Austurland - 28.09.1951, Blaðsíða 2

2
AUSTURLAND
Neskaupstað 28. sept. 1951
SÉRA GUÐMUNDUR HELGASON: ÖNNUR GREIN.
Ferð um Ráðstjórnarrikin
/*----•■-----------------\
Ansturland
MiUffagn söslallsta á Austur-
landL
Kemur út & hverjum fóst--
degi.
Ritstjðri: Bjarni Þórðarson
Aakriftargj-iid s«pt. — des,
1951. kr. 15.00
Lausasala kr. 1.25.
Neepnnt h£
Si- --^
Orlofsferöir og
lúxusfiakk
Fyrir fáum árum voru or-
lofslögin samþykkt. Þaiu fólu
í gér mikilsverða réttarbót
verkafólki til handa, því með
þessu átti að tryggja að það
fengi eumarfrí án skerðingar
á kaupi,, en þeirra hlunninida
njóta fastir starfsmenn yfir-
leitt.
Fyrir tilstuðlan þessara laga
varð verkafólki fært að fara
í orllof,, taka sér ferð á hend-
ur og' gat jafnvel veitt sér
stutta dvöl á einhverjum
þeim stað^ er hugurinn g'jmt-
ist: þessi smáferðalög voru
lrærkomin tdlbreyting 1 hinu
annasama* daglega lífi
Ein afleiðing hinnar sívax-
andS dýrtíðaa- er sú„ að gildi
oriofslaganna hefir stórlega
minnkað. ÖIl fyrirgreiðsia er
nú syo dýr„ að orlofsfé getur
ekki, nema að litlu leytd vegió
upp á' móti þeim kostnaði.
Og verkamannafjölskyldur
mega ekki Við því, að verja
nokkru fé að ráði, umfraini or
lofsfé, ’til að standa Straum
,af sumarleyfum og ferðalög-
umv Afleiðingin verður því sú
að verkmenn verða yfirleitt
að sitja heima í sumarleyfum
símim og er þá tilgangur or-
loíslaganna að mestu leyti úr
stögunni
En samtímis því, að verka-
menn verða að falla frá sum-
arfexðum sínum færast
ferðalög þeirra, er sólarmeg-
in sitja í lífiiniu, mjög í vöxt
og þá einkum þeirra, er aó-
fitöðu hafa til að láta þjóðar-
heildina greiða kostnaðimi.
Og hér er ekki um nein smá-
ferðalög að ræða eins og þeg-
ar verkamaður héðan af
Austfjörðum bregður sér upp
að Hallormsstað eða norður
að Mývatni. Lúxusflalckar-
arnir leggja ledð sína til ann-
arra heimsálfa og lifa þar í
vellystingum á kostnað
þeirra, sem verða að neita
sér um að fara í Hallorms-
staðaskóg.
Sumir þeirra, er u;tan fara
á vegum ríkisins, eru óum-
deilanlega í þarflegum er-
indaigerðum eins og t. d. þeir,
sem fara til að selja fram-
leiðsluvörur þjóðarinnar. En
meirihlutinn af jþessu sífelda
flaikki, er algerlega þarflaus
og hreinasta hpeykpli að það
flakk sé greitt af almannafé.
II"aða gagn ætli þjóðiln hafi
JAFNFJÖLMENNT OG
1 NESKAUPSTAÐ.
Við dvöldum öll á Hótel
Moskvu. Er það 15 hæða hús,
með rúmlega 1000 gestahei-
belrgjum eins og tveggja
maninav
Hótelherbergin voru full-
skipuð og íbúatalan fyrir ut-
an starfslið, 1820 manns, eða
nákvæmlega jafn margt og í
Neskaupstað um síðustu ára-
mót. Starfsfólk var um 200
taJsins.
Hótelið var heiimur út aí
fyrir sig og sjálfu sér nóg um
margt. Þar var, til dæmis að
taka, nýtízkip brauðgerðai-
húfi, þvottahús, rakarastofa
með fjölmennu starfsliði,,
snyrti og hárgreiðslustofa,
skartgripaverzlun, bóka og
hlaðaverzlun, vefnaðarverzl-
un, minjagripaverzlun a fL
Orsmiður hafði þarna einn-
ig bækistiöð sína. 1 hótelinu
voru þrjár lyftur, er liðu há-
haft af reásu Gunnars borg-
arstjóra til Spánar og Tyrk-
lands? Hvaða gagn ætli þjóð-
in hafji, af setu fjölmennrar
fiendinefndar á skrafskjóðu-
þimginu í Strassiburg? Hvaða
gagjn ætli þjóðin hafi haft af
skemmtiferð »verk!ýðsfor-
ingjanna« um Bandaríkin?
Og svona mætti lengi telja.
Þessir ferðalangar hafa
sjálflsagt gaonan af að bregða
sér í aðrar heimsálfur og önn
ur lö|nd„ en vafasamt er að
þeir séu landi síntu til svo
mikils sóma, að ástæða sé til
að borga undir þá af al-
mannafá
Sumir ráðherrarnir eru
framarlega í þessum flökku-
mannahópi og einkum þó
Bjarni Ben., pem er með ainn-
an fótinn erlendis. Eysteinn
fjármálaráðherra heifir nú
farið tvívegEs til Bandaríkj-
anna með stuttu millibili.
