Austurland - 26.10.1951, Blaðsíða 2

2
AUSTURLAND
Neskaupstað, 26. okt. 1951.
SÉRA GUÐMUNDUR HELGASON: FJÖRÐA GREIN.
Fcrð um Ráðsljórnarrikin
— —....... ■— 1
Anstnrland
Málgagn eósJaUsta & Austur.
landl.
Kemur út & hverjum föstu-
degL
Bitatjóri:
BJARNI ÞÓRÐARSON.
Áskriftargjald sept. — des.
1961 kr. 16,00.
Lausasala kr 1,26.
NESPRENT HJ.
«.______________________/
Vaxandi
atvinnuleysi
Atvinnuhorfnr eru nú víð-
ast hvar á landinu venri, en
þær hafa verið á sama árs-
tíma um mörg undanfarin
ár.
Að vísu hefir vetraratvinnu
leysi verið landlægt í bæjum
og þorpum á Austf jörðum,
Norðurlandi og Vestfjörðum,
en á Suðurlandi hefir minna
borið á þessu, vegna vertíðar
innar.
1 fyrravetur var víða mik-
!l vinna, einkum í sambandi
við togaraea, fyrst, eða fram
í desember, við karfaaflann
og síðar saltfiskaflann. Nú
er hinsvegar engin karfa-
veiði og lítið sem ekkert af
saltfiski hefir verið lagt á
land.
1 fyrra var í Faxaflóa mik-
il reknetaveiði og hafði sá
veiðiskapur mikil áhrif á at-
vinnuástandið syðra. Nú hef-
ir þessi veiðiskapur hinsveg-
ar brugðist.
Pað má því segja, að horfur
eru á miklu og vaxandi at-
vinnuleysi um land allt það
sem eftir er af þessu ári.
Verkafólk er auðvitað
mjög misjafnlega undir það
búið að mæta atvinnuleysi.
Sumsstaðar hefir sumarat-
vinna verið ágæt og verka-
fólk borið gott kaup úr být -
um. Annarsstaðar hefir sum-
aratvinna verið mfiög rýr og
verkafólk borið lítið úr být-
um jafnvel árum saman.
Pað er og til, að menn hafi
haft lítið kaup þótt þeir hafi
hinsvega haft meira en næga
vinnUu Petta á einkurn við
um bátasjómenn, en afla-
bresturinn hefir komið hart
niður á þeim.
Það er því að vonum, að
verkafólk horfi með nokkr-
um ugg fram á komandi vet-
ur. Fáir munu eiga nokkurt
sparifé að ráði til að hlaupa
upp á. Fjölskyldumenn munti
yfirleytt eyða kaup.i sínu
jöfnum höndums því þó krón
urnar, sem renna gegnum
hendur þeirra, séu margar,
ef þeir hafa góða atvinnu,
eru laun þeirra þó aldrei
nema þurftarlaun.
Allar horfur eru á, að
þröngt verði í búi hjá verka-
fólki a.m.k. fram um áramót,
ef ekkert verður að gert.
En eru þá engin haldbær
ráð til að koma í veg fyrir at
viimuleysið?
YNGSTU
BORGARARNIR
Dýrasta eign hvers ríkis er
fólkið sjálft. Barn er verð-
andi maður. Ef ríkið gleym-
ir börnunum, _aðliúð . þeirra
og uppeldi, á það á hættu að
eyðileggja þjóðarstofninn.
Ráðstjórnarríkin hafa skil-
ið þetta öðrum ríkjum betur,
enda meira gert þar fyrir
börn og unghnga en í
nokkrUj öðru landi.
Barnaheimili Ráðstjórnar-
ríkjanna eru bæði mörg og
merkileg. Hver verksmiðja á
sína eigin vöggustofu og
barnaheimili. Par njóta börn
in náisvæmrar aðhlynningar
og fósturs af vönum barna-
hjúlrrunarkonum undir
ströingu lækniseftirliti.
Ég kom á eitt slíkt heím-
ili i Moskvu og dvaldi þar
atund úr degi,
Áðtur hafði ég aðeins komið
á tvö Irarnaheimili heima á
Islandi, annað á Suðurlandi,
hitt í Neskaupstað.
Það, sem vakti strax at-
hygli mína var, hve börn
rauðliðanna í Austurvegi og
blörnin hér heima eru lík, lík
í háttum, viðbrögðum og við-
móti.
