Austurland - 02.08.1952, Blaðsíða 3

Neskaupstað, 29. júlí 1952
ÁUSTURLAMÐ
Ferhendurnar
lifa!
MORGUNN
(Lanslega jiýtt)
1. Röðuíll rökkri eyðir
roðann árdags breiðir
yfir. heiðríkt hnaittaból.
Allt, sem andai hrœrir,
offur hjartans færir
þér, sem geislum gæddir sól,
2. Mikli, mildi fað'ir,
minnumst vér þes:; glaðir
að þln náð oss aldrei brást.
Þótt hrynji hna.tta fjöldinn
og himna rofni tjöldin,
varir þin, um eilífð ást. •
Jónas Porsteinsson
frá Harðangri.
¥
Tvier ainiælisvísur
3. Ég vildi að þú ættir whiskykút
vindlakassa og ruggustól,
hangið fall af feitum h,rút,
fagra mey og dúnmjúkt ból,
4. Um ég mæli’ og á ég legg:
Aðra fjóra tugi
gegnum lífsins hret og hregg
hamingjan þér dugi.
Eiiiar Sveinn Erímaim
★
Víst cr það gaman!
5. Yndið mesta er á hesti að rlða,
sér að festa, faldalín
og fá í nesti brennivín.
6. Gaman er. að sigla um sjó
og söðlaljóni ríða,
en indælust af öllu, er þó
ungrar meyjar bllða.
(Þ. A. senði).
¥
Ort í bíl.
7. Unað láti oss I té
æskudagar ljósir
og á vörum sífellt' sé
söngur, vín og drósir.
D. Á.
¥
Gengur illa!
8. óspilltri ég engri næ
þótt eltist ég við svanna.
Aðeins bitin bein ég fæ
af borðum kvennamanna.
9. Nú er ég súr á svipinn,
sdgurinn varð ei neinn.
Prá mér var gæsin gripini.
Guð minn, hyað ég var seinn.
Þormóður Eiríksson
(S. E. scndi).
★
Mér hefir borizt fjöldi af öfug-
niælavísum, en engin leið er að
birta þær alJar, það mundi gera
efni þáttarins allto-f einhæft. Hér
er að lokum öfugmælavísa eftir
í frásögur
faert
1814.
Hval sjötugan íak I Loðmundar-
firði. Tvö verzlunarhús brunnu
1 Eskifjarðarkaupstað.
1881.
Okt. 14. Braut norskt gufuskip,
Bravo, fyrir Langanesi á leið
frá- Seyðisfirði ti.l Eyjafjarð-
ar. Nokkrir af skipverjum
björguðu sér á báti til lands,
en 8 drukknuðu, 2 íslendingar.
1882.
Júní 14. Bindindisfélagafulltrúar
úr Múlasýslum eiga fund með
sér. 379 menn I bindi.ndisfélög
um; þar eystra.
1S83.
18. febiv Hvolfdi báti af Seyðis-
firði I roki. Einn maður
drukknaði.
1885.
----Þó tóku snjókyngjurnar út-
yfir á Austurlandi; janúar var
þó vlðla góður, en svo hlóð snjö
niður I sífellu mestallan febr-
úar, og sókum þeirra, dæma-
lausu. snjóþyngsla, er þá komu,
ufðu þar tið geysimikil, snjó-
flóð, er gerðu óguriegan skaða
og manntjón.
Eftir þennan dæmalausa snjóa
vetur viðast; um land tók við
eitthvert kaldasta vor, svo að
jörð leysti mjög seint allsstað-
ar; voru sífeldir kuldanæðing-
ar og náttfrost ailt fram I júií
og frostbyljir enda alloft á
Vesturla.-di, Norðurlandi og
Austfjörðum, þar var fullkom-
ið jarðbann I öllum sjávar-
sveilum frá því fyrir sunnan
Mjóafjörð og norður fyrir
Vopnafjörð af gömlum gaddi
viku eftir fardaga.-------—
1 ágústmánuði voru þerrai
og bllðviðri víðast um land, en
með seplember tók veður að
spillast; þá gengu rigningar
miklar sumsstaðar um Austur-
Valdimar Eyjólfsson, Neskaup-
stað:
10. Bezt; er að éta brauðið hrátt
og byggja hús á sandi,
hleypa jó á h,afið blátt,
en hífa u.pp segl á landi.
¥
Prentvilla var í visu nr. 3 I síð-
asta þætti. Rétt er hún svona,:
Siglt hef ég hægan sjó og vind
setið essi flnu,
en a.ldrei faðmað auðarlind
enn í rúmi mínu.
—¥—
Utanáskrift mín er:
DAYiÐ ÁSKELSSON, Box 5G,
NESKAUPSTAÐ.
land um hálfan mánuð, og
sein.ni hjuta september fóru
krapahryðjur og snjóar að
koma víðast um land, svo að
hey fennti, einkum þó á Norð-
ur- og Austurlandi.-------Gras
vöxtur var almennt lítill, sem
von var. Sláttur byrjaði því
mjög seint, almennt ekki fyr
en undir mánaðarmótin júlt
og ágúst, einkum norðan- og
austanlands. Tún spruttu svo
illa, að varla fékkst meira en
helmingur af þeim móts við
meðalár.-----—
Á Austurlandi víðast hvar
var afla.lltið, einkum á haust-
vertíðinni; þó var um tíma
umi sumarið mokafli af ýsu á
Vopnafirði og þar I grennd.
