Austurland - 31.12.1951, Síða 1

Málgagn sósíalista á Ansturlandi
1
AUSTURLAND \
óskar lesend- ?
um gleðilegs
nýárs
1. Árgangur.
Neskaupstað, 31. des. 1951.
18. tölublað.
LÚÐVIK JÖSEPSSON:
ÁRAMÓT
tölulega meiri affí hafa kom-
Áramót. — Nýtt ár er að
befja göngu sína og gamla ár
ið er að kveðja. Slík timamðt
hafa áhlrif á alla einstaklinga
og ðsjálfrátt renna menn hug
anum yfir liðinn tíma og
reyna að glöggva sig á mark-
verðustu atburðum hins liðna
árs- Og jafnframt er svo
spurningjn um hvað hið nýja
ár muni bera í skauti sinu.
Ég mun nú í fáum orðum
ræða við lesendur Austur-
lands um viðhorfin við þessi
áramðt eins og þau koma mér
fyrir sjónir, og þá fyrst og
fremst þau, sem séstaklega
varða okkur íbúa á Augtur-
Jandi.
Árið 1951, sem nú er að líða
hefir fært íslenzku þjóðinni
sem heild vaxandi örðugleika
efnahagslega og stjórnarfars-
lega. Dýrtíð hefir farið ört
vaxandi allt árið og mun verð
hækkun á árinu nema um
28% eftir vísitöluútreikningi,
en hið hækkaða verðlag er þð
í rauninni miklum mun
meira.
I byrjun ársins var gripið
til þess ráðs að leyfa bátaút-
vegsmönnum hinn svonefnda
bátagjaldeyri og jafnframt
var svo mikill hluti innflutn-
ingsins gefinn frjáls og verð-
lagseftirlit afnumið að
mestu.
Afleiðing þessa varð stðr-
kostleg verðhækkun á þessum
vörum og mikil okurálagn-
ing ýmisisa kaupsýslumanna.
Síðar kom svo nokkur ka.up
hækkun verkafólks og fast-
launamanna, en dýrtíðin hélt
áfram að aukast allt árið.
Á árinu hefir orðið toeiri
vöruinnflutningur etn dæmi
eru til um áður á einu áiri og
má segja að í lok ársins hafi
allar búðir verið fullar af
allskonar vörum- Þó segja
könnunarskýrslur, að hinar
miklu vörubirgðir séu fyrst
og fremst ónauðsynlegar vör-
Ur og vörur, sem ekki geti tal
izs brýnar nauðsynjar. Af
gagnlegustu matvörum er t.cL
lítið til i landinu.
Ríkissjðður hefir innheimt
af landslýðnum hærri fjár-
hæðir en nokkru sinni áður
og munar þar miklu.
Tollar og skattar ríkisins,
að frátöldum tekju- og eigna-
skattinum, nema á árinu um
1600 kr. á hvert mannsbam í
landinu, eða um 8000 kr- á 5
toianna fjölskyldu. Mestur
hluti þessa er verðtollurinn
og söluskatturinn.
Söluskatturinn mun inema í
klringum 95 — 100 miljónum
kr. á árinu, eða svipaðri upp-
hæð og álögð útsvör í öllum
bæjar- og sveitarfélögum á
landinu.
Söluskatturinn er einn af
hinum nýju sköttum ríkisins
og var lagður á eingöingu til
þess að standa undir fiská-
byrgðinni meðan hún var í
gildi. En nú er hún niður fall
in, en samt er þessi þungi og
mikli skattur, sem talið er að
hækki allt verðlag í landinu
um 10 — 11 %, imnheimtur
eftir sem áður. Sívaxandi dýr
tið og hækkandi álögur ríkis-
valdsins hafa skiljanlega
Mtt af sér aukna erfiðJeika
almenningg-
Þegar við nú við þessi árar
mót rennum huganum yfir
það helzta, s|em gerzt hefir á
árinu í efnahagsmálum okkar
og afkomu almemnt, þá munu
margir gera sér tíðrætt u|m
erfiðleikana og jafnvel versn
andi afkomu.
