Austurland - 03.08.1956, Qupperneq 1

M á 1 g a g n
6. árgangur.
27. tölublað.
s ó s f a1i $ t a á Austnrlandi
Neskaupstað, 3. ágúst 1956.
Togaraútgerd getur útrýmt
árstídabundnu atvinnuleysi
Það er kunnara en frá þurfi að
segja, að víða um land hvílir mara
atvinnuleysis á verkafólki mánuð-
um saman á ári hverju. Þetta hef-
ur verið nefnt árstíðarbundið at-
vinnuleysi og stafar fyrst og
fremst eða eingöng af því, að á
þeim árstíma leggjest fiskigöngur
frá eðlilegum fis’rislóðum þessara
bj'ggðarlaga og fiskibí tarnir fara í
fjarlægar verstöðvar. Eftir sitja
svo þeir, sem af einhverjum á-
stæðum ekki geta fy gzt með bát-
um, og hafa li'la sem enga vinnu.
Þetta fyrirbrigoi þekkja allir,
sem kunnug r eru atvinnuháttum
utan vetrarverstöovanna.
Og einmitt þetta árstíðarbundna
atvinnuleysi hefur geysimikil
áhri’f til rcskunar í byggð landsins.
Mikið hefur verið rætt og ritað
um hvernig vinna ætti bug á hinu
árstíðarbundna atvinnuleysi og
ýmsar tillögur hafa verið gerðar
til úrbóta, en flestar eiga þær sam-
merkt í því, að vera gerðar af lít-
illi raunsæi. Einna oftast hefur
verið talað um, að stofnsetja iðnn i
fyrirtæki, sem leyst gætu þennan
vanda. Ef til vill er hægt að finna
einhverjar iðngreinar, sem hægt er
að haga þannig að starfrækslan
geti legið niðri kannski helming
ársins. Séu þær starfræktar allt
árið, eru þær ekki hugsaðar sem
ráð til útrýmingar árstíðabundnu
atvinnu’eysi. Þá eru þær orðnar
fastar atvinnustofnanir, sem út af
fyrir sig getur verið þýðingarmik-
ið að koma á fótt.
Á nýsköpunarárunum var sú
stefna upp tekin, að koma á fót
togaraútgerð víðsvegar á landinu.
Margir höfðu ótrú á þessari ný-
breytni og töldu togaraútgerð ekki
geta blessazt nema frá Reykjavík
og Hafnarfirði. En reynslan hefur
sýnt, svo ekki verður um villzt,
að þarna var stigið mjög þýðing-
armikið spor og að einmitt tog-
araútgerðin hefur reynst þess
megnug, að vinna gegn árstíðar-
bundnu atvinnuleysi, sé henni
beitt til þess og séu fyrir hendi á
hinum ýmsu stöðum möguleikar
til að taka á móti og hagnýta tog-
araafla. Togaraútgerðin hefur án
efa spornað mjög gegn fólksflutn-
ingunum, þó hún hafi engan veg-
inn reynst þess megnug að stöðva
þá, enda verða þeir ekki hindraðir
með efnahagsaðgerðum einum,
Það þarf einnig ýmsar félagslegar
umbætur til að sporna við þeirri
óheillaþróun, sem fólksflóttinn úr
r1reifbýlinu er.
Séu togararnir í eigu aðila, sem
telja sig hafa skyldur að rækja
við fólkið, t. d. bæjar- og sveita-
félaga, er hægt að haga rekstri
þeirra svo, að þeir leggi afla sinn
á land í heimahöfn yfir atvinnu-
leysistímann og á þann hátt dreg-<
ið stórlega úr eða jafnvel eytt
hinu árstíðarbundna atvinnuleysi.
Vissulega getur þetta oft verið ó-
hagstætt fyrir útgerðina, en það
er mikið á sig leggjandi til að
koma í veg fyrr atvinnuleysi.
Þegar ekki er þörf á heima-
löndun togara til að hindra at-
vinnuleysi er svo hægt að haga
rekstri þeirra með hagsmuni út-
gerðarinnar eiha fyrir augum, svo
sem yfir sumarmánuðina, þegar
bátarnir geta leyst togarana af
hólmi við hráefnisöflun handa
fiskvinnslustöðvum.
Reynt hefur verið að haga
rekstri Norðfjarðartogaranna með
þetta fyrir augum. Þetta hefur
tekizt svo vel, að mánuðum saman
hefur hér verið uppgripavinna,
þegar ella hefði ríkt algert at-
vinnuleysi, eða dauður tími eins
og oft er sagt. Síðustu tvo vetur
hefur þó nokkuð borið á vetrarat-
vinnuleysi, vegna þess að við réð-
um ekki yfir nema einum togara,
en framvegis munu þeir verða
tveir. Þessir vetur hafa fært okk-
ur heim sanninn um, að ef við
eigum að vinna bug á vetrarat-
vinnuleysi, þurfum við að hafa
umráð yfir tveim togurum, sem að
staðaldri leggja afla sinn hér upp
frá því í nóvember þar til í apríl.