-----En i desember var mikil]
síldarafli I Reyðaríirði og Fá-
skrúðsfirði; þannig var Tulini-
us kaupmaður á Eskifirði bú-
inn að fá 3300 tunnur um ný-
ár. Hófust þá aftur siglingar
milli Noregs og Austfjarða,
(og því varð sá atburður, að
með miðsvetrarferð póstskips-
ins til Reykjavíkur komu
nýrri fréttir af Austfjörðum I
norskum blöðum, heldur en þá
komu með austanpósti. — '—
Slysfarir og skaðar urðu tals
verðir og sumir á dæmalausan
hátt, eins og hið voðalega, snjó
flóð á Seyðisfjarðaröldu 18.
febr. Það kom kL 8 um morg-
uninn úr fjalli þar rétt fyrir
ofan kaupstaðinn, voru menn
ekki almennt risnir úr rekkju;
dimmdi svo yfir, þegar snjó-
flóðið féll, að sýnilegur mun-
ur vai-ð á birtu I kaupstaðn-
um; sópaði flóöið 15 íveruhús-
um að miklu leyti út á sjó
eða skildi þau eftir mölbrotin
I fjörunni auk fjölda útihýsa;
urðu eitthvað um 80 menn fyr
ir flóðinu og létust þar af 24,
en, margir limlestust að a.uki;
var hryllilegt að koma. þar að:
úr öllum áttum heyrðust óp
og vein, og menn komu nakt-
ir allsstaðar að um snjóinn.
Helztur þeirra manna, er
fóruzt, var cand. pharm. Mark-
ús lyfsali Ásmundsson Johnsen
frá Odda (fæddur 1885); hann
h,afði fengið konungsleyfi 1883
til að setja lyfjabúð á Seyðis-
firði, en hún fór með öllu, er
I var. Eignaskaðinn var alls
metinn á 55600 kr. fyrir utan
aitvinnumissi og skuldir. — —
— — tók snjófióð bæinn
Naustahvamm I Norðfirði 26.
febr. um nóttina; urðu þar 9
menn fyrir því og náðust 6
þeírra úr fönninní eftir 7
klukkustm'.dir en 3 létust. •—
-----1 febrúar varð Skaftfell
ingur einn úti I Skriðdal
milli bæja.--------21. (apríl)
fór bóndi frá Brúnavik eystra
á heimleið úr Borgarfirði I
sjóinn fram af hömrum og
drukknaði. — — 19. (júní)
varð bóndi einn úti á Fjarðar-
heiði eystra; hafði lagt upp á
hana ölvaður með 2 öðrum
eins, en þeir svo yfirgefið
hann eða týnt honumi. — —
— 1— 9. (ágúst) drukknuðu 2
menn af ferju á Lagarfljóti;
hafði hún verið hlaðin mjög en
stórveður á
Frcttir.
8
Þastt r ilf sögu austtirzkra
rafveltna
FRAMHALD
Þá var það árið 1923, að hreppsnefndin fékk norskan verk-
fræðing frá Stafangri til að gera nýjar athuganir og mælingar
og vann hann við það I r.okkrar vikur. Taldi h.ann að fá mætti
um 100 -— 150 hestafla stöð í Tunguá, sem rennur I fjarðiarbotn-
inum sunnanvert; Málið var I athugun hjá hreppsnefnd um stund
en mun h;afa þótt of kostnaðarsamt og úr virkjun varð ekkert.
Þá var það loks árið 1928, eftir að raddir fóru að hækka, um
rafmagn fyrir kauptúnið, að hreppsnefndin fékk Ásgeir Bjnrnason
frá Siglufirði ti,l a,ð gera nýjar athuganir og mælinga.r I »Fossun-
um« með það fyrir augum að byggja þar ljósastöð fyi-ir kauptúnið.
Dvaldist hann nokkra daga við það verk og gerði síðan teikn-
ingar og kostnaðaráæUun um verkið. Var þetta samþykkt, af hrepps
nefnd og verkið siðún lioðið út eftir að Alþingi hafði lofað rlkis-
ábyrgð fyrir láni til virkjunarinr.ar. H)u,t. f J.agið R'i’n.au,, 1
Reykjavík gerði lægst lilboð kr. 65.000.00 og var þvl tekið. Hösk-
uldur Baldvinsson sá um framkvæmdir, en Ásgeir Bjarnason var
eftirlitsmaður fyrir hönd hreppsnefndar. Verkið var síðan hafið
sumarið 1929 og stöðin aíhent hreppnum, I nóvember sama ár. Ás-
geir miðaði sínar áæt’.anir við 50 hestafla s,töð. Fallhæð 93 metrar.
