Austurland - 12.10.1951, Blaðsíða 2

2
AUSTURLAND
Neskaupstað, 12. okt. 1951
AusÉurlaitdí
Málgagn sósíalista á Austur.
landi.
Kemur út á hverjum föstu-
degi.
Ritstjóri:
BJARNI ÞÓRÐARSON.
Áskriftargjald sept. — des.
1951 kr. 15,00.
Lausasala kr 1,25.
NESFRENT H.F.
RíUið og sveita-
félögin
Undanfarin ár hefir al|þingi
samþykkt nýja tekjustofna
handa ríldnu og er þar
drýgstur eöluskattiurinn, sern
verður sérstaldega hár á
þessu ári vegna auliins iinn-
flutnings.
Stefna þeirra ríkisstjórna,
sem setið hafa að völdum um
langt skeið hefir verið nýjar
og nýjar álögur á landsbúa
og því einkum auktnir tollar,
sem koma harðast niður á al-
þýðu manna. Hefir ekkert
verið jafn drjúgt til að auka
dýrtíðina,, sem aldrci virðist
ætla að ná hámarki sínu.
Ríkið hefir alltaf þurft
stárauknar tekjur, og Jþá er
bara tekið til hins (sígilda
ráðs hjá ríkisstjómum efna-
stéttauna, að skerða meir og
meir hag þeirra, sem bera
þjóðfélagið uppi og skapa all
an gjaldeyri þjóðarinnar.
E'kki dugar gróðinn af áfeng-
iiSiverzluinum, því þótt mik-
ið sé af viðskiptamönnum
þar, eru ekki allir Islending-
ar svo langt leiddir., að þeir
vilji halda uppi ríkisstjórn-
inni., með því að drekka frá
sér allt vit. Stórkostlegar
peningagjafir Bandaríkja-
manna hrökkva ekki heldur
til að reka búskapinn. Skrif-
finnskan og eyðslan sitja í
fyrirrúmi. Eklcert hrekkur
til. Alltaf er hægt að leggja
á nýja skatta.
En það eru fleiri opinberir
aðilar en ríkið, sem þurfa á
fjármagni að halda til al-
menningsþarfa. Bæja- og
sveitafiélögin, sem ætlað ev
að standa undir margháttuð-
um framlcvæmdum og
rekstri, fá fé til þess einungis
á einn vegl, og það er með út-
svönujn. Þessi tekjustofn er
sá eini, sem upp á er ac
hlaupa og takmörk era á því,
hvað má bjóða gjaldendum.
Hann hefir rýrnað furðu
mikið þessi tekjustofni, síðari
árin við freklegan aðgang
ríkisins á tekjur manna, með
auknum tollum, söluskatti
og stórhæklcandi vöruverði.
Gerir ríkisyaldið bæjunuin
mjög örðugt um imnheimtu
útsvarannai, enda er nú syo
komið,, að öll bæjarfélögin
eiga við fjárhagsörðugleika
að stríða, en geta ekki íþyngt
gjaldendunium með auknura
útp;\Törum. 1 álagningu þeirra
SÉRA GUÐMUNDUR HELGASON:
ÞRIÐJA GREIN.
Fcrð um Ráðstjórnarríkin
1. maí hátíðahöldin eru
ekki bara skrúðganga nokk-
ur hundruð þúsunda manna
og kvennai, er vilja sýna sig
og sjá aðra og njóta lífsins
litla stund. 1. maí í Ráð-
stjómarríkjunum er Iiaráttn-
dagur og sigurhátíð í senn.
Þegar ég horfði á léttklætt
og prúðbúið fólkið ganga
framh.já, vöktu hvorki hinai
mörgu myndir af forastu-
inönnum sósíalismans, fánar-
nir iné blómahafið athygli
mína, heldur fólkið sjálft.
Fyrir 33 árum hefði ekki
verið hægt að tína saman
nema lítinn hluta af svona
mannvænlegu, djarfmann-
leigu og hraustlegu fólki. Með
byltingumni 1917 eignaðist
vinnandi fólk Ráðstjórnar-
ríkjanna, ekki aðeins Rauða-
torgið, heldiur löudin sjálf.
Þá var þetta fólk að mestu
fáfróður tötralýður, kúgaður
af auðmötnnum og aðli og
alls ckki líklegt til að geta
nytjað þá jörð, er það hafði
eignaet. Árið 1917 var iðnað-
ur þéssara landa mjög lítill
og þjóðirnar bændaþjóðir.