1 því sambandi er óhjá-
kvæmilegt að ,hafa i huga
framangreindar staðreyndir
úr efnahagsmálum þjóðar-
heildarinnar.
Við, sem á Austurlandi bú-
um, höfum vissulega ekki' far
ið varhluta af afleiðingum
hinnar gífurlegu dýrtiðar.
Og við höfum heldur ekki
komizt umdan hinum þungu
og sífellt .hækkandi tollum og
sköttum rikisins.
En hvernig hefir atvinnai
verkafólks og launþega verið
á Austurlandi, á þessu liðna
ári? Hefir atvinna brugðist
meir hjjá okkur en annars-
staðar eða fylgjumst við þar
með því almenna á landinu l
Fyrrihluti ársins gekk held
ur illa á Austurlandi. Vetra-
vertíðin misheppnaðist á flest
um bátum hén eystra og af
því leidda rýr kjör sjómanna
og minni vinnu i landi en; ann
ars hefði orðið.
Fyrir lamidbúnaðinn var vet
urinn þungur í skauti vegna
óvenjulegra harðinda og ó-
þurrkanna sumarið áður, sem
olli því að bændur voru illa
undir það búnir að mæta
hörðum vetri.
Á Norðfirði var. allmdkil
landvinna einnig framan af
árinu þar sem þar var exm ó-
farið mikið af saltfiski frá
fyrra ári og einnig mun til-
ið þangað en annansstaðar
hér eystra- Sumaratvinna var
sæmileg og á nokkrum stöð-
uira með bezta móti.
Þar skiptu mestu máli
kalrfaveiðar Norðfjarðartog-
aranna, sem veittu mjög
mikla atvinnu i Neskaupstað
og ainnig á Eskifirði og Seyö-
isfirði,.
Frysting karfans var
merkileg nýung og mjög þýð-
ingarmikil í atvinnumálun-
u|m hér eystra.
Atvinnan hefir eins og áð-
ur reynzt mjög misjöfn í sjáv
arþorpunum á Austurlandi-
Sumsistaðar hefir atvinna
verið mjög rýr mest allt árið
einkum þar sem afli smábáta
reynidist lélegur, annarsstað-
ar hefir atvinna verið all-
mikil.
Á Fáskrúðsfirði hefir í ár
verið mikið unmið að fram-
kvæmdum í landi, við bygg-
ingu lýsis- og mjölverk-
smiðju og rafveitu, en útgerð
hefir verið þar lífminni en
oft áður.
1 Neskaupstað hefir. at-
vinnan eflaust verið mest hér
austanlands á þessu. ári-
Þó var knappt um atvinnu
seinast á áriinu og ýmsir
verkamenn atvinnulitlir. I
slíkri dýrtið sem nú er, verða
verkamenn skiljanlega að
hafa fulla atvinnu allt árið,
ef afkoman á ekki að verða
erfið og í surnum tilfellum
beinlíhis i hættu. Þeir verka-
menn, sem orðið hafa fyrir
barðinu á atvinnuleysinu í
fleiri miánuði á árinu, eins og
mörg dæmi munu vera um
hér á Austurlandd, hpfa dreg-
ið saman lifskjör sin og sinna
svo mjög að erfitt er að átta.
sig á hvernig slikt er hægt.
Það er staðreynd að á ár-
inu, sem nú er að liða, hefir
atvihnuleysið farið mjög vax
andi viðast hvar á landinu.
Ástandið hefir orðið mjög
alvarlegt i flestum þorpum á
Vestfjörðum og mörgum á
Norðurlandi. Svipað má segja
um nokkur þorp á Austur-
landi.
Það er skoðun min að iiiið
aílmenna ástand í Neskaup-
stað sé i þessum efnum með
þvi bezta* sem þekkist á land
inu- Eln þó er ástandið hér
alls ekki gott og erfiðleikar
atvinnufyrirtækja i bænuni
eru rnjög miklir með það að
standa að fullu undir fullri
atvinnu og þeim mikla rekst-
urskostnaði, seim nú er orð-
inn.