Það, sem skildi þessi heim-
ili að var ekki börnin, heid-
ur aðbúðint Sumar — barna-
heimiilið hér í Neskaupstað
hefir að ýmsu leyti mjög
góða aðstöðu, Húsakynnin
rúmgóð og vistleg, starfsfólk
ið myndarlegt og gott fólk,
enda þótt forstöðukonan ein
hafi sérmenntun í uppeldis-
málum. Það sem vantar er
Því er ekki að neita, að þau
ráð era til, en ef til þeirra
verður gripið, þarf þing og
stjórn, en þó sérstaklega
bankarnir, að slcilja þörf
fólksins og vilja létta böli at
vinnuleysisins af herðum
þess.
Bæjar- og sveitafélögin
hafa eldcert bolmagn til þess
að koma af stað nokkurri
teljandi vinnu nema til komi
mjög verulegir nýir tekju-
stofnar. Sum bæjarfélög, svo
sem Hafnarfjörður, hafa
neyðst til að fækka mönnum
í bæjarvinnu, vegna þess, að
fé var ekki fáanlegt til
áframhaldandi framkvæmda
Til atvinnuaukningar verð-
um við fyrst og fremst að
treysta á sjávarútveginn og
þá einkmn togaraútger^ina.,
Ef horfið yrði að því ráði,
að vinna sem mest af aflan-
um innanlands, mundi at-
vinnuástandið gjörbreytast.
Sem stendur hafa togarar
úti á landi ekki fjárhagslegt
bolmagn til að leggja upp
afla sinn hér á landi. Yfir-
leitt berjast þeir í bökkum
og þola ekki að liggja með
t. d. leiktæld og hentugir
leikvellir o. fl.
Heimilið, sem ég sá syðra
var lítið, i litlu timburhúsi; og
fátæklega búið að leiktækj-
um, en starfsfólkið að mínu
viti gott og forstiöðukonan
velmenntuð ung kona, sem
þótti vænt um börn. Leilc-
vellir frá manna höndum
leiðinlcga ófullkomnir.
Þegar ég bar saman barna-
heimilið í Mogkvu og þau
baruaheimiili, er ég sá hér,
var margt sameiginlegt:
Bömin ótrúlega lík, starfa-
fólkið myndarlegt og hlýlegt
fólk og góður vilji til að
hjálpa börnunumi til að verða
nýtir borgarar.
Það, sem einkum skildi á
milli var þetta: Atvinnurek-
endur í Ráðstjórrnarrikjun-
um er fólkið sjálft.
Eitt aif því fyrsta, sem sett
er á stofn við hverja verk-
smiðju, samiyrkjubú eða starf
stöð er barnaheimili.
Fyrir börnín viiðist ekkert
ofgott, enda miklu til þess-
ara stofnana koetað.
Þegar einstaklingar eiga
framleiðslutækin glejrma
þeir oftast að gera nokkuð
fyrir börnín, fram yfir það,
sem lög hvers ríkis skylda þú
til.
Einstaklingar miða allt við
gróða. Þegar fólkið sjálft á
framleiðslutækin, fer hagn-
aðurinn af rekstrinum til að
bæta lífskjör fólksins og þá
fjncst og fremst barnanna.
Koma mín á barnaheimil-
ið í Moekvu minnti mig á
hvað vér heirna á Islandi eig-
um ógert í þessum efnmn.
Áreiðanlega gætum við
óseldan afla. Á þetta einkum
við um saltfiskinn.
Siglfirðingar, sem eru einna
verst leiknir af völdum at •
vinnuleysis, höfðu t. d. mik-
inn hug á að láta annan tog-
ara sinn leggja upp saltfisk-
farm á Siglufirði, en urðu að
hætta við það og sigla með
farminn til Danmerkur,
vegna þess, að lán út á salt-
fiskinn voru svo lág, að þeir
höfðu ekld fjárhagslegt bol-
magn til að verka hanni
Það, sem þarf að gera og
það strax, er að auka rekst-
urslán togaranna, svo þeir
neyðist ekki til að sigla með
aflann óunninn vegna láns-
fjárskorts. Ennfremur þarf
að auka lán til frystihúso,
svo þau geti greitt aflann og
vinnukostnað jöfnum hönd-
um. Jafnframt þarf svo að
koma á nauðsynlegum end-
urbótum fiski^nfyrirtækja
og byggja ný, þar sem eldd
eru fyrir hendi möguleikar
til að fullvinna aflann.
Yrði þetta gert, mundi ogn
um atvixmuleysisins verða
bægt frá dyrum fjölda al-
þýðuheimila.
margt af Rússum lært um
fyrirkomulag og rekstur
slíkra heimila, enda hafa
þeir meiri reynzlu í þessium
efnuim en flestar aðrar þjóðir.
Á SKRIFSTOFU VOKS.
Áður en lengra er haldíð
ætla ég að segja ykkur lítil-
lega frá komu okkar félaga
á skrifstofu Volcs.
