Morgunblaðið - 26.08.2011, Blaðsíða 18

18 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. ÁGÚST 2011
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Uppreisnarmenn í Líbíu reyndu í
gær að ná síðustu vígjum stuðnings-
manna Muammars Gaddafis á sitt
vald og hafa hendur í hári hans.
Uppreisnarmennirnir sóttu að
heimabæ Gaddafis, Sirte, um 360 km
austan við Trípólí. Borgin Sabha í
suðvesturhluta landsins er einnig á
valdi stuðningsmanna Gaddafis.
Fréttamaður AFP segist hafa orð-
ið vitni að því að franskir og breskir
útsendarar hafi aðstoðað
uppreisnarmenn frá borginni Mis-
rata. Fregnir herma að breskir sér-
sveitarmenn hafi verið sendir til
Líbíu fyrir nokkrum vikum.
Þjóðarráð uppreisnarmannanna
hefur lofað þeim, sem ná Gaddafi lífs
eða liðnum, sem svarar tæpum 200
milljónum króna í verðlaun. Leiðtog-
ar uppreisnarmannanna segjast vilja
að Gaddafi verði sóttur til saka í
Líbíu. Alþjóðasakamáladómstóllinn í
Haag hefur einnig ákært Gaddafi og
son hans, Saif al-Islam, fyrir glæpi
gegn mannkyninu.
Neitar því að NATO aðstoði
við leit að Gaddafi
Liam Fox, varnarmálaráðherra
Bretlands, sagði í viðtali við frétta-
sjónvarp Sky í gær að Atlantshafs-
bandalagið hefði veitt þjóðarráði
uppreisnarmannanna aðstoð við að
afla upplýsinga til að hægt yrði hafa
uppi á Gaddafi og nánustu banda-
mönnum hans.
Talsmaður NATO, Oana Lun-
gescu, neitaði þessu og áréttaði fyrri
yfirlýsingar bandalagsins um að að-
gerðir þess beindust ekki að „ein-
staklingum, hvorki Gaddafi né
nokkrum öðrum“.
Breski varnarmálaráðherrann
vildi hvorki játa né neita fréttum um
að sérsveitir breska hersins aðstoð-
uðu líbísku uppreisnarmennina við
leitina að Gaddafi. The Daily Tele-
graph hafði eftir heimildarmönnum í
breska varnarmálaráðuneytinu að
sérsveitarmenn hefðu verið sendir til
Líbíu fyrir nokkrum vikum og átt
stóran þátt í því að skipuleggja sókn
uppreisnarliðsins inn í Trípólí.
Veita mótspyrnu í Trípólí
Uppreisnarmenn frá Misrata
streymdu í gær til Trípólí til að að-
stoða uppreisnarmenn sem höfðu
náð mestum hluta borgarinnar á sitt
vald. Foringjar uppreisnarmann-
anna segja að stuðningsmenn Gadd-
afis veiti þeim enn mótspyrnu á
nokkrum stöðum í höfuðborginni.
Leyniskyttur skutu til að mynda á
hótel erlendra fréttamanna í mið-
borg Trípólí í um það bil 40 mínútur í
gær en enginn særðist eða féll í árás-
inni.
Breskar sérsveitir sagðar
aðstoða uppreisnarmennina
Reuters
Sigurviss Uppreisnarmaður myndar sigurmerki með fingrunum fyrir utan höfuðstöðvar Gaddafis í Trípólí.
 Uppreisnarmenn bjóða peningaverðlaun fyrir Gaddafi lífs eða liðinn
Framkvæmda-
stjórn Evrópu-
sambandsins hef-
ur hótað að
höfða mál gegn
tíu ESB-löndum
vegna þess að
þau hafa ekki
lagað löggjöf
sína að reglu
ESB um frjálsa
för fólks. Löndin eru Austurríki,
Bretland, Kýpur, Litháen, Malta,
Pólland, Spánn, Svíþjóð, Tékkland
og Þýskaland. Staðan í Belgíu er til
athugunar en hin ESB-löndin 16
virða regluna, að sögn Viviane Red-
ing, sem fer með dómsmál í fram-
kvæmdastjórninni. „Reglan um
frjálsa för fólks er ein af mikilvæg-
ustu réttindum ESB-borgara,“
sagði hún.
ESB hótar 10 lönd-
um málshöfðun til
að tryggja frjálsa för
Viviane Reding
Fellibylurinn Irene olli miklu
eignatjóni á Bahamaeyjum og
a.m.k. tveimur dauðsföllum á Haítí.
Mörg íbúðarhús eyðilögðust og raf-
magnsstaurar brotnuðu á Bahama-
eyjum en ekki var vitað í gær hvort
manntjón hefði orðið þar. Vind-
hraðinn var allt að 52 metrar á sek-
úndu. Til samanburðar má nefna að
12 vindstig, fárviðri, eru 32,7 m/s
eða meira.
Gert er ráð fyrir því að fellibylur-
inn komi að strönd Norður-
Karólínu á morgun. Lýst var yfir
neyðarástandi í sambandsríkinu í
gær og um 180.000 manns var skip-
að að forða sér frá heimilum sínum.
Irene Norður-Karólínubúi byrgir glugga
vegna fellibyljarins sem nálgast ríkið.