AUítr þeir, sem nú kvarta
sáran undajn daglegum erfið-
leikum þurfa að gera sér sem
skýrasta gnein fyrir þvi al-
menna ástandi sem nú hefir
skapast i landinui.
Það er eðlilegt og réttmætt,
að almenningur þrýsti fast,
hver í sinu byggðarlagi, á for
ystumenn si|na og aðra ráða-
imenn, svo að allt sé gert, sem
unnt etr, til þess að halda
jafnan uppi fullri atvinnu og
gera lífskjör almennings seni
bezt.
En jaftnhliða þurfa allir að
sjá og skilja hið almenna
ástand í lcmdinu.
Einstakír staðir, t. d. hér á
Austurlandi, komast aldrei
hjá því að liða súrt og sætc
eftir þvi sem hin almenna
stefna ríkisstjórnarininar og
þróun atvinnu- og efnahag.s-
mála landsins hljóta að leiða
af sér.
Við verðum að berjazt ske-
leggri baráttu f.yrir því að
halda uppi okkar hjut, og
gera það vel, sem í okkar
valdi slcndur.
Einn merkilegasti atburð-
urinn í atvinnumálum AusC-
urlands á þessu ári var koma
togarans Austfirðings. Þegar
hefir skipið sýnt, að það get-
ur áorkað miklu í atvinnu-
málum þeirra staða, sem að
því standa, en þó efast ég
ekki um að það á eftir að
sýna það í enn rikari mæli
hvað það getur gert til fram
fara fyrir byggðarlögin þrjú,
sem skipið eiga.
Einn er sá atburður, sem
að flestra dómi mu,n vera
skuggalegastur þeirra, sem
við minnumst frá
nú er að líðar Það er koma er-
lends herliðs til landsins, og
samþykkt íslenzkra stjórnar-
valda á þvi.
Nokkur updanfarin 4r hafa
flestir Islendingar verið u,gg-
andi út af ásælni Bamdaríkj-
anna tíl herstöðva í landinu.
Ýmsar málaleitanir hiafa
frá þeiim komið og sumar
mjög frekjulegar, þó að al-
menningsálitið í heiminumi
hafi greinilega haldið nokkuð
aftur af þeim.
En í ár fengu þeir vilja
sinn fram eftir gengdarlaus-
ar fjárgjafir og látlausar ut-
anstefnur helztu ráðamanna
landsins,
Nú dvelst í landinu erlend-
ur her„, sem útbýr herstöðvar
sínar, Til landsins eru flutt
.hergögn af öllum tegundum
og í erlendum blöðuim og tima
ritum er jafinvel rætt uto að
hagkvæmt sé að setja upp at-
omsprengjustöð á Islandi.
Hverjum Islendingi er ljóst
að dragi til styrjaldar, er öll
íslenzka þjóðin i .hættu-
Það er hart til þess að vita
að silíkir atburðir, sem þetta,
skuli geta gerzt með s,am-
þykki íslenzkra manna.
—★—
Nýja árið hefur nú göngu
sína, Hvað færir það okkur?
Við skulum bindast traust-
ari og skilningsbetri vináttu-
böndum en nokkru sinini og
standa samian um að gera
það, ,s:em við getum þezt á
hinu nýja ári.
Með þökk fyrir gamla árið
og ósk um farsælt nýtt ár
Lúðvík Jósepsson.
T ogararnír
Austfirðingur
seldi afla sinni, 2974 kit, í
Aberdeen 28. og 29. des. fyrir
£ 7152.
Egill rauði
var í silipp i Reykjavik um
mánaðartima, Fór þá fraim
svonefnd fjöguirra ára klöss,-
un. Egill fór á ísfisk, en afli
hefir veriS mjög tregur,
vegna stöðugra ógæfta- Losar
e. t. v. heima 2. jan.
Goðanes
losaði hér 27. des- um 110
lestir til hriaðfrystingar. Fór
aftur á veiðar 28. des. fyrir
heimamarkað að því er ráð-
gert er,
árinui, siem ,
Isólfur
seldi í Bretlandi fyrir jól
um 2400 kit fyrir um 5 þús.
pund- Tók ,ís i Neskaupsítaö i
gær.