Austurland - 27.04.1956, Page 1

M á I g a g n sósfalista á Ansturlandi
6. árgangur. Neskaupstað, 27. apríl 1956. 13. tölublað
r
A að hopa í landhelgismálinu ?
Lönduharbannið hefur orðið íslenzkum verkalýð og at-
vinnuvegunum til góðs. Engin ástæða er til fórna til að
fá því aflétt. Skilyrðislaus krafa Austfirðinga að land-
helgin fyrir Austurlandi verði rýmkuð
honum skýrslur um
Þegar landhelgin við ísland var
færð út fyrir nokkrum árum,
trylltust brezkir togaraeigendur
og hófu, vafalaust í samráði við
brezku ríkisstjórnina, refsiaðgerð-
ir* gegn Islendingum. Refsiaðgerð-
irnar voru í því fólgnar að hindruð
var löndun á ísvörðum fiski úr
íslenzkum skipum í brezkum hafn-
arborgum. Með þessu átti að
knýja íslendinga til undanhalds
í landhelgismálinu.
Afleiðingin af þessum refsiað-
gerðum varð sú, að íslendingar
Voru tilneyddir að leita til ann-
arra þjóða eftir markaði fyrir
sjávarafurðir sínar og tókst það
Wjög vel. Löndunarbannið leiddi
til þess, að endurnýjuð voru við-
skiptasamböndin við Sovétríkin og
síðan hafa þau verið langstærsti
kaupandi hraðfrysts fisks frá Is-
landi.
Lokun brezka markaðsins
leiddi til þess, að hætt var að
mestu að flytja aflann út sem
hráefni, en í þess stað var farið
að vinna hann í landinu sjálfu.
Þetta hafði það í för með sér, að
útflutningsverðmæti aflans hækk-
aði stórlega, vinna við vinnslu
aflans varð miklu meiri en áður
°g afkomumöguleikar fiskiðnfyr-
irtækja bötnuðu stórlega.
Þegar allt kemur til alls er ó-
hætt að fullyrða, að löndunar-
bannið hafi orðið Islendingum til
mikils góðs, en erfitt er að benda
á að þeir hafi orðið fyrir nokkrum
hnekki vegna afstöðu okkar kæru,
brezku bandamanna í hernaðar-
bandalagi Atlanzhafsríkjanna,
cfnahagssamvinnustofnun Evrópu
og hvað þær nú heita allar þær
stofnanir og ráð, sem búið er að
flækja okkur í.
Breytt um aðferð
Þegar Bretar sáu að ekki
•'Tiundi takast að knésetja ís-
lendinga með ÍöndunarbanJiúm,
hugðust þeir leita annarra bragða
til að fá Islendinga til að breyta
afstöðu sinni. Nú skyldi reynt að
fá þá til að semja af sér rétt sinn.
Hófust þá tíðar utanferðir for-
sætisráðherrans í dularfullum er-
indagjörðum. Sat hann löngum í
London á skrafi við brezku of-
beldismennina og þar kom að mál-
ið var tekið upp í Evrópuráðinu
eða einhverri stofnun þess. Sam-
komulag hefur náðst um að ís-
lendingar skuldbindi sig til að haf-
ast ekki frekar að í landhelgis-
málinu óákveðinn tíma en í þess
stað skyldi leyft að selja ísfisk
úr íslenzkum skipum í Bretlandi.
Hinsvegar þykir ekki skynsam-
legt að flíka þessu samkomulagi
fyrir kosningar.
Þegar hér var komið, hófust
utanferðir togaraútgerðarmanna.
Þriggja manna nefnd af þeirra
hálfu hefur setið að samningum
með brezkum útgerðarmönnum,
sem borið hafa Islendinga hinum
þyngstu sökum og m. a. sakað þá
um manndráp að yfirlögðu ráði í
allstórum stíl. Það sem um er
samið, er löndun á íslenzkum tog-
a.rafiski í Bretlandi.
Enginn þarf að ætla, að tog-
araeigendur hefðu farið að semja
um landanir á afla togara, ef ekki
lægi fyrir, að sú löndun myndi
hefjast fljótlega, en það þýðir að
svik eru ráðin í landhelgismálinu.
Enginn þarf heldur að ætla, að
þessir samningar séu upp teknir
án vilja og vitunda rikisstjórnar-
innar. Sennilega eru þeir hafnir
eftir beinum fyrirmælum hennar.
