Austurland - 30.11.1956, Síða 4

4
AU9TURLAND
Neskaupstað, 30. nóvemHer 1956.
Tveir Austíirðingar
í fyrsta sinn, síðan þátttaka Is-
lendinga hófst í Olympíuleikun-
um, fengu þeir stig (5) í frjáls-
iþróttakeppninni í Melbourne.
Austfirðingurinn Vilhjálmur Einn
arsson hlaut silfurverðlaun í þrí-
stökki, stökk 16.25 metra, sem er
betra en eldra olympíumetið, en
aðeins 10 cm lakara en stökk
heimsmeistarans Da Silva, sem
hlaut gullverðlaunin. Aðeins 3
menn í heiminum hafa stokkið
lengra en Vilhjálmur og sýnir
það hve frábært afrek þetta er.
Fréttir herma að Vilhjálmur hafi
haft forystu í stökkinu þar til
heimsmethafinn Da Silva hafi náð
lengsta stökkinu í síðasta stökki
sínu.
Vilhjálmur er sonur hjónanna
Sigríðar Vilhjálmsdóttur og Ein-
ars Stefánssonar, byggingarfull-
trúa að Egilsstöðum. Hann er
fæddur í júní 1934 og er stúdent.
Vakti Viihjálmur fyrst verulega
athygli sem íþróttamaður á lands.
móti ungmennafélaganna að Eið-
um og tók hann þá að leggja sér-
staka rækt við þristökk. Var hann
fyrsti íslendingurinn sem stökk
yfir 15 metra en það var í lands-
keppni við Hollendinga. 6. okt. sl.
setti hann Norðurlandamet. Um
nokkui’t skeið, áður en hann fór
til Ástralíu, dvaldi Vilhjálmur í
Svíþjóð og æfði sig undir leiðsögn
Holmers, sænska landsliðsþjálfar-
ans.
Allir íslendingar eru hreyknir
af þessu afreki Vilhjálms Einars-
sonar og þá sérstaklega við Aust-
firðingar. En árangur þessi hefur
aðeins náðst vegna mikillar þjálf-
unar og reglusemi í hvívetna. Ósk-
um við Vilhjálmi til hamingju með
afrekið og allra heilla í framtíð-
inni.
Til fróðleiks má geta þess að
Islendingar tóku í fyrsta sinn þátt
í frjálsum íþróttum á Olympíu-
leikunum árið 1912 en þá keppti
Jón Halldórsson í 100 m hlaupi.
Áður höfðu þeir tekið þátt í glímu.
1936 varð Sigurður Sigurðsson 11.
í röðinni í þrístökki, stökk hann
um 14 metra, 1948 varð Örn
Clausen tólfti í tugþraut og 1952
varð Torfi Bryngeirsson 14. í
langstökki.
Annar Austfirðingur hefur náð
frábærum árangri í sambandi við
olympíuleika, þótt það sé ekki í
íþróttakeppni.
Alþjóðlega olympíunefndin efndi
til alþjóðlegrar samkeppni um
samningu tónverks, sem leika á við
setningu og slit Olympíuleikanna.
392 tónverk bárust. 388 var vísað
frá úrslitakeppni og komu því að-
eins 4 verk til atkvæða dóm-
nefndar.
Fyrstu verðlaun hlaut pólskt
tónskáld og var verk þess valið
með 11 atkvæðum. Islendingurinn
Þórarinn Jónsson tónskáld hlaut
10 atkvæði með sínu verki, en hann
var eini íslendingurinn sem tók
þátt í samkeppninni. Þórarinn
hafði af ókunnugleik samið sjálf-
ur textann við verk sitt, en tón-
verkið átti að semja við fyrirfram
ákveðinn texta. Mun þetta hafa
haft áhrif á úrslit keppninnar.
Frammistaða Þórarins í þessari
alþjóðlegu keppni er framúrskar-
andi góð, og sýnir hve ágætt tón-i
skáld hann er og listamaður.
