Austurland - 05.10.1951, Blaðsíða 2

I
AUSTURLAND
Neskaupstað 5. okú 1951
✓---------------------------N
Anstnrland
Málgagn sósíalista á Austur.
landl.
Kemur út á hverjum föstu-
degi.
Ritstjóri:
BJARNI ÞÓRÐARSON.
Askriftargjald sept. — des.
1951 kr. 15,00.
Liausasala kr 1,25.
NKSPRENT H.F.
>-■ ___________________
Okur
1 ársbyrjun var rýmkað
mjög á innflutningshöftum á
ýmsum vörutegundum og
samtímis var verðlagseftirlit.
og verðlagsákvæði hvað þær
snertir afnumið. Þetta voru
fyrslt og fremst vörur, þær,
er keyptar voru fyrir hinn
svonefnda bátagjaldeyri.
Með því fyrirkomulagi,
sem þá var upp tekið, var
gjaldeyrir til þessara vöru-
kaupa seldur á uppspremgdu
verði, en það þýddi geysi-
mikla verðhækkun.
Því vax haldið fram, af
falsmöxmum hinnar »frjálsu
verzlunar«, að verðlagseftir-
lit væri óþarft, þegar nægi-
legt framboð væri á vörum,
því hin »frjálsa samkeppni«
kærni í veg fyrir óeðlilega
álagningu.
Við höfum ntí fengíð að
reyna jþessa margprísuðu
»frjálsu samkeppnk um
þriggja ársfjórðunga skeið
og nú hefir lýðum verið gert
það Ijóst, hverjar dásemdir
hún hefir í för með sér.
Verðgæzlustjóri hefir birt
niðurstöður rannsóknar, sem
hann hefir gert á afleiðing-
um þessara verzlunarhátta
og eru þær sannarlega áfell-
ísdómur yfir hinni »frjálsu
samkeppni« og hefir fserr
þi'ðinni heim sanninn um,
að innflytjendur þessava
vara eru samyiskulaueir ok
arar, sem ekki á að leyfasi
að fást við jafn ábyrgðarmik-
il störf og innflutningsver;.'l-
un er. Álagningin hefir hækk
að meir en nokkur hefði M-
ist \ið að óreyndu, í sumum
tilfellumum míörg hundruð
próisent. Þannig hefir al-
menningur ekki aðeins orðið
að greíða fyrir okrið á báta-
rjaideyrimum, heldur einnig
nýjan okursuatt til heildsal-
anna.
Samkvæmt skýrslu verð-
gæzlUBtjóra var innkaups-
verð á 45 vörutegumdum, sem
keyptar voru fyrir bátagjald
eyri, tvær miljónir króna cn
voru seldar á sjö miljóuir
ltróna. Bátagjaldeyrisokrið
hækkaði vöruna um 2.6 milj-
ónir króna. Hin upphaflega
álagning heildsala og smá-
sala nam 1.1 miljón, etn ofan
a þá álagningu kom ný álagn
ing heildisalanna að upphseð
1.3 milj. kr. Heildsalarnír
Olíudeilan í lan hefur frem-
ur ö'i'um beims\'i?hurðum
dregið að sér athygli xnanna
siðustu mánuði. Deila þessi
er um rétt Iransbúa til að
nagnýta sjálfir olínlindir
Jandsins, en þann rétt vilja
nrezku nýlendukúgararnir
ekld viðurkenina. Þeir viija
áfram halda illa fengnum
yfirráðum sínum yf-
ir íranska olíuiðnaðinxxm.
sem undanfarna áratugi he£-
ir fært þeim feikna gróða
á sama tíma og landsmenn
rjálfir búa við sult og seyru.
Bretar hafa ekkert til spar
í-.ð, hvorki hótanir mé loforð,
til að halda áfram sérréttind-
um sínum, en Itansbúar hafa
engan bilbug látið á sér finna
og virðast staðráðnir í, að
létta eigi fyr en þeir hafa
u.mið fullan sigur.
Bretar hafa jxiiú gripið til
þess ráðs,, að vísa deilunni til
Framkvæmdir
á Skriöuklaustri
Fyrir fáum árum gaf
Gunnar Ghnnarsson, skáld,
rÍKinu hið fornfræga höfuð-
ból, Skriðuklaustur í Fljóts-
dal og rekur xíkið þar til-
raunabú.
1 sxxmar nefir verið xxnnið
að jarðræktarframkvæmdum
að Skriðuklaustri, einkum að
, skurðgreftri og hafa miklir
Jcurðir verið grafnir. Enn-
fremur etru þar í srníðum,
mikil gripahús.
niéí''. ? ,,'!?.