Árið 1951 fara áreiðanlega
fleiri iðnaðarmenn og konur
irm Rauðatorgið etn áður
voru við iðnaðarstörf í ríkj-
unum öllum. Hópar karla og
kvenna frá ýrrisum verk-
steinn
Hefi til sölu R- stein.
Magnús Marteinsson.
er gengið mjög langt og verð
ur tæpast gengið lengra., Al-
þingi virðist aklrei hafa séð
að sveitarsjóðimir gætu né
þyrftu annan tekjustofn.
Ríkisvaldið hefir hagað
sér eins og landhelgisbrjótur
með því að veiða á miðum
sveitarfélaganna og gera
þeim óldeift að auka tekjur
sínar.
Og enginn hefir verið til
að verja þessi mið, eða haft
manndóm í sér til þess, eins
og oft hefir farið ujn hina
raunverulegu landhelgi, þeg-
ar þeir stóru hafa átt í hlut.
Erfiðleikar sveitarfélag-
anna hafa nú knúð svo fast
á, að allir bæjarstjórar lands
ins koma eaman til fundar í
Reykjavík þessa dagana.
Munu þar rædd mál sveit-
arfélaganna og væntanlega
gerð krafa um nýja tekju-
stofna til handa þeini, og þá
sérstaklega, að bæjarfélögin
fái hluta af söluskattinum.
Reynir nú á samheldni
sveitarfélaganna.
smiðjum setja svip sinn á
gönguna, með verksmiðju-
fána sína og kjörorð í fylk-
ingarbrjósti.
Þjóðir, sem áður lifðu sem
fátækar bændaþjóðir eða
hirðingjar, eru nú orðnar
mildar iðnaðarþjóðir. Þær
fagna sigri og hvetja til auk-
innar tæknibaráttu.
FYRSTA SPORIÐ
Mesti Þrándur í Götu Ráð-
stjórnarríkjanma í iðnaðar-
uppbyggingunni var fáfræði
fólksins. Mikill hluti þess
var ólæs og óskrifandi.
I skýrslum frá Sameinuðu
þjóðunum er það talið til
merkustu afreka í menntuin-
arinálum síðustu áratuga, er
um 100 miljóniir ráðstjórnar-
borgara lærðu að lesa á
skömmluim tíma. Mér var
sagt eystra að það hefði bæði
valdð hrifningu og bros að
sjá fólk á aldrinum 50 — 70
ára vera kófsveitt í frístund-
um sínum við lestrarnám og
slvriftaræfingar.
En áhuginn fyrir lestrar-
námi fór eins og bylgja nm
landið — og síðan margþætt
nám úr því. 1 dag er árangur
inn greinilegur, bæði á fólk-
inu og landinu. Bóndinn sem
áður erfiðaði myrkranna
milili,, og hafði varla í sig og
á, er nú orðinn fullgildur
borgari og maður með mönn-
um. Tréplógurinn er týndur,
eða geymdur á þjóðminja-
safni, og traktorínn tekinn
við af gamia nautinu hans.
Gamla týran er týnd og
Iröllum gefin, en rafljósin
gera híbýli hans björt og
Frá Eskifirði
Skólastjórinn, Skúli Þor-
steinsson, baiuð nokkrum
gestum til kaffidrykkju í
Barnaskólanum, sunnudag-
inn 30. sept. Tilefndð var aö
fram hafa farið víðtækar
endurbætur á skólahúsinu,
eða fyrir nær tvö hundruð
þúsund krónur.
Margar ræður voru fluttar
og menn sammála um að
næsta sporið væri að byggja
leikfimisal við skólann. Nú
í sumar hefir skóiinn fengið
gamalt tún til umráða og ev
ætlunin að börnin sjálf vinni
þar að gróðursetningu trjá-
plantna. Verður svæði þetta
vandlega girt,, svo og lóo
skólans. Hafa skólastjórinn,
Ragnar Þorsteinss. og fleiri
áhiugamenn unnið vel að þes,s
um málum.
1 haust bættist skóianum
nýr kennari. Er það Sigurður
Hallmarsson frá Húsavík.
Hann er nú fluttur til
Eskifjarðar ásamt konu
sinní.
Uppskera garðávaxta er
misjöfn og víðasthyar heldur
léleg.
SlátrUiii hófst upp úr mán-
aðarmótmn.
Eru sláturafurðir mest-
megnis hraðfrystar og send-
ar til Reykjavíkur, því litið
gengur út hér á staðnum.
Nú er liðíð 21 ár síðan frk.
Einarína GuðmiUindsdóttir
kennari, kom að Barnaskóla
Eskifjarðar. (þ. 13. okt.).