Þórarinn er fæddur 22. sept.
aldamótaárið í Brekkuþorpi í
Mjóafirði, sonur Margrétar Þórð-
ardóttur og Jóns Jakobssonar.
Föður sinn missti Þórarinn 1922,
Vegna þess, að Kaupfélagið
Fram krafðist þess, að útsvar þess
yrði fellt niður, hafa orðið tals-
verðar umræður manna á meðal hér
í bænum hvort réttmætt sé og
sanngjarnt að samvinnufélög bæru
útsvör. Austurland vill nú blanda
sér nokkuð í þær umræður.
í vor lagði niðurjöfnunarnefnd
I útsvar á Fram að upphæð kr.
69.900.00. Þar af voru rúmlega
kr. 5.700.00 lögboðinn samvinnu-
skattur, sem vegna hagkvæmni
hefur verið lagður á með útsvar-
inu. Á allan rekstur kaupfélags,
verzlun þess, frystihúsarekstur,
skipaafgreiðslu, benzínsölu, slátur-
hús, mjólkurbúð (?) o. fh, lagði
nefndin kr. 64,200.00 og verður
það að teljast broslega lág upp-
hæð, En kaupfélagið vildi ekki una
henni og neitaði pieð öllu að greiða
nokkuð til sameiginlegra þarfa
bæjarbúa og bar fyrir sig mjög
umdeildan dóm um um útsvars-
skyldu Sís í Reykjavík, sem þó er
engan veginn hægt að heimfæra á
kaupfélög.
Um þennan dóm skal ekki fjöl-
yrt hér, en þess má geta, að ég hef
ekki haft spurnir af neinu öðru
samvinnufélagi, en Fram, sem
hefur treyst sér til að kæra útsvar
á grundvelli þessa dóms, né heldur
niðurjöfnunarnefnd, sem hefur
breytt reglum sínum hans vegna.
Skal nú ekki frekar rætt um
þetta einstaka mál, heldur rætt
um það almennt, hvort réttmætt
sé að samvinnufélög greiði ekki
útsvör.
Á sínum tíma voru sett lög, sem
takmörkuðu rétt sveitarstjórna til
útsvarsálagningar á samvinnufé-
lög við utanfélagsmannaviðskipti.
en móðir hans dvelur hjá Matt-
hildi dóttur sinni í Þórsmörk, ní-
ræð að aldri.
Hugur Þórarins beindist snemma
að tónlistinni. Þegar hann stund-
aði sjó ' Mjóafirði rispaði hann
oft lög þau, sem hann samdi, ein-
hvers staðar í bátinn, sér til minn-
is, þar til hann kom í land til að
skrifa þau niður. 1922 fór Þórar-
inn til Reykjavíkur og stundaði
þar nám í 2 vetur hjá ágætum
kennurum. 1924 fór hann til
Þýzkalands og stundaði tónlistar-
nám í Berlín. Einnig var hann í
París við nám.
Mörg verk, stór og smá, liggja
eftir Þórarin. Hann á nú heima í
Reykjavík.
Óskum við Austfirðingar Þór-
arni til hamingju með frammi-
stöðuna í áðurnefndri keppni og
vonum að hann eigi eftir að auka
hróður lands sins.
Þetta var mikilsverður stuðningur
við merka félagsmálahreyfingu ís-
lenzkrar alþýðu á meðan hún var
að koma undir sig fótunum. Nú
er samvinnuhreyfingin orðin öflug
hreyfing, sem leggur undir æ
fleiri svið viðskipta og framleiðslu.
Það virðist því sem samvinnufé-
lögin ættu að geta sætt sig við
að greiða útsvör eftir þeim skiln-
ingi, sem allir hafa lagt í þessi
lög til þessa og láta ógert að
skjóta sér undan útsvarsgreiðsl-
um með hártogunum á lagabók-
stafnum. Hinsvegar er öllum ljóst,
að nú eru lagafyrirmæli um út-
svarsskyldu samvinnufélaga mjög
á reiki og að brýn nauðsyn er á
að setja skýr ákvæði um það efni.