Volcg er félagsekapur Ráð-
stjórnarborgara er halda
vilja uppi menningartengsl-
um við önnur lönd.
Er við komum á skrifstof-
una var þar fyrir Dimisoff
formaður félagsins. Bauð
hann okkur hjartanlega vel-
komna og sagðist vona að við
hefðrnn bæði gagn og gaman
af ferðinná.
Því næst spurði hann okk-
ur: Hverjar eru ykkar sam-
eiginlegu óskir —• og hverjar
ykkar persónulegu óskir?
FIest okkar langaði til að
halda suður á bóginn og varð
Georgía fyrir valinu.
Okkur stóðu fleiri leiðir til
boða, t. d. ferð til Síberiu og
annarra Asíulanda Ráðstjórn
arríkjanna, svo eitthvað sé
nefnt.
Svo kom runa af séróskum
okkar. ____ ____________
Læknirinn vildi kynnast
læknujn persónulega og heil-
brigðismálum almennt, leik-
arinn vildi kynnast leikhúss-
málum og leikurum o.s.frv.
Hver einstakur vildi kynn-
ast mönnitm og málum varð-
andi sitt eigið starfi. Ég átti
'------------------
Auglýsing
Smíðum hurðir, glugga,
eldhússinnréttingar og
fleira til húsa. Sköffum
yður skrár, lamir og
smekldegar eldhússskápa-
læsingar á hagkvæma.sta
verði,
Verðtilboð gerð, ef teikn-
ilngar fylgja.
TRÉSMIÐjAN EINIR,
Símar 41 og 59
NESKAUPSTAÐ.
líka minar ósltir: Ég vildi
kynnast kirkjulífi i Rúss-
landi og komast í persónu-
legt samband við presta.
Formaðurinn lofaði að gera
sitt til að óskir okkar gætu
ræzL
Að svo búnu snéri formað-
ur Vokg máli sínu einkum til
mín og mun ég i stuttu máli
endursegja það helzta hér á
eftir.
RÆÐA FORMANNS VOKS
»1 ráðstjórnarríkjunum hef
ir hver maður rétt til að trúa
skipa sér í trúfélag, sækja
kirkju og boða trú sina í riti
eða ræðu. Hér er ekki til nein
ríkiskirkja. öll trúfélög og
trúarbrögð eru jafn rétthá.
Vér áttum einu sinni vold-
uga ríldskirkju, kirkju, sem
orðin var ríki í rikinu, að
völdum, jarðeignum og lausa
fé. Þessi kirkja kenndi
margt um paradís annars
heims og þá sælu, er biði
hinna fátæku þar.
Þessum boðskap gleymdi
kirkjan aldrei. Paradísarboð
skapur hennar va,rð þeim
mun kröftugri sem kúgun
hennar á fólkinu, óx.
Þessi kirkja er raunveru-
lega ekld til lengur. Fólkið
vaknaði eftir byltinguna
1917. Það var búið að fá nóg
af áþján kirkju og aðals.
Alþýða Ráðstjórnarríkj-
anna hefir alltaf þráð betra
líf, þráð s|ína paradis, en það
vill ekki þurfa að líða hung-
ur, ldæðleysi og kúgun heill-
ar æfi til að komast þangað
inn. Alþýðan vill eignast
hamingjuna í þessu lífi.
1 Ráðstjórnarríkjunum eru
mörg trúarbrögð og sértrúar-
flokkar. Meðlimum þessara
flolcka réttum við okkar broð
urhönd í hverju þv)í máli, er
þeir vinna að, er miðar að
betra lífi og meiri hamingjn
fjöldans.
Við viljum ekki ávísanir á
paradfo annars lífs, heldur
starf til að bæta lífskjör og
hamingju í þessu lífi.
Við höfum ráð á þessu lífi —
annað Itíf er, að minnsta kosti
öllum í fjarska, sem lifa á
jörðinni. Hamingja hinu meg
in er góð — en viturlegra er
að reyna að skapa hana
strax hérna megin«.
1 ræðulok gaf formaður
mér ákveðið loforð um að ég
skyldi fá að sjá Mfandi prest
og starfandi kirkju,
Það loforð var haldið og
verður síðar sagt frá þúí að
nokkru.
Leikfiminámskeið
fyrir karla og konur verður haktið á vegum Þróttar,
ef næg þátttaka fæst Kennarar: Anina Jónsdóttir og
Stefán ÞorleiifsBon.
Þátttakendur í námskeiðunum láti skrá sig hjá Pétri
R. Pétunssyni, og greiði um leið þátttökugjald kr.
20.00.
IÞRÖTTAFÉLAGIÐ ÞRÖTTUR.