Austurland - 09.11.1956, Side 1
6. árgangur.
Neskaupstað, 9. nóvember 1956.
37. tölublað.
Henta 150-250 lesla bálar
Ausífirðingum
Eins og kunnugt er, hefur rík-
isstjórnin lagt fram á Alþingi'
frumvarp um kaup á 15 togurum
og 6 fiskibátum, sem hver um sig
á að verða 150—250 lestir að
stærð.
Heyrzt hefur, að tveir Aust-
firðingar, skipstjórarnir Sigurður
Magnússon á Eskifirði og Hjalti
Gunnarsson á Reyðarfirði, sem
báðir eru í fremstu röð austfirzkra
skipstjórnarmanna, muni eiga
þess kost að fá sinn bátinn hvor,
en til þess þurfa þeir að leggja
fram allmikið fé, eða 20% kaup-
verðsihs. Sennilegt verður að
teljast, að þeir fái eitthvert at-
vinnubótafé til að greiða fyrir
kaupunum.
Þá hefur Óskar Lárusson í
Neskaupstað sótt um að fá eínn
bát keyptan 200 lesta stóran.
Varla er þó við því að búast, ef
aðrir landshlutar telja þessa báta-
stærð henta sér, að í þetta kjör-
dæmi komi helmingur bátanna,
þó báðir þingmenn þess ei'gi sæti
í riksstjóminni.
En þar sem kaup svona stórra
báta eru nú komin á dagskrá er
tímabært að glöggva sig á því,
hvort sú bátastærð mundi henta
okkur Austfírðingum. Það sem
sagt verður hér á eftir er fyrst
og fremst miðað við norðfirzkar
aðstæður, en ætla má að svipuðu
máli gegni um önnur sjávarþorp
hér eystra.
-----
Hversvegna er árstíða-
bundið atvinnuleysi?
Eitt erfiðasta vandamálið sem
þorpin í þrem landsfjórðungum
eiga við að glíma, er hið svokall-
aða árstíðabundna atvinnuleysi,
sem stafar af því, að á vissum
árstíma er ekki grundvöllur til að
starfrækja atvinnutækin heima
fyrir, þau liggja ónotuð eða eru
flutt 1 aðra landshluta um stund-
arsakir. Þetta fyrirbrigði þekkjum
við bezt í vertíðarferðum vélbáti
anna.
Ýmsra bragða hefur verið leyt-
að til að draga úr eða eyða þessu
atvinnuleysi og eina ráðið, sem
enn hefur verið gripið ti'l og eitt-
hvað hefur dugað, er togaraút-
gerðin, því hægt er að halda skip-
unum til veiða fyrir fiskvinnslu-'
stöðvar heima fyrir yfir atvinnu-
leysistímann. Þetta er þó stundum
fjárhagslega óhagstætt fyrir út-
gerðina og væri þörf á, að hægt
væri að liðka svo til, að skipin
væru ekki' skilyrðislaust bundin
við hráefnisöflun fyrir fiskvinnslu
stöðvar heima fyrir jafn langan
tíma ár hvert og nú er þörf á.
Óhentug bátastærð
Mikill hluti bátaflotans hér í
bænum og víðar á Austurlandi er
af óhentugri stærð til að koma að
notum sem atvinnutæki fyrir
byggðarlagið, enda eru þeir fyrst
og fremst keyptir með það fyrir
augum, að gera þá út á vetrar-
vertíð á Suðurlandi. Reynslan
hefur sýnt, að af þeim geta bæj-
arbúar ekki mikils vænzt í bar-
áttunni við atvinnuleysið. Vissu-
lega hafa margir norðfirzkir sjó-
menn og verkamenn (landmenn)
atvinnu við þessa báta á vertíð-
inni, en þar sem hörgull er á slík-
um mönnum hvarvetna þurfa
Norðfirðingar ekki að leggja í
bátakaup með Suðurlandsútgerð
fyrst og fremst í huga. Sú útgerð
cr til hagsbóta fyrir Sunnlend-
inga fyrst og fremst og hjálpar
til að draga fólkið utan af lands-
byggðinni suður.
Þeir bátar, sem hér er um rætt,
fara venjulega í verstöðvarnar
strax um áramót og eru þar fram.
undir miðjan maí. Stundum faia
sumir þeirra nokkra róðra á vorin,
en mestallt vorið fer í að undirbúa
síldveiðar. Gera verður ráð fyrir
að bátarnir verði svo á síld þar
til seint í ágúst og ber ekki að
lasta það, því þá er yfirleitt ekki
um atvinnuleysi að ræða og
margir menn hafa atvinnu við
síldveiöarnar. Rétt er þó að geta
þess, að á sl. vori fiskuðu margir
þessir bátar mikið, einkum ufsa á
handfæri og lögðu upp hér heima.
