Austurland - 20.01.1956, Qupperneq 2

2
AUSTURLAND
Neskaupstað, 20. janúar 1956.
Bœkur
! AnsÉurlaiid
: Málgagn sósíalista á Austur-
landi.
5
■
■
l Ritst jóri:
■
Bjarni Þórðarson.
■
■
■
j Kemur út einu sinni i viku.
f
í
■
B
Lausasala kr. 2.00.
B
> Árgangurinn kostar kr. 60.00.
B
[ - Gjalddagi 1. apríl.
B
B
:
B
a
S NESPRENT H-F
Nu er það ekki
verkalýðurinn
I hvert skipti, sem láglauna-
stéttirnar reyna að bæta kjör sín
eða rétta. hlut sinn eftir að dýrtíð
og verðbólga hefur rýrt kjörin
svo, að ekki verður við unað, er
rekið upp mikið og sársaukafullt
kvein í herbúðum afturhaldsins.
Öll afkoma þjóðarbúsins á að vera
í voða og blöð og málpípur aftur-
haldsins ausa verkalýðinn rógi og
svívirðingum fyrir það, að krefj-
ast mannsæmandi lífsskilyrða. Og
þessar málpípur eni svo sem ekki
í vandræðum með að skýra hvers
vegna hafizt er handa um að bæta
kjörin. Ástæðan er ekki sú, að
verkafólkið óski sjálft eftir kjara-
bótum. Orsakanna er að leita í
því, að til eru vondir mienn, sem
kallast kommúnistar, og vond
höfuðborg, sem kallast Moskva.
Og þessir vondu kommúnistar eru
í þjónustu þessarar vondu borgar.
Helzta áhugamál Moskvumanna
er að koma íslenzkum verkalýð og
íslenzkum atvinnuvegum á kaldan
klaka. Og til þess að koma þessu
þokkalega stefnumáli sínu fram
notar Moskvaborg kommúnistana,
s'em.efna til verkfalla og úlfúðar
í, þjóðfélaginu, rugla öll spilin fyr-
ir.. íslenzkum stjórnmálamönnuhn
og eyðileggja öll þeirra góðu á-
form. — Kjarabárátta verkalýðs-
ins er sem sé ekki sprottin af
nauðsyn hans, heldur eru þar
Moskvaerindrekar að verki.
Nú um þriggja vikna tíma hefur
verið vinnustöðvun í landinu. All-
un. Hvernig stendur á þessu? Er
verkfall? Hefur útsendurum
hinriár illu Moskvuborgar enn
tekizt að stöðva íslenzkt atvinnu-
líf?
Svo er ekki. Ekkert verkfall er
háð og kommúnista gætir lítt í
•þessari framleiðslustöðvun.
Það sem gerzt hefur er, að út-
gerðarmenn neita að hefja róðra
fyrr en rikisvaldið hefur tryggt
þeim betri kjör, Nú er það ekkí
Öldin sem leið
Á árunum 1953 og 1954 gaf Ið-
unnarútgáfan út tvær bækur sem
nefndust Öldin okkar, minnisverð
tíðindi 1901—1950. Voru þetta
bækur þannig gerðar, að þær voru
skrifaðar í fréttastíl á blaða-
mannavísu og stuðst við blöð á
þessu tímabili.
Bækur þessar hefur Gils Guð-
miundsson tekið saman.
Fyrir jólin í vetur kom svo út á
vegum Iðunnarútgáfunnar Öldin
sem leið, minnisverð tíðindi 1801—
1860 og hefur Gils einnig tekið þá
bók saman. Næsta vetur er gert
ráð fyrir öðru bindi, sem á að
t.aka yfir tímabilið 1861—1900.