Togaraútgerð er haldbærasta
ráðið, sem enn hefur fundizt til
að sporna gegn árstíðarbundnu at-
vinnuleysi.
Það mun því verða öllum þeim,
sem hafa áttað sig á þessari stað-
reynd, óblandið fagnaðarefni, að
hin nýja ríkisstjórn hefur gefið
fyrirheit um að kaupa 15 nýja tog-
ara fyrst og fremst með þarfir
þeirra landshluta, sem eiga við
árstíðarbundið atvinnuleysi að
stríða, fyrir augum. Vafalaust
verða sum þessara skipa fengin í
hendur einstökum byggðarlögum,
einum eða fleirum saman, en full-
víst má telja, að sum þessara skipa
verði rekin af ríkinu sjálfu til at-
vinnujöfnunar.
Skipakaup og útgerðarfyrirætl-
anir ríkisstjórnarinnar eru hin
merkustu tíðindi og stærsta og
raunhæfasta sporið, sem stigið
hefur verið til að vinna bug á hinu
hættulega árstíðarbundna at-
vinnuleysi.
Þess vegna fagna allir, sem í
raun og sannleika vilja jafna efna-
hagsleg skilyrði byggðarlaganna,
þessu fyrirheiti stjórnarinnar af
heilum hug.
Undanfarin ár hafa byggingar
íbúðarhúsa hér í bæ svo til legið
niðri. Ástæðurnar eru án efa eink-
um tvær. I fyrsta lagi hve dýrt er
að byggja og miklir erfiðleíkar við
útvegun lánsfjár til íbúðabygg-
inga, og í öðru lagi hefur upp-
lausnin í þjóðfélaginu vafalaust
mikil áhrif í þá átt að draga úr
byggingarframkvæmdum. Margir
hafa verið óráðnir í því, hvort þeir
í'engdust hér eða fylgdust með
straumnum suður á land. Hafa
þeir þá ekki viljað leggja í dýrar
framkvæmdir, sem e. t. v. hefði
þurft að selja undir kostnaðar-
verði við brottflutning.
Flutningarnir héðan úr bænum
virðast hafa náð hámarki sínu í
fyrra. Þá fluttu héðan rúmlega
100 manns, en nokkru færri fluttu
inn. Ibúafjöldi bæjarins stóð þó í
stað vegna mismunar lifandi
fæddra og dáinna.
Nú virðist mjög hafa dregið úr
flutningum og væntanlega skap-
Síldveiðarnar
I lok síðustu viku var síldarafl-
inn sem hér segir og er tilsvarandi
aflamagns á sama tíma í fyrra
getið innan sviga:
I bræðslu 239.370 mál (15.415).
I salt 255.654 uppsaltaðar tunn-
ur (125.766).
1 frystingu 8.761 uppmældar
tunnur (6.454).
Samtals 503.785 mál og tunnur
(147.635).
Um miðja viku gerði brælu á
síldarmiðunum og lá fíotinn í
höfn fram á þriðjudag í þessari
vi'ku, að aftur lægði, og fóru þá
bátarnir út, en fengu litla veiði. I
fyrrinótt brældi aftur og hélt þá
flotinn enn í höfn.
Hér hefur verið saltað í nokkur
hundruð tunnur síðustu daga.
Bæjarkeppni
Ákveðið er, að fram fari í sund-
lauginni hér 19. ágúst í sumar bæj-
arkeppni í sundi milli Akraness,
Hafnarfjarðar, Keflavíkur og Nes-
kaupstaðar.
ast jafnvægi í þessum málum á
næstu árum. Þó er talsvert um
flutninga enn úr bænum og í, en
miklu minna en áður. Sumt af
þessu eru eðlilegir flutningar, en
í mörgum tilfellum er ekki hægt
að telja að svo sé. Til bæjarins
hafa á þessu ári flutt um 30
manns, en óvíst er hve margt hef-
ur flutt héðan.
En skapist jafnvægi í þessum
efnum, er líklegt að fleiri færist
það í fang að byggja yfir sig, enda
verður þá ekki hjá því komizt, því
hér er ekkert húsnæði til að taka
við fólksfjölgun. Og vegna þess,
hve íbúðarhúsnæði er af skornum
skammti, er býsna erfitt fyrir fólk
að flytjast hingað. Leiguhúsnæði
er sáralítið i bænum, en alloft eru
íbúðarhús boðin til sölu, en það er
ekki á allra færi að kaupa hús,
jafnvel þó ta’sverð lán fylgi þeim
oft.
Hér í bæ eru starfandi tvö bygg-
Framhald á 3. síðu.
BYggingarmálin