Þessir tveir ráðherrar eru
áhrifamestu meinnimir í rík-
isstjórninni og rná segja, að
ntanstefnur þeirra séu eðli-
legar, þyí svo er nú komið
sjálfstæði Islands, að ífilenzk-
ir ráðherrar verða með stuttu
millibili, að fara utan tíl að
gefa erlendum yfirlioðurum
skýrsliur og taka við nýjum
fyripskipuinum.
Ein|na mest ber á foringja-
liðti Alþýðuflokksins í föru-
mannahópnum. Þeir hafa lag
á því, þó í stjórnarandstöðu
þykist vera, að láta senda
sig utan í »exindium« ríkisins.
Árlega og oft á ári siglir
þesisi bitlingalýður upp til
hópa og láta hina suðrænu
sól verma sig á sama tíma og
íslenzkár verkamcnn neyðast
til að afsala sér orlofsferðum
sínum.
vaðalajufit milli hæða og voru
þær þó í gangi nótt og dag.
I hverju herbergi var sími
og skiftiborð á hveirird hæð.
Hverju herbergi fvlgdi baó
með tilheyrándi þægindum.
Á hverri hæð voru stórir
salir með stoppuðum hæg-
indastólum og sófum, mál-
verkum á veggjuxn og stór-
um pálmium og fögrum blónir
um í potturm
Nokkrar höggmyndir, sum
ar mjög faklegar. prýddu
einnig þessa sali,
Hreinlæti allt \>ar framúr-
skarandi. Mér var tjáð að
starfsfólkið hefði samkeppni
sín á imilli,, Um hvaða hæð
hóteilsins væri hezt hirt, og
síðan væru veitt verðlauu í
árslok fyrir heztu frammi-
stöðuna.
ÞEGAR VORIÐ ER Á
EFTIR ÁÆTLUN.
Veturilnn í Sovétríkjunum
var svipaður og hér heima,
snjóa og harðindavetur. Þar
voru þó frosthörkur miun
meiri en hér, enda þótt ekki
væru hiörkurnar eins og þær
geta mestar orðið. En fólkinu
fannst þetta varla umtals-
vert,. Það er vant fanjnkomu
og frostuín.
Samt átti það sínar áhyggj-
ur út af veðráttunni — vorið
var á eftir áætlun. Lauftrén
í Mosk\’u vorú enn ólaufguð
og biðui með sama óþoli og
fólkið, eftir hita og sól. En
lolts kom vorið þann 30.
apríl. Um morgunimn steypi-
regn, er stóð litla stund, síðam
opnaðist himinn og sólarljós-
ið flæddi yfir allt og brá
töfrasprota á allt, sem lífs
var. Að kvöldi þessa dags
virtust mörg trjánna vera al-
laufgjuð og önnur voru ao
op|na brum sín,
IBIOATALA MOSKVU.
Ég fipurði um íbúatölu
Moskvu. Það stóð ekki á svar
inu. »8 miljónir«. Ég varð
uudrandi og kváði: »Ha?«.
»8 miljónir«, eudurtók túlk-
urinn!.
Mér hafði verið sagt heima
að þar væru 4.6 miljónir mið-
að við árið 1946. Er ég tjáði
þeim þetta„ er ég átti orða-
stað viðy var svarið: »Þetta
mun láta mærri sanni. Mosk-
va hefir vaxið mikið síðan.
Hér hefir verið mikið byggt,
eimkum í útjöðrum borgar-
innar. Þorp, sem áður voru
langt fyrir utan borginaj, eru
nú inni í borginni sjálfri.
Þanmig hefir fólkinu í Mosk-
vu fjölgað við innlimun
þeirra. Til borgarinnar hefir
líka flutzt margt fólk’— fólk.
sem snéri heim eftir langar
fjarvistir í öðrum landshlut-
um| og frá vígvöllunum —
og nýtt fólk víðsvegar að.
Auk þeps er eðlileg fólksfjölg
un alhnikil«.
HALLIR OG
BJÁLKAHÚS.
1 Moskvm rnætigt gamalt
og nýtt. Fagrar hallir frá
zartímumnm gnæfa við loft,
ltirkjur með koparlögðurn
hvolfþökum eru á hverju
strái en mest ber þó á Kreml.
Kreml er ekki eitt hús,
heldur liúsa- og kirknajþyrp-
ing. Þar eru t. d. keisarahöll-
in og 8 stórar kirkjur frá
ýrnstum tímum. UmJiverfis
þessa húsaþyrpingu eru ynd-
isfagrir garðar með margs-
konar trjám og blóma-
skrúði. En ulan um allt lyk-
ur hinn mikli keisaramúr
mieð sínmn 19 kirkjuturns-
löguðu, fornu varðturnum.
Þegar farið er um útjaðra
Moskvu koma andstæður
hiíns gamla og nýja í ljós.