Þessi bók er einnig skrifuð í
blaðamannastíl. En á þessum
tímum voru engin blöð til á Isandi
í þeirri merkingu, sem orðið hefur
í nútímamáli, fyrr en Þjóðólfur
fer að koma út undir lok þess. Að
vísu er þetta tímabil Klaustur-
póstsins, Ármanns á Alþingi,
Fjölnis og fleiri rita, og útgáfa
Nýrra félagsrita og Skírnis hófst
á þessu tímabili. — En þau rit,
sem út komu, voru yfirleitt ársrit
og fluttu ekki mikið af almennum
'tíðindum.
Við samningu þessa rits hefur
Gils valið þann kostinn, að hugsa
sér, að blöð hefðu verið gefin út
á Islandi á þessu tímabili og um-
skrifar fréttirnar í blaðamanna-
stíl. Auk þess birtir hann ýmsar
glefsur úr ritum þeim ,er út komu
og bókakafla svo og ljóð, sem til
urðu á þessu tímabili. Er þar úr
nógu að velja, því fyrri hluti lið-
innar aldar var tími mikilla skálda
senu straumhvörfum ollu í andlegu
lífi þjóðarinnar og höfðu og hafa
enn mikið gildi. Nægir í þeim efn-
um að benda á Jón Þorláksson á
Bægisá, Jónas Hallgrímsson,
Bjarna Thorarensen og Sveinbjörn
Egilsson. Mörg skáld, sem mest
létu til sín taka á siðari hluta ald-
arinnar; svo sem Matthías, Stein-
grímur og Benedikt Gröndal, tóku
að verulegu leyti út þroska sinn
síðari hluta þess tímabils, sem
bókin fjallar um.
Ekki verður sagt að þessi rit
hafi bókmenntalegt gildi, en það
er staðreynd, að margir hafa gam-
an af þeim, enda munu þau hafa
selzt mikið. — En ég fyrir mitt
leyti tek Annál 19. aldar svo langt
fram yfir Öldina sem leið. Annáll-
inn hefur miklu meiri fróðleik að
geyma og er á köflum mjög
skemmtilegur aflestrar.
Afmælisrit
Búnaðarsambands Austiirlands
Nú í vikunni barst mér í hend-
ur bók, sem Búnaðarsamband
dregið í efa, að útvegsmenn þurfi
að rétta hlut sinn. Það er vafa-
laust rétt. En ríkisstjórnin hefur
sýnt vítavert kæruleysi um þjóð-
arhag með því að gera ekkert að
gagni til að afstýra róðrarbann-
inu. Og hver ríkisstjórn, sem reyn-
ist ekki starfi sínu betur vaxin en
svo, að hvað eftir annað skuli
þurfa að koma til langvinnrar
stöðvunar atvinnutækjanna, á að
vera það sómakær, að víkja. En
ráðherrarnir kunna sýnilega vel
við sig í ráðherrastólunum og
sleppa þeim ekki fyrr en í fulla
hnefana.
En margir þingmenn sjá, að í
fullt óefni er komið og að nauð-
syn krefur að ríkisstjórnin víki
fyrir annari, sem ætla mætti að
tæki efnahagsmálin föstum tökum
og reyndi að koma einhverri
skipan á hringavitleysu þá, sem
kallast efnahagskerfið íslenzka.
Og einhver viðleitni mun nú vera
i þá átt, að velta ríkisstjórninni,
en ekki verður að svo stöddu sagt
um það hvort sú viðleitni ber
árangur. En það dylst engum
manni, sem ekki er blindaður af
pólitísku ofstæki, að gjörbreyting
þarf að verða á stjórnarstefnunni,
ef þeim) Eysteini og ólafi á ekki
að takast að sigla öllu norður og
niður.
ur bátafloti landsmanna liggur
rígbundinn í höfn í vertíðarbyrj-
verkalýðurinn sem stoppar. Ekki
stendur á sjómönnum að róa né á
verkafólkinu að taka á móti aflan-
um. — Þeir, semi að þessum að-
gerðum standa, eru fyrst og
fremst máttarstólpar íhalds og
Framsóknar.