Sveitarstjórnarmenn hafa eindreg-
ið krafizt þess, að heimilt verði
að leggja útsvör á samvinnufé-
lög sem um einkarekstur væri að
ræða.
Verzlun og atvinnurekstur hefur
að undanförnu færzt meir og meir
í hendur samvinnufélaga. Víða er
það svo, að öll verzlun er sam-
vinnuverzlun og aílur umtalsverð-
ur atvinnurekstur er í höndum
samvinnufélaga. Enginn maður
getur fallizt á, að öll verzlun og
allur atvinnurekstur sé útsvars-
frjáls, en útsvarsbyrði alls al-
mennings þeim mun hærri. Enda
er reynslan sú á hinum smærri
stöðum, þar sem kaupfélagsstjór-
inn er oft jafnframt hreppsnefnd-
armaður, jafnvel oddviti, bera
kaupfélögin oft mikinn hluta út-
svarsupphæðarinnar.
Athugum málið svolítið með
hliðsjón af Neskaupstað.
Allur meiriháttar atvinnurekst-
Framhald á 2. síðu.
Dr bænum
Kirkjan
Messa n. k. sunnudag kl. 2.
Aðalsafnaðarfundur eftir messu.
Af mæli:
Margrét Guðnadóttir húsfreyja
að Sandbrekku er 70 ára í dag. Er
hún fædd 30. nóv. 1886 í Sandvík.
Foreldrar hennar voru Guðni
Þórarinsson bóndi og kona hans
Sigurborg Eyjólfsdóttir. Er Mar-
grét alin upp í Vöðlavík og fluttist
til Norðfjarðar 1914. Giftist hún
1915 Finni Sigfúsi Jónssyni og
hafa þau búð hér síðan. Eiga þau
4 börn.
Dánardægur.
Halldóra Davíðsdóttir lézt að
Elliheimilinu 25. þ, m. Hún var
fædd 16. júlí 1879 í Fannardal.
Foreldrar hennar voru Sigríður
Ófeigsdóttir og Davíð Davíðsson.
Frá 5 ára aldri ólst Halldóra upp
að Gerðis-Stekk hjá Sigríði Mar-
teinsdóttur og Jóni Vilhjálmssyni.
Árið 1905 giftist Halldóra Sigurði
Þorleifssyni og hófu þau búskap
hér, en fluttu síðan að Suðurbæj-
um og áttu þar heima til 1924 að
þau fluttust alkomin að Nesi.
Sigurður lézt fyrir 8 árum.
eignuðust Halldóra og Sigurður 4
börn og er eitt dáið, Sigmar, en
hin 3, Sigurjón, Vilhjálmur og
Bjarný, eru öll búsett hér í bæ.
Oddsskarð rutt
I gær fór jarðýta bæjarins inn
á Oddsskarð og ýtti af veginum,
svo hann er fær bifreiðum. Hefur
vegurinn aldrei teppzt alveg þrátt
fyrir nokkurn snjó undanfarna
daga.
Loginn helgi.
Leikfélag Neskaupstaðar byrjar
aftur sýningar á Loginn helgi eft-
ir Somerset Maugham. Verða sýn.
ingar á sunnudagskvöld. Ættu
bæjarbúar ekki að láta hjá líða að
sjá þetta ágæta leikrit.
Símalagning.
Milli 160 og 170 símanotendur
eru í bænum og sveitinni. Hefur
Landssíminn í þessum mánuði
unnið að lagningu jarðstrengs í
nokkur hús. Er áformaðar endur-
bætur og frekari símalagning
síðar.
Dauðsföll.
Dauðsföll hafa verið mörg í
Norðfirði á þessu ári eða 20, þar
af 2 í Norðfjarðarhreppi. Af þess-
um 20 lézt einn af slysförum.
Árið 1955 dóu hér lOmanns, þar
af 5 af slysförum.
Hefur á þessu ári verið höggv-
ið stórt skarð í hóp þeirra manna,
sem settu svip sinn á Norðfjörð
frá því hér var lítil byggð þar til
um okkar daga.
Er sanngjarnt að sam-
vínnufélög greiði útsvör?