Á Skriðuklaustri hefir vei-
íð komið fyrir til geymslu
vísi að byggðasafni fyrir
hafa með öðrum orðum tekíð
til rin aukaskatt, sem er muu
nærri ep samanlögð álagning
heildsftla og smásala var áð-
av.
Þetta eru óglæsilegar tölur
og ættu að færa almenningi
beim sanninn um það, að tii -
liLsJausir okrarar fást við
innfJutningsverzlun þjóðar-
innar.
Þessar uppljóstranir komu
óþægilega yið kaun stjórnar-
hðsjns. Björn Ölafsson, aðal-
fulltrui heildsalanna í ríkis-
stjórninni,, rauk í útvarpið,
þegar þetta var kumnugt og
las áminningarpistil yfir fé-
lögum sínum. Þeir geta ekki
vænst þess, að fá að ráðs-
mennskast með gjaldeyri
þjóðarinnar, ef þeir geri sig
bera að gengdarlausu okri.
f ramsóknarflokkurinn, or
ávalt hefir talið heilbrigða
verzluaiw sitt helgasta stefrui-
mál,, á engu minni sök á
þessu gengdarlausa okri.
Hún á jafnmikinn þátt í
■ fieimi
öyggisráðsins og verður
inálið teldð þar til meðferðar
mnan skamms.
Það er einginn vaffi á því,
að jjeMSÍ deila getur iiæglega
leitt Lil nýrrar styrjaldar, ef
Bretar láta ekki af þeirri
fyrrællun að kúga Iransbún.
En athyglísvert er það, að
það er brezka kratastjórnin,
sem nú gengur í fararbroddi
Prezku nýlendukúgaranna.
Truman Bandaríkjaforseti
tilkynnti í fyrradag að kjarn
orkusprengja Iiefði sprungið
í Ráðstjórnarríkjunum. Var
svo að heyra,, sem forsetinn
v:eri undrandi yfir því, að
Rússar skyldu leyfa sér að
íramleiða slík vopn á sama
tíma og B and aríkj amenn
verja óhemju fjárupphæðum
il smíði kjarnorkusprengna,
sem j>eir, að eigin sögn, ætla
Austfirðinga var fyrir nokkr
Lim árurn hafin útgáfa á
safini austfirzkra fræða und-
ir nafninu Austurland.
Þriðja bindi þessa safns er
nýkotmáð út og er útgefandii
Bókaútgáfan Norðri. Þetta
er mikið rit, nær 400 blaðsíð-
ur og frágangur allur hinn
vandaðasti. Leiðinlega margi
ar prentvillur, sem bera vott
gjaideyrisokrinu og afnámi
verðlagseftirlits. Og nú
stendur forustulið flokksins
ráðþrota og veit engin sköp-
uð ráð til að verja verzlunar-
okrið sem flokkurinn hefir
skipulagt.
Fólkið í landinu verður að
draga lærdóma af hinni dýr-
keyptn reynzlu. Það verður
að átta s5g á því, að ríkisvald
ið stefnir að því, að koma Öll-
urn almenningi á vonarvol,
ekki aðeins með gengislækk-
un cg sldpulagningu atvimiu
loy< is„ heldur einnig með
óhcyrilegu okri, sem líðst í
skjáli ríkisvaldsins.
Bilið mili fámennrar auð-
;-téltar og hinna vinnandi
stétta hefir breikkað mikið á
þessu ári. Þeir ríku hafa orð
ið enn ríkari og þeir snauðu
enn snauðari.
Því fyr sem alþýða íslands
sk'lur siTm vitjunartíma, bvl
fyr, sem hún hristir af sér
okraralýðixm,, því betra fyrir
han&
Bardagar hafa verið hai-ðir
í Kóreu undanfarið og er svo
að sjá, sem vígstaða hafi iítið
.-:em eldrert breyzt. Priðar-
iiorfur virðast ekki góðar þar
eystra.
—
Brezka jjingið verðulr rofið
í dag og efnt til nýrra kosn-
inga seint í þessum mánuði.
Kosningabaráttan hefir
verið hafin af fullum krafti.
Erfitt mun að segja fyrir
nm úrslit kosninganna, en
engn má Verkamannaflokk-
urinn tapa, eigi hann að
tialda þingmeirihluta sínum.