En í) meðferð málsins áður en vélar voru pantaðar, munu aðrir
verkfræðingar, sem n.álið var borið undir, hafa ráðlagt að hafa,
véismar. stærri og var horfið að því ráði að strekka vélarnar upp
I 115 hestöfl, þó vitað væri, að vatn var ekki fyrir hendi. IJað kom
llka strax 1 ljós á fyrsta vetri, að vatnið) var a.lltof lítið, svo þorps-
búar höfðu ekki ,ljós rerna endrum og eins og var rekstursstöðvun
stundum oft á kvöldi, þegar frostatíð var, stundum vikurn og mán-
uðiun saman, Var leitað ráða hjá sérfróðum mönnum, þ. á m,, Jak-
obi Gíslasyni, forstöðumanni Rafmagnseftirlits ríkisins og kom
hann að Búðum og. athugaði allar aðstæður. Taldi b;ann að mætti
bæta úr þessu með þvi að hæklca s,tífluna svo fallhæðin yrði 300
metrar (núverandi stifla er fyrir neðan miðjar h.líðar), eða setja
upp varahreyfil til hjálpar, þego,r vatn væri lítið. Ennfremur að
veita öllum lækjum, sem I nálægð voru við rafstöðvarlækinn og
auka þannig vatnsaflið og var sú leið valin. Munaði þar mest um
Kirkjubólsá, sem, samkvæmt mælingum hafði jafnmikið vatn og
sjálf rafstöðvaráin. Hafði Ásgeir Bjarnason, líka bent á þá leið,
ef vatnið reyndist of lítið í »Fossunum«.
Kirkjubólsánni var veitt I trépípum, sem keyptar voi'u frá Noregi
og mun það vera um eins km,. leiið, Eftiú að Kirkjubólsánni var
veitt, hefir stöðin reynzt þolanleg sem ljósastöð, fyrir utan smá
mistök á viðhaldi á ieiðslunni og á sumrin hefir stöðin komið að
nokkru gagni með sölu á straumi til suðu og hitunar.
Rafstöðin er nú orðin rúmlega, 20 ára og vélar allar og frágang-
ur frá hendi Höskuldar Baidvinssonar hefir reynzt prýðilega.
Hinsvegar hefir rafmagnsskortur ailltaf verið mikill og fariö
vaxandi hin síðustu ár. Var því enn leitað til raforkumálastjóra
um úrbót I þvl efni og raforkumálaskrifstofan beðin um álit sitt
og áætlanjr umi nýjx virkjun. Varð raforkumálastjóri við þessari
ósk og sendi hreppsnetnd áætlun um fullvirkjun »Fossanna,« með
300 metra fallhæð, sem gaf 100 kw, ennfremur átti að setja upp
Dieselstöð til aukningar aflinu. Þessi leið mætti mótstöðu á hærri
stöðum, mun hafa, þótt of kostnaðarsöm, fyrir kauptúnið, enda
ekki samþykkt af raforkumálastjóra, eins og síðar kom fram.
Sumarið 1947 var. þess krafist af raforkumálastjóra, að hann
gæfi upp, hvernig ætt.i að bæta úr rafmagnsskorti kauptúnsins.
Eftir mánaðarumhugsunartima barst símskeyti frá honum á þá
leið, að h,ann leggur til að byggð Sé Dieselstöð I kauptúninu sjálfu
og þar með slrikaðair. út allar bolla.leggingar um vatnsvirkjunir í
Fáskrúðsfii'ði
IJað er ekki fyrir okkur leikmenn íj raforkumálum að dæma um
þessi mál, en skoðanir hafa verið alllskiptar a Búðum um þennan
úrskurð raforkumálastjöra.
Dieselrafstöð sú, sem nú er verið að setja upp á Biiðum, hefir
tvær samstæður, 80 og 160 kw., er sambyggð hraðfrystihúsi, þann-
ig að vélar frystihússíns og rafstöðvarinnar eru í sama vélasal og
var sú tilhögun höfð til að spara gæzlukostnað. Vélar rafstöðvai'-
innar eru frá Skodaverksmiðjunum f Tékkóslóvaklu og á stöðin að
nægja til heimilisnotkunar og nokkurs iðnaðar.
Rafstöðin á Fáskrúðsfirði er eitt dæmið af mörgumi hér á landi
um misheppnaðar rafstöðvar á byrjunarstigi rafveitumálanna.
Starfsmenn rafveitunnar hafa verið þessir: Rafstöðvarstjórar
fyrsta árið voru tveir, Benedikt Sveinsson og' Jón Jónsson. Annað
árið var rafveitustjóri Gissur Erasmusson. Þá tók við Snorri Magn-
ússon tiL ársins 1940. Síðan hefir Garðar Guðnason verið rafstöðvar
stjóri og er það enn. llafveitustjórarnir hafa sinnt störfum raf-
virkja jafnframt við innlagnir og viðgerðir. Innb,eimtumaður og
reikningshaldar.i rafveitunnar hefir lengst af verið Þórður Jónsson.
FBAMHALD.