Og aumingja afturhaldsblöðin
og málpípurnar eru mát. Hingað
til hafa þær getað látið sér nægja
að öskra Moskva, Moskva, komm-
únistar, kommúnistar. En nú dug-
ir það ekki lengur. Ekki má
bendla forvígismenn róðrarbanns-
ins, virðulega íhaldsmenn og
Framsóknarmenn við svo vonda
borg eða svo vondan flokk. Og
blaðamennirnir við Morgunblaðið
eru klumibsa. Þeir minna óneitan-
lega á manninn, sem missti glæp-
inn.
Nú heyrist ekki á það minnst,
að stöðvun atvinnutækjanna sé
glæpsamleg og að hún stofni af-
komu og framtíðarheill þjóðar-
innar í voða. Nú heyrist ekki á
það minnst að stöðvunin muni
hrinda af stað nýrri dýrtíðar- og
verðbólguöldu, sem skola muni með
sér öllu því, sem áunnizt hefur í
áratuga baráttu. Það er bara
þegar verkaýðurinn á hlut að máli
að slíkt gerist.
Annars skal það á engan hátt
Austurlands hefur gefið út í til-
efni af hálfrar aldar afmæli sínu,
sem var 1954.
Þetta er all stór bók, 207 blað-
síður, hin snotrasta að frágangi
og prýdd mörgum myndum af for-
ystumönnum á sviði búnaðarmála
á Austurlandi.
Margir pienn eiga þarna grein-
ar. Sú lengsta er skrifuð af for-
manni Búnaðarsambandsins, Páli
Hermannssyni, fyrrv. alþingis-
manni og fjallar um sögu og starf
sambandsins í 50 ár. Hefur hún
inni að halda mikinn fróðleik um
þetta efni.
1 bókinni er að finna mikinn og
margvíslegan fróðleik um búnaðar
hætti á Austurlandi fyrr og síðar
og framtíðarinöguleika landbún-
aðarins.
Það gefur að skilja, að bændur
og búalið munu hafa mestan á-
huga á riti þessu. En það hefur
líka mikið gildi fyrir alla þá, sem!
vilja afla sér sem fjölbreyttastrar
og staðbeztrar þekkingar á aust-
firzkum atvinnuháttum og aust-
firzkri sögu.
Sjómannsamningar
Framhald af 1. síðu.
Ekki hefur áður verið samið um
kjör á netaveiðum hér í bæ.
Dragnótaveiði
Enda þótt dragnótaveiðar séu
nú lagðar niður, hefur ekki þótt
rétt að fella niður ákvæði um
hlutaskipti við þær. Eru þau ó-
breytt, 39% til skipverja.
Orlof 5%
Ekki hefur áður verið samið
um orlofsgreiðslu til hlutamanna
hér, heldur hafa landslög verið
látin ráða, en þau gera ráð fyrir
að hlutarmenn hafi hálft orlof,
eða 2%. Hálfdánarheimtur hafa
líka oft verið á orlofsfé sjómanna.
Nú er samið um 5% orlof og
er það 1% lægra en verkafólk
hefur. — Þess þer þó að gæta, að
ákvæðin um orlofsgreiðslu af yfir-
vinnukaupi 'gera það að verkum,
að orlofsfé verkafólks hér er varla
mieira en 4%—5% til jafnaðar af
heildarkaupi.
Kauptrygging
Um kauptryggingu gilda þau á-
kvæði, að á tímabilinu 1. jan. til
30. sept. skuli grunnkaupstrygg-
ing háseta vera kr. 1941.00 á mán-
uði, eða kr. 3319.11 með gildandi
vísitölu, en síðustu 3 mánuði árs-
ins skal tryggingin vera kr. 1500.
00 á mánuði, eða kr. 2.565.00 með
visitölu.
Mörg önnur ákvæði eru í samn-
ingnum, þó ekki verði rakin hér.
Eru þau flest óbreytt frá því sem
verið hefur. Er hlutarmönnum
ráðlagt að kynna sér samninginn
rækilega, en hann hefur nú verið
prentaður.