Kosnin gaúrslitanna er beð-
ið með mákilli eftiryæntingu
ran allan heim, enda geta
þau haft heimssögulega þýð-
mgu.
TIL AUSTURLANDS
Frelsis neisti
falinn hreysti
fylgi og treysti
bræðraband.
Lýsi á miði
lífs á sviði
lifi í friði
Austurland.
um óyandvirkni í prófarka-
lestri,, eru þó til óprýði.
Þetta nýja bindi hefir að
geyma mikinn fróðleik um
sögú Austurlands og þætti af
göinlum Austfirðingum. Rit-
ið er skemmtilegt aflestrar
og mun efni þess tvímæla-
laust falla alþýðu manna vel
i geð. Munu flestir verða sam
mála um, að þetta bindi taki
hinum fyrri fram hvað efnis-
val snertir.
Þessir kaflar eru í bókiimi:
Papeyjarsaga og Papey-
inga, skráð af Halldóri Stef-
ánsyni fyrrum alþm. og Ei-
ríki Sigurðsyni, kennara.
Þættir um menn og við-
burði,, eftir Halldór Stefáns-
son.
Sagnaþættir, eftir Sig-
mund Matthíasson Long.
Tveir þættir um Fljótsdals
liérað, eftir BjÖm Þorkels-
son.
Þáttur af Hermanni Jóns-
syni í Firði, eftir Sigurð Vil-
hjálinssion, bónda á Hánefs-
stöðujn.
Þáttur af Steindóri Hin-
íilissyni í Dalhúsuip, eftir
Sigurð Baldyinsson,, póst-
meigtara.
Eins og sjá má af þessu yf-
irliti, er efni ritsins fjöl-
hreytt og mikinn og skemmti
leganj fróðleik er þar að finna
og koma þar margir við sögu.
Þess er að vænta, að Aust-
firðingar kuxmi að meta þessi
rit og trauðla munu þeir
íinina annað lestrarefni, sem
þeim fellur betur.
AusturlaníL
ao beita gegn Rússum.
—-k—
V. B.
Ritíregn
Að tilhlutan Sögusjóðs
Mannfjöldi á
Austurlandi
Samkvæmt bráðabirgðayf-
irliti um manntalið 1. des.
1950, var mannfjöldi í Aust-
firðingafjórðungi sem hér
segir:
Seyðisfjörður 765
Neskaupstaður 1314
S. — Múlasýsla 4203
N — Múlasýsla 2418
Alls. 8700
Við manntalið 1940 var
mann f jöldinn sem hér segir:
Seyðisfjörður 904
Neskaupstaður 1106
S. — Múlasýsla 4297
N. — Múlasýsla 2670
Alls. 8977
Sanikvæmt þessu hefir íbú
um Austfirðingafjórðungs
fækkað á árunum 1940 —
lu50 um 277.
Ibúar A. — Skaftafells-
>ýslu l.des. 1950 eru taldir
1143 en 1940 voru þeír 1146
og hefir fækkað um 3.
Landsmenn allir eru taldir
hafa verið 144263 við mann-
talið 1. des. 1950, en 121.474
ai’ið 1940 og hefir því f jölgað
um 22.789 á þessu árabili, eða
nm 18.7%.
Fið Alþ'ogi
Alþingi kom saman 1. okt.
s. 1. Hafa þingforsetar og aðr,
ir istarfsmenn þingsins svo
og fastar nefndir verið kjörn
ar og er f>ar yfirleitt um end-
urkosningu að ræða.
Allmörg frumvörp, bæði
stjórnarfrurnvörp og þing-
mannafrunwörpj, hafa þegar
verið lögð fyrir þingið, þar á
rneðal frumvarp til fjárlaga
fyrir næsta ár.
Síðar mun blaðið skýra
nánar frá fjárlagafrumvarp-
inu og öðru því, sem mark-
vert telst af því, sem fram
isemur á þingi.
Vinaan og
verkalýðurinn
Júlí — ágúst hefti tímarits
ins Vinnan og verkalýðurinn
er nýkomið út. Ritstjóri tíma
ritsins er nú Bjarni Bene-
díktsson, frá Hofteigi.
Margar greinar xxm verk-
lýðfinál og aimað efni, eru í
neítiiiu, svo og sögur, ljóð og
inargvíslegt annað efni.
Margar myndir eru í rit-
inui, sem er í alla staði híð
var.daðasta*
Virman og verkalýðurinn
er c missandi rit öllum þeim,
er lylgjast vilja með málefu-
um verklýðsstéttarinnar hér-
lendis og eriendis.