Thorsarinn í nefndinni hefur á-
reiðanlega farið eftir tilmælum
forsætisráðherrans, bróður síns.
Jón Axel hefur áreiðanlega ekki
farið án samráðs við Alþýðu-
flokkinn, sem þá ætti að vera
samsekur. Og Framsóknar-utan-
ríkisráðherrann hefur áreiðan-
lega haft hönd í bagga með send-
ingu nefndarinnar, enda hefur
hún gefið
störf sín.
Enn ekki um seinan að
grípa í taumana.
Austfirðingar hafa lengi krafizt
þess að leiðrétt verði það misrétti
sem þeir voru beittir þegar fisk-
veiðilandhelgin var færð út. Það
sem ríkisstjórnin hefur verið að
gera, er að semja af Austfirðing-
um möguleika til þeirrar stækkun-
ar landhelginnar, sem þeim er
lífsnauðsynleg. Gegn þessu hljót-
um við öll að rísa. Og það er ekki
of seint fyrir okkur að taka í
taumana. Það vill svo vel til, að
innan tveggja mánaða fara fram
kosningar til Alþingis. Ef Aust-
firðingar láta það ótvírætt í ljósi
við frambjóðendur, að það sé
skilyrðislaus krafa þeirra, að aust-
firzka landhelgin sé stækkuð og
engin svik höfð í frammi í sam-
bandi við þetta mikla hagsmuna-
mál þjóðarinnar, ef þeir láta það
á sér skilja, að þeir muni ekki i
framtíðinni veita þeim mönnum
eða flokkum, sem bregðast í þessu
máli, brautargengi, þá eru miklar
líkur til að málinu verði borgið.
Er hagstætt að flytja
fiskinn út sem hráefni?
Rétt er að gera sér grein fyrir
því, hvort fjárhagslegur ávinning-
Framhald á 2. síðu.
Á Seyðisíirði er verið að ljúka við
byggingu samkomuhúss og
glæsilegs fiskiðjuvers
Seyðisfjörður má muna tímana
tvenna. Áður var þar mjög blóm-
legt athafnalíf, útgerð mjög mikil,
mikið fjör í verzlun og margvísleg
öimur starfsemi stóð þar með
blóma.
Á síðari áratugum hefur Seyð-
isfirði mjög hrakað og hann orðið
á eftir ýmsum öðrum stöðum. Út-
gerð dróst saman og að undan-
förnu hefur ekki verið þar telj-
andi bátaútgerð og er illt til þess
að vita, því Seyðisfjörður hefur að
mörgu leyti afbragðs skilyrði sem
útgerðarbær. Verzlunin við Hér-
aðsmenn fluttist að langmestu frá
Seyðisfirði til Reyðarfjarðar.
En ýmislegt bendir á, að nú
séu að verða straumhvörf í sögu
Seyðisfjarðar.
Um síðustu helgi skrapp ég
snögga ferð til Seyðisfjarðar.
Meðal þess, sem ég skoðaði þar,
undir leiðsögn kollega míns Jó-
hannesar Sigfússonar, bæjar-
stjóra, voru tvær stórar bygging-
ar, sem nú eru vel á veg komnar,
samkomuhús og fiskiðjuver.
Samkomuhúsið hefur verið
mjög lengi í smíðum, víst eitthvað
á annan áratug. Það er reist af
hlutafélagi og virðist nú ekki ann-
að eftir en að leggja síðustu hönd
á verkið. Mér sýndist húsið fyrst
og fremst byggt sem leikhús og
kvikmyndahús. Þar er stórt leik-
svið og mjög þægilegir stólar
keyptir frá Þýzkalandi. Aftur á
móti sýndist mér aðstaða til dans-
leikja ekki sem bezt og eiginlegt
félagsheimili eða tómstundaheim-
ili getur ekki orðið þarna, nema
byggt verði við húsið.
Fiskiðjuverið cr mikil bygging
og trúi ég ekki öðru en það sé
stærsta hús á Austurlandi. Það er
reist af bæjarsjóði og mun kosta
um 7.5 millj. kr. — Byggingunni
er langt komið og sýndist mér, að
það sem einkum væri eftir, væri
að setja niður vélar og ganga frá
frystikerfi, færiböndum og slíku.
Húsið stendur rétt við höfnina og
ætti að vera mjög þægilegt að
taka á móti fiski og skipa út af-
urðum og mun lítið sem ekkert
þurfa að nota bíla. Vélar eru nú
Fram.I-T.ld á 4. síðu.