Mikið tjón af völdum
fellibyljarins Irene
Reuters
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Um 12 milljónir manna í heiminum
eru án ríkisfangs og njóta ekki
grundvallarmannréttinda af þeim
sökum, að sögn embættismanna
Sameinuðu þjóðanna. Þeir hvetja
fleiri ríki til að undirrita tvo al-
þjóðlega sáttmála um fólk án ríkis-
fangs.
Ísland er á meðal ríkja sem hafa
hvorki skrifað undir samning Sam-
einuðu þjóðanna um réttarstöðu
fólks án ríkisfangs frá 1954 né samn-
ing SÞ frá 1961 um að draga úr ríkis-
fangsleysi.
Embættismennirnir segja að
fjöldi ríkisfangslausra sé mestur í
Suðaustur-Asíu, Mið-Asíu, Austur-
Evrópu, Mið-Austurlöndum og
Afríku. Vandamálið haldi áfram að
versna vegna þess að í mörgum til-
vikum fái börn ríkisfangslausra for-
eldra ekki ríkisborgararétt.
Veldur spennu í samfélaginu
„Þetta fólk hefur mikla þörf fyrir
hjálp vegna þess að það býr við mar-
traðarkennda lagalega óvissu,“ hef-
ur fréttavefur BBC eftir Antonio
Guterres, talsmanni Flóttamanna-
stofnunar Sameinuðu þjóðanna.
„Auk neyðarinnar sem þetta veldur
fólkinu sjálfu veldur það mikilli
spennu í samfélaginu, sem fólkið býr
í, og jafnvel átökum þegar hópum
fólks er haldið á jaðrinum kynslóð
eftir kynslóð.“
Ríkisfangsleysið veldur fólkinu
fjölmörgum vandamálum, t.a.m.
þegar það vill fá eignir skráðar,
stofna bankareikning, ganga í hjóna-
band eða skrá barnsfæðingu. Margir
eru jafnvel langtímum saman í haldi
vegna þess að þeir geta ekki sannað
hvaðan þeir koma.
Aðeins 66 ríki hafa undirritað
samning Sameinuðu þjóðanna frá
1954 um réttarstöðu ríkisfangs-
lausra manna. Enn færri, 38, hafa
undirritað samning SÞ frá 1961 um
að draga úr ríkisfangsleysi, þ.e. um
ráðstafanir til að stuðla að því að
færri séu í þeirri stöðu að vera án
ríkisborgararéttar.
Tólf milljónir
manna eru
án ríkisfangs
Rohingya
Múslímskur minnihluta-
hópur, upprunalega
frá vesturhluta Búrma.
Nær ógjörningur er fyrir
fólkið að fá ríkisborgararétt
þar vegna laga frá 1982
Nepal
Margir íbúanna
eru án staðfests ríkisfangs
Sígaunar (róma-fólk)
Skipting Tékkóslóvakíu
og gömlu Júgóslavíu
hefur valdið sígaunum
miklum erfiðleikum
Dóminíska
lýðveldið
Stjórnin hefur neitað
fólki af haítískum
uppruna um
persónuskilríki
Íbúar
án ríkisfangs
0+
1.000+
Áreiðanleg gögn
vantar
5.000+
10.000+
100.000+
Írak
120.000
Kúveit
93.000
Búrma
797.388
Nepal
800.000
Rússland
49.950
Eistland
100.983
Nokkur lönd með marga
íbúa án ríkisfangs
Taíland
542.505
Sádi-Arabía
70.000
Sýrland
300.000
Heimild: UNHCR
FÓLK ÁN RÍKISFANGS
FJÖLDI RÍKISFANGSLAUSRA MANNA EFTIR LÖNDUM
RÍKI SEM HAFA UNDIRRITAÐ ALÞJÓÐLEGA
SÁTTMÁLA UM FÓLK ÁN RÍKISFANGS
Aðeins
samningurinn
frá 1954
Aðeins
samningurinn
frá 1961
Báðir
samningarnir
Hvorugur
samningurinn
SÁTTMÁLAR SAMEINUÐU ÞJÓÐANNA
Samningur um réttarstöðu
ríkisfangslausra manna
1954
Sáttmáli sem á að tryggja
mannréttindi fólks
án ríkisfangs
Samningur um draga úr
ríkisfangsleysi
1961
Sáttmáli sem á að koma
í veg fyrir að fólk verði án
ríkisfangs og stuðla að því
að færri séu í þessari stöðu
Kúveit
Margir afkomendur bedúína,
sem fengu ekki ríkisborgararétt
þegar landið fékk sjálfstæði
árið 1961, eru án ríkisfangs
 Njóta ekki grundvallarmann-
réttinda  Veldur víða neyð og ólgu
Abdel Jalil, formaður þjóðarráðs uppreisnarmanna
í Líbíu, sagði í gær að yfir 20.000 manns hefðu
beðið bana í átökunum í landinu síðustu sex mán-
uði.
Þjóðarráðið hefur óskað eftir tafarlausri fjár-
hagsaðstoð til að koma í veg fyrir neyðarástand í
landinu. Forgangsverkefni ráðsins er að sjá til þess
að fólkið fái næg matvæli og geti leitað sér lækn-
inga. Í landinu eru margir vel menntaðir og reyndir
læknar en skortur er á hjúkrunarfræðingum og öðr-
um starfsmönnum sjúkrahúsa. Ennfremur er skortur á lyfjum og
ýmsum lækningatækjum, að sögn Lækna án landamæra.
Segir 20.000 hafa látið lífið
REYNT AÐ KOMA Í VEG FYRIR NEYÐARÁSTAND
Abdel Jalil