Austurland - 13.04.1956, Page 1

Málgagn sósfalisÉa á Anstnrlandi
>
6. árgangur. Neskaupstað, 13. apríl 1956.
11. töíublað.
Lúðvik Jósepsson:
Jafnvægi í b yggð landsins
Sú óheillaþróun undanfarinna
ára, að fólk hefur flutt í stór hóp-
um úr þremur landsfjórðungum
til Reykjavíkur og bæjanna við
Paxaflóa, hefur valdið flestum
hugsandi mönnum miklum áhyggj-
um. Sérstaklega hafa þó íbúar
þessara þriggja landsfjórðunga
sem hér eiga hlut að máli, horft
með ugg og ótta á hinn sívaxandi
fólksstraum til Suð-vesturlands-
ins.
Fyrir síðustu Alþingiskosningar
var samþykkt tillaga á Alþingi um
að háíizt skyldi handa um ráð-
stafanir til þess að tryggja ,,jafn-
vægi í byggð landsins“, eins og
það var þá fagurlega orðað.
í síðustu kosningum var öllu
fögru lofað til úrbóta í þessu
vandamáli. Stjórnarflokkarnir
voru báðir brennandi af áhuga,
enda höfðu þeir samþykkt tillögu
um málið.
Það var 4. febrúar 1953 sem
-Alþingi samþykkti sína tillögu um
undirbúning þessa -máls, en það
var ekki fyrr en 29. júní 1954, eða
17 mánuðum síðar, að Framsókn-
ar-íhaldsstjórnin ákvað að fara
eftir samþykkt Alþingis og skipa
nefnd til framgangs málinu.
Þessi dráttur sýndi áþreifanlega
skilningsleysi ráðherranna á því
alvörumáli sem hér var um að
ræða.
Nefndin var svo skipuð eftir
helmingaskiptareglu íhalds og
Framsóknar, aðeins tveir menn,
sinn úr hvorum stjórnarflokki,
Og báðir hétu nefndarmennirnir
Gísli svo hvergi skyldi nú hallað
a í helmingajafnvæginu.
Jafnvægisnefnd þeirra Gíslanna
hefur starfað í nærri tvö ár og
frá henni hefur ekkert jákvætt
heyrzt fyrr en nú rétt fyrir þing-
lokin fyrir páskana, þegar ljóst
Var, að kosningar yrðu í sumar,
l'á skiluðu þeir frá sér frumvarpi
sem ríkisstjórnin tók að sér að
flytja.
Ömurlegt örverpi
Sjaldan hefur eins ömurlegt ör-
VerPi sést á Alþingi og jafnvægis-
frumvarp þeirra Gíslanna, enda
hlaut það óblíðar móttökur þing-
manna úr flestum flokkum.
Ríkisstjórnin var þó svo blind,
að hún hélt í upphafi að hér væri
á ferðinni stórmerkilegt frumvarp
sem hlyti að vera upplagt kosn-
ingamál í kosningunum í sumar.
Hún rauk því upp með hávaða í
stjórnarblöðunum, þegar málið
var lagt fram og lýsti brennandi
áhuga sínum á „jafnvægi í byggð
landsins".
En buslugangur stjórnarinnar
minnkaði fljótlega, þegar farið var
að rekja málið í sundur.
Hvert var svo efni frumvarps
þeirra nafnanna?
Það var i 2 köflum.
Annar kaflinn var um að skip-
uð skyldi sérstök ja fnvægisne-frwiw.
sem safna skyldi skýrslum um
ýmsa hluti.
Við umræðurnar kom í ljós að
aðrar stofnanir, eins og Fram- .
kvæmdabankinn og Hagstofan eru
þegar skylduð með lögum að gera
skýrslur um öll þessi atriði.
Hinn kafli frumvarpsins var um
jafnvægissjóð.
Stofnfé sjóðsins var heldur í
meira lagi vafasamt. Samkvæmt
frumvarpinu var þar einkum um
tvennt að ræða. í fyrsta lagi
skyldi sjóðurinn fá sem stofnfé
atvinnubótalán þau sem ríkið hefur
veitt einstaklingum og sveitarfé-
lögum á undanförnum árum. Lán
þessi höfðu almennt verið talin
vonlaus til innheimtu, enda oft
veitt út á 8. eða 10. veðrétt og
aðilum sem voru komnir í algjör
fjárþrot.
I öðru lagi skyldi sjóðurinn fá
sem stofnfá vanskilaskuldir sveit-
arfélaga sem safnazt hafa við rík-
ið á undanförnum árum vegna
ríkisábyrgðarlána. Hér var um
samskonar óinnheimtanlegt fé að
ræða og það mest megnis hjá þeim
sveitarfélögum sem ráðgert er að
þurfi að aðstoða á komandi árum.