Það verður að teljast til undan-
tekningar, þó svo kunni að fara,
að slík útgerð verði upp tekin
framvegis.
Haustið er eini tíminn sem við
getum vænzt þess að hafa eitt-
hvert gagn af þessum bátum til
að afla hráefnis til vinnslu hér
heima. En reynslan hefur sýnt, að
útgcrðarmenn eru furðu tómlátir
um heimaróðra og telja sig engar
skyldur hafa sem atvinnurekend-
ur, við bæjarfélagið.
Sumir bátar hreyfa sig ekki til
róðra eftir að hætt er síldveiðum,
aðrir byrja, en hætta bráðlega
aftur, en til eru þeir, sem sum
haust leggja nokkurt kapp á róðra
um nokkurra vikna skeið.
Aflabrögð eru hér vitanlega
misjöfn eins og annars staðar.
En oft er hér reytingsafli á haust-
in. Við svipuð aflabrögð una út-
gerðarmenn oft í Faxaflóa dag
eftir dag þó þeir hætti róðrum
hér heima.
Útgerðarmenn mættu gjarnan
átta sig á því, að þeir hafa sið-
ferðilegar skyldur að rækja við
Rúmur mánuður er nú liðinn af \
þ*ngtímanum. En þingstörf hafa
gengið mjög seint og eru harla
skammt á veg komin.
Ástæðan fyrir þessu er sú, að
íhaldsmenn halda uppi linnulausu
málþófi á þingi og reyna sem þeir
mega að tefja þingstörfin. Er svo
að sjá, sem hin margumtalaða
,,harka“ stjórnarandstöðunnar
eigi að beinast að því að tefja
þingstörf svo, að löggjafarstarfið
tefjist úr hófi.
Þegar í þingbyrjun hófu íhalds-
menn mikil ræðuhöld í sambandi
við kjörbréf uppbótarmanna Al-
þýðuflokksins. Gekk þar maður
undir mannshönd í málþófinu.
Tókst með þessu að halda þinginu
starfslausu í heila viku.
Og eins og byrjunin var hefur
framhaldið orðið. Lengst hefur
málþófið þó gengið í umræðunum
um verðfestingarfrumvarp . ríkis-
stjórnarinnar, sem lagt var fyrir
bæinn í þessum efnum, enda hafa
margir þeirra beinlínis fengið fé
til bátakaupa á þeim forsendum,
að verið sé að efla atvitanulífið í
Neskaupstað.
Litlu bátarnir
Hætta á atvinnuleysi er einkum
frá því í nóvember þar til út marz-
mánuð. Úr því fara minni bát.
amir, sem ekki eru gerðir út að
vetrinum, eða þá að þeir eru gerð-
ir út á færi í öðrum landshlutum
framan af vetri', að koma í gagn-
ið, og þeír afla mikils hráefnis
yfir sumarið. En margir þeirra,
þ. e. trillurnar, verða að hætta
þegar haustar að og þá hefðu
Faxaflóabátarnir þurft að hefja
róðra og halda. þeim áfram mán-
uðina sept.—nóv.
Litlu bátarnir koma að tiltölu-
lega miklu meira gagni hér heima
en stóru bátarnir. En úthalds-i
tími þei'rra hlýtur að vera tak-
markaður.
Fiskvinnslustöðvarnar þyrfíu
að eiga báta
Eins og áður er á drepið hefur
Framhald á 2. síðu.
Ncðri deild. Dag eftir dag var
frumvarpið til 1. umræðu í deild-
inni og fékkst ekki afgreitt til 2.
umræðu vegna málþófs íhaldsins.
Þá vildi það til, að Ólafi Thórs
þótti deildarforsetinn, Einar Ol-
gcirsson, ekki sýna sér tilhlýði-
lega virðingu, ærðist og ruddist
um fast. Varð þetta til þess, að Ól-
afur hugði'st hefna sín með því að
mæta ekki á þingfundi daginn eft-
ir og lagði blátt bann við því að
nokkur íhaldsmaður léti sjá sig
þann dag í sölum Neðri deildar.
Þetta varð til þess að það tókst
að samþykkja frumvarpið til 2.
umræðu. Ef Ólafur hefði ekki ærst,
mundu íhaldsmenn án efa hafa
flækzt fyrir málinu enn um skeið.
Svona vinnubrögð af hálfu
stjórnarandstöðunnar ieru ekki til
að miklast af, og haldi íhaldið upp-
teknum hætti, hljóta augu hvers
manns að opnast fyrir eðli og til-
gangi. . íhalds-stjórnarandstöðunn-
ar.
Meö sleitulausu málþófi tefja
íhaldsmenn störf Alþingis