættu-
ástand en okkur er nauðsyn að
byggja upp nauðsynlegar örygg-
isbirgðir. Það gengur auðvitað á
þær.“
Meiri brekka en að öllu jöfnu
Morgunblaðið/G.Rúnar
Gjöf Stutta stund tekur að gefa.
 Blóðbankinn gengið í gegnum nokkrar erfiðar vikur
 Blóðgjafar hvattir til að muna eftir blóðgjöf í sumarfrínu
Héraðsdómur Suðurlands hefur
dæmt tvo karlmenn í fimm og
tveggja mánaða fangelsi fyrir fjár-
svik. Mennirnir eru báðir fangar á
Litla-Hrauni.
Mennirnir voru sakaðir um að
hafa blekkt starfsmenn þjón-
ustuvers Íslandsbanka í desember
sl. og fengið hann til óheimilla út-
tekta í tvö skipti. Alls voru þetta
280.000 krónur.
Upphafsmaður málsins hringdi í
þjónustuverið úr fangelsinu 7. des-
ember og þóttist vera annar maður.
Fanginn fékk starfsmann bankans
til að millifæra 180 þúsund krónur af
bankareikningi fórnarlambsins yfir
á sinn reikning.
10. desember fékk upphafsmað-
urinn annan fanga til að hringja í
bankann og þykjast vera sami mað-
ur. Að þessu sinni voru millifærðar
100 þúsund krónur á reikning upp-
hafsmannsins.
Málið var kært til lögreglu 13.
desember. Fórnarlambið, sem er bú-
settur í þjónustuíbúð fyrir fatlaða,
tilkynnti þá að allir peningar á
bankareikningnum hefðu verið milli-
færðir út af bankareikningi sínum
hjá Íslandsbanka yfir á bankareikn-
ing upphafsmannsins, sem er einnig
hjá Íslandsbanka.
Sagðist hann hafa séð hinn 10.
desember að búið hefði verið að
millifæra af reikningi sínum 280.000
kr. í tveimur færslum og auk þess að
yfirdráttarheimild var hækkuð um
100.000 kr. Hann sagðist hafa hringt
í Íslandsbanka og fengið þær upp-
lýsingar að millifærslurnar hefur
verið gerðar í síma í tvígang og lagð-
ar inn á reikning annars manns.
Grunaði fangann strax
Sá sem varð fyrir svikunum grun-
aði strax fangann um verknaðinn, en
mennirnir þekktust. Hann segir að
fanginn hafi ekki haft neitt leyfi til
að taka út af reikningnum. Hann
sagðist ekki skilja hvernig fanginn
hefði komist yfir leyninúmer á
reikningnum og aðrar nauðsynlegar
upplýsingar.
Sá sem hlaut fimm mánaða dóm
var upphafsmaður að brotunum.
Hann fékk hinn fangann til hlut-
deildarinnar með nokkurri þvingun
samkvæmt framburði beggja um
það, að því er segir í dómi héraðs-
dóms. jonpetur@mbl.is
Tveir fangar
dæmdir fyrir
fjársvik
Páll Hersteinsson, prófessor í spendýrafræði
við Háskóla Íslands og fyrrum veiðistjóri,
segir refastofninn vera um það bil tíu sinn-
um stærri í dag en hann var fyrir 35 árum.
Gæsa- og vaðfuglastofnar hafi hins vegar
einnig verið í vexti á sama tímabili. „Alveg
eins og refum fjölgaði þrátt fyrir mikla
veiði, þá stækkuðu fuglastofnarnir þrátt fyr-
ir að mikið væri étið af þeim,“ segir hann
en bætir því við að ef fuglastofnarnir
yrðu fyrir áfalli gæti stærð refastofns-
ins haft teljandi áhrif.
Hann er á móti núverandi veiðifyrir-
komulagi en því var breytt 1997. „Áður
voru mismunandi verðlaun fyrir
hlaupadýr og grendýr en þegar fyrir-
komulaginu var breytt og verðlaunin
voru hækkuð þá drógu menn úr
grenjavinnslu og fleiri fóru að stunda
vetrarveiðar. Allt of margir bera út hræ
fyrir refinn og gera honum lífið mjög
auðvelt en sinna þessu síðan
ekki sem skyldi.“
Bæði refum og
fuglum fjölgar
STÆKKANDI STOFNAR