Hefir hún stöðngt unnið
þar mikið og gott starf og
alla tíð annast um handa-
vinnu stúlkna. Á Einarína
miklar þakkir skildar fyrir
sitt óeigingijarna starf í þágu
unga fólksins á Eski0rði.
Þar sem óþurkasamt hef-
ir verið undanfarið er enn
úti nokkiuð af heyjum á
sveitum. _
Nú er verið að pakka allan
saltfigk á Eskifirði og er þar
talsverð vinna um þessar
mundir. Eins og áður var
frá sagt réru línubátar síð-
asta smástraum í góðum
gæftum en heldur treguun
afla. Fór »Björg« 10 rcðra og
er það sjaldgæft ef ekki ein-
dæmi hér um slóðir. Hilmar
Bjarnason var skipstijóri á
Björgu þessa róðra.
FRO BRUNBORG SÝNIR
Á AUSTURLANDI.
Guðrún Brunborg sýnir
hér fyrir austan, um þessar
mundir, gamanmyndina Við
giftum okkur. Guðrún, sem
er anstfirðingur að ætt, hef-
ir undanfarin ár ferðast hér
á landi,, með kvikmyndasýn-
ingar og safnað fé í sérstak-
an sjóð, sem mun verða not-
aður til styrktar námsmönn-
unx
Einnig hefir hún haft slíka
söfnun í Noregi, þar sem
hún er búsett.
Hefir Guðrún sýnt ehistak
an dugnað vað þetta og helg'-
að krafla sína góðu málefni.
Á hún þakkir skilið og ætti
fólk að sækja vel þessar
kvikmyndasýnjngar.
vistleg. Þetta er saga hiins
vinnandi manns þegar hanu
eignast jörðina og veit hvað
hann vill.
VERKSMIÐJAN OG
FÓLIvIÐ.
Ég kom í verksmiðju í
Moskvu, sem eingöngu' fram
leiddi nákvæm mælitæki fyr
ir iðnaðinn. Á stríðsárunum
var hún flutt austur í Úral-
Iiérað og var starfrækt þar,
unz halla tók undan fæti
hjá Þjóðveryum. Þá var hún
flutt til Moskvu á ný.
En þessi flutningiur til Úr-
alhéraðsins varð til þess að
verksmiðjurnar urðu tvær.
Sú gamla kom aftur til
Moskvu en dóttir hennar
varð eftir í Úral og báðar
höfðu vaxið að framleiðslu-
getu og tækni í stríðislok.
Saga þessarar verksmiðju
er saga iðnaðar Ráðstjómar-
ríkjanna í hnotskurn.
Hver verksmiðja fæddi af
sér aðra nýja og varð skóli
fyrir nýja sveit iðnmenntaðs
fólks. Þessi verksmiðja bar
öll einkenni þeirra verk-
smiðja, er verksmiðjur Ráð-
stjórnarríkjanna era taldar
sérkcnnilegar fyrir.
Verksmið.ja er heimur út
af fyrir sig með íbúðarhverf-
um fyrir flest starfsfólk sitt,
spítölum, hressingarhælum,
menningarklúbbum, tennis-
völlum, sundlaugum, íþrótta-
völlum, barnaheimilum og
skemmtígörðum. Og þó er
ekki nema fátt eitt upp talið.
Eins vil ég þó geta enn, er
jafnvel má telja smámuni:
Þesei verksmiðja er full af
blómum. Á skrifstofum, véla,-
sölum, samsetningarsölum,
stigum milli hæða og í öllum
gluiggum. Þannig era verk-
smiðjur Ráðstjórnarríkjanna
yfirleitt. Það er ekki bara
liugsað um vélar og afköst
þeirra* heldur einnig um
manninn, sem við vélina
vinnur. Dýrasta eignin er
maðurinn.
1 þessari verlísmiðju vann
yfirleitt ungt fólk, eða 60 —
65 prósent. Annað, sem vakti
einnig athygli mína var hve
margar konur unnu þarna,
eða um 40% starfsfólksins.
Ég var hrifinn af því, sem
ég sá í þessari verksmiðju.
Elckert vakti þó eins furðu
mína og gleði og bamaheim-
ilið. Ég mun byrja á að segja
frá því næst.
SAMKÖR
NESKAUPSTAÐAR
vill bæta við sig nokkrum
söngmönnum, einkum í
alt og sópran.
Aðeins þeir, sem geta
stundað æfingar reglulega
koma til greina.
Talið við söngstjórann
fyrir . næsta mánudags-
kvöld.