Þannig var stofnfé jafnvægis-
sjóðs hugsað.
Tekjur sjóðsins áttu svo að vera:
1. Vextir af þessu merkilega
stofnfé.
2. 5 milljónir árlega á fjárlög-
um, eða nákvæmlega jafn mikið
og veitt hefur verið til atvinnu-
bóta á undanförnum árum.
Þó átti sjóðurinn ekki að fá þess-
ar 5 milljónir í ár, þar sem stjórn-
arflokkarnir vildu sjálfir, eftir
helmingaskiptareglu sinni, úthluta
því fé fyrir kosningar í sumar.
Jafnvægissjóður átti því raun-
verulega engar tekjur að hafa í ár.
Orsakir erfiðleikanna
1 umræðunum á Alþingi tóku
fulltrúar sósíalista framkomu rík-
isstjórnarinnar í þessu stórfellda
vandamáli, rækilega fyrir, og eftir
þær umræður gat engum dulizt að
frumvarp Gíslanna var vita gagns-
laust og raunverulega var það hin
.mesta hneysa í jafn mikilvægu
og vandamiklu máli.
Orsakir þess vanda, að fólkið
flytur í stríðum straumum suður
til Faxaflóa, eru í aðalatriðum
skýrar og óumdeilanlegar.
Fyrsta og veigamesta orsökin
eru flugvallarframkvæmdir hins
erlenda hers. Framkvæmdir sem
nema um 300 milljónum á ári og
kalla á vinnuafl 3—4000 manna
með tilheyrandi yfirgreiðslum og
braskmöguleikum hljóta að hafa
sín áhrif.
Þegar við þetta bætist svo að
sjálft ríkisvaldið stendum einkum
í framkvæmdum í Reykjavík, en
sker við nögl fjárveitingar til
þeirra sem úti á landi búa, þá get-
ur ekki nema á einn veg farið
með þróun byggðarinnar í landinu.
Önnur veigamikil ástæða er
fólgin í því að 4 ár eru nú liðin
síðan landhelgin var stækkuð stór-
kostlega við Faxaflóa, þeim lands-
hluta til ómetanlegs hagræðis, en
hins vegar hefur landhelgin við
Vestfirði og Austfirði nálega eng-
um breytingum tekið.
Framhald á 2. síðu.
Athyglisverðar tölur
I nýútkominni skýrslu frá Fram-
kvæmdabankanum er gerð grein
fyrir útlánum bankanna árið
1954. Samkvæmt skýrslunni hafa
útlán bankanna breytzt þannig á
árinu 1954:
Landbún-
aður 92.2 millj. kr. hækkun
Sjávarút-
vegur 11.5 millj. kr. lækkun
Verzlun 42.6 millj. kr. hækkun
Iðnaður 12.9 — — —
Byggingar 14.0 — —- —
Ríkissjóður,
stofnanir 22.8 — — —
Bæjar- og
sveitarfél. 10.2 — — —
Annað 15.6 — — —
Alls 198.8 millj. kr. hækkun
Það vekur sérstaka athygli að
á sama tíma sem heildarútlán
bankanna hækka um 198.8 millj.
kr., þá lækka útlánin til sjávarút-
vegsins um 11.5 millj. kr. Þetta
ár nam útflutningsverðmæti sjáv-
arafurða 96% af heildarútflutn-
ingi landsins. Sjávarútvegurinn er
óumdeilanlega þýðingarmesti at-
vinnuvegur þjóðarinnar, sá sem
nær öll gjaldeyrisöflunin byggist á.
En samt eru lán lækkuð til hans
og kostur hans í ýmsum tilfellum
gerður óbærilegub.
Sjávarútvegurinn þarf mikið
fjármagn. Skip og bátar kosta
mikið. Nýjar fiskvinnslustöðvar
eru dýrar. Ný tegund veiðarfæra
og ný tæki í fiskiskip krefjast
mikils fjár. Allir þekkja að jöfn
og stöðug aukning í þessum efnum
er óhjákvæmileg.
Sú fjármálastefna sem framan-
greindar tölur sýna, er hættulega
röng hagsmunum allra lands-
manna.
Framboð
Alþýðubandalagið hefur nú til-
kynnt fyrsta framboð sitt. Er það
í Vestmannaeyjum. Þar verður í
kjöri af þess hálfu Kari Guðjóns-
son, alþingismaður. Talið er af
kunnugum að Karl muni mjög
auka atkvæðatölu sína, jafnvel
svo, að ekki sé ólíklegt að hann
vinni kjördæjnið af íhaldinu.