Fyi-fit kemur maður auga á
stór hverfi nýrra, 5 — 7 hæða
húsa, með einstaka nýju íbúð
arhúsi. En skammt frá er
heilt hverfi gamalla bjálka-
húsa. Húsin yártupt gerð úr
trjábolum söguðum að endi-
löngu og snýr kúpa bolsins
út, hið slétta inm Allt eru
þetta iítil húfi, gulbmni að lit,
gömiul að árum og mörg
þeírra skökk og finúin. Eilt
hefir þó ekki gleymst: Á
framstafni flestra húsanna
eru útfikornar vindskeiðav,
suinaj' mjög snoturlega gerð-
ar.
Mörg þessara húsa voru
d,nn í notkun en allmörg
þeirra stóðu auð og tórm, sál-
arlausir kofar, sem biðu þefíe
einfi að þeim væri rutt úr
vegj. Á grunni þeirra skulu
hin nýju hús rísa, múrpteina
eða steinsteypuhús — stíl-
hrein og björt, íhúðarhús
hins vinnandi maþns.
Þessi bjálkahús voru all-
víða. — Sumstaðar voru allir
íbúarnir fluttir — en verið
að sópa húsunum í burtiu, en
stórir hlaðar byggingarefnis
komnir í staðinn.
1 Moskvu er mikið byggt.
AUstaðar sáust hús í smíðuan,
bæði inni í Moskvu og í út-
hverfunum. Gömlu lágkúru-
legu bjálkahúsin hverfa, en
ný rísa af grunni. Hér er
ekki bara rifið niður, heldur
líka byggt upp. Margt fleira
mætti drepa hér á eins og t.d
hinar nýju hallir, háskólann.
vísinda- og listahallirnar og
svo framvegis. En það verð-
ur annaðhvort að bíða, eða
sleppa iþvi alveg. Hér, er ekki
rúm til þess.
FÖTATAK.
Fyrsti maí heilsaði með
fióL, Við fóflum öll snemma á
fætur. Bæði var, að við þurft-
um að leggja snemma af stað
frá hótelinu til að verða ekki
af hátíðahöldunum, og svo
var í okkur nokkur eftirvænt
ing. Klulekan hálf níu héld-
um við frá hótelinuj með að-
göngumiða að áhorfendapöli-
unum upp á vasaim, í fylgd
tveggja karlmanna og einnar
ko|nu.
% yarð undrandi að koma
út á götuna. Allstaðar var
slíkt mannhaf af prúðbúnui
fólki að erfitt var að komast
áfram. F\jöldi lögreglumanna
hafði gát á umferðinni og
leiðbeindu bæði okkur og öðr
um hvaða götur skyldi fara
í átt til torgfiins.
Aðalgötuttium að torginu
var lokað unz skrúðgangan
hófst. Urðum við því að
smjúga þéttriðið net lögreglu
þjóna,, hvað eftir annað, til
að stytta okkur leið inn á
torgið. Kom sér oft vel að við
höfðuim gott leiðsögufólk,,
sem gætti þess að við álpuö-
umst ekki eitt í hverja áttina
í mesta mannhafinu og
komu okkiur loks heilu og
höldnu upp á áhorfendapall-
ana. Nú gafst olekur fyrst
tími til að litast um. Rauða
torgið heitir raunverulega
»fagra torg« að því er Rúss-
arnir tjáðu okkur, rauður og
fagur á rússnesku er svo lílvt
að varla verður aðgreint.
Þeim virtist að vísiu alveg
sama hvort heiitið væri notað
enda vita allir að rauði litur-
i.nn er .þeim alls ekki ógeð-
íelldur og , mjög fagur í
þeirra augum.
Rauða torgið liggur undix
nokkrum hluita Kremlmúr-
anna og gnæfa hinir fornu
varðturnar hátt við loft. Fyr-
ir vesturenda torgsins er
mjög fögiur kirkja í byzan-
tiskum stíl og með marglit-
um hvolfþökum. Er þetta
Vassilij-kirkjan. Á hún
merka sögu að baki, sem þó
er ekki hægt, rúmsins vegna,
að segja hér.
Beint á móti Kreml, hand-
an torgsins, eru miklar bygg-
ingar, er áður fyrr voru aðal
verzlunarhús Moskvu. Fyrir
austan enda torgsins er stór
safnbygging með ótal turn-
um. Til hliðar við okkur og
skammt frá er grafhýsi Len-
ins, þar sem gamli maðurinn
liggur í rúmi sínu. Virðisl
hann sofa værnm svefni
ösjálfrátt talar maður lægra
eða þeg'ir — til að ivekja
liann ekki af svefni, Svo eðli-
legt og lifandi er andlit han\.
Uppi á grafhýsi Lenms
stóðu margir forystuimemi
Ráöstjórnarríkjanna og þar
á meðal »bóndinn í KremX«.
Stalim
Stalin yirðist vel meðal-
maður á vöxt, slétlur í and-
liti og ró yfir svipnumu Lát-
bragð hans er tilgerðarlaust
og flaslaust. Ég hefði gjarn-
an viljað hoilsa upp á gamia
manninn, að íslenzkum sið
Ekki var þó síður áfitæði
Framhald á 3. síðn