Austurland - 05.03.1965, Page 1

Amlurlmú
Málgagn sósíalista á Austurlandi
15. árgangur.
Neskaupstað, 5. marz 1965.
9. tölublað.
Efling á sjálístjórn héraða og
dreifing framkvsemdavalds
I síðasta blaði var lauslega á það minnst, að þrir þingmenn
Alþýðubandalagsins hefðu flutt þingsályktunartillögu um efl-
ingu sjálfstjórnar héraða og dreifingu frainl«’æmda\ alds.
Tillagan er svohljóðandi: „Alþingi ályktar að kjósa sjö manna
milliþinganefnd, sem hafi það verkefni að athuga með hvaða hætti
helzt verði unnið að dreifinga framkvæmdavakls til fleiri staða
en nú er og til eflingar á sjálfstjóm í landsfjórÖangum eða öðr-
um landssvæðum. Nefndin athugi sérstaklega möguleika á að flytja
að meira eða minna leytl ýmsar ríldsstofnanir eða mikilvægar
þjónustustofnanir frá höfuðborginni til staða úti á landi í þeim
tilgangi að auðvelda afgreiðslu mála og skapa meira jafm ægi í
landinu. Þá verði einnig athugað gaumgæfilega um möguleika á
að veita héraðsstjórnum rétt til fjármálalegrar yfirstjórnar og
ráðstöfunar á tilteknum fjárveitingum, sem ' arða viðkomandi
hérað eða umdæmi. TiIIögur nefndarinnar skulu miðast 'iö það,
að dregið verður úr því mikla miðstöðvarvaldi sem orðið er í
Reykjavík og komið í veg fyrir áframhaldandi of\ öxt þess.
Nefndin skal skila tillögum sínum og álitsgerð til Alþingis fyrir
1. janúar 1966. Allur kostnaðiar af störfum nefndarinnar greiðist
úr ríklssjóði“.
Hér fara á eftir meginatriði úr
framsöguræðu Lúðvíks Jóseps-
sonar, er hann mælti fyrir tillög-
unni:
Eins og alþingismönnum er
kunnugt, hefur mikið verið rætt
og ritað á undanförnum árum
um jafnvægi í byggð Jandsins og
Þau vandamál, sem eru því sam-
fara, þegar byggðin í landinu
uaskast verulega. Nefndir hafa
verið skipaðar til þess að athuga
þessi mál og jafnvel sérstakur
sjóður, settur á laggimar til þess
að hafa áhrif til úrbóta. En þær
umræður, sem fram hafa farið,
hafa að langmestu leyti snúizt
um afstöðuna í atvinnumálum.
Það hefur verið um það rætt að
gera ráðstafanir í hinum ein-
stöku landshlutum, til þess að
auka atvinnu og til þess að
skapa þar meira atvinnuöryggi
heldur en verið hefur, og bæta
þannig nokkuð aðstöðu manna
til þess að lifa á þessum stöðum.
En um þá þætti þessara mála,
sem þessi tillaga fjallar um, hef-
ur hins vegar miklu minna verið
rætt.
Fleira en atvinnuöryggið
Það er skoðun okkar flutn-
ingsmanna tillögu þessarar, að að
sjálfsögðu beri að leggja mikla
áherzlu á það að reyna að sjá
svo iimi að atvinnuöryggi og
næg atvinna sé alls staðar fyrir
hendi, því að auðvitað er grund-
völlur hverrar lífvænlegrar
byggðar einmitt næg atvinna og
fullt atvinnuöryggi. Það er eng-
inn vafi á því, að það ber að
leggja mikla áherzlu á þessa
meginþætti.
En það er okkar skoðun, að
það séu miklu fleiri atriði, sem
grípa inn í þetta vandamál en at-
vinnumálin. Það séu mörg önnur
mál, sem geta haft mikið uim að
segja hvernig til tekst með þró-
un byggðarinnar í landinu. Þar
til koma t. d. samgöngumál, á
því er enginn vafi, að góðar og
öruggar samgöngur geta ráðið
miklu um það, hvernig til tekst
sama er að segja með aðstöðu í
menningarmálum, hvernig að-
staða er til þess að menn geti
komið bömum sínum til náms og
til þess að sinna menningarmál-
um.
Að þessum atriðum er nokkuð
vikið í þessari tillögu og greinar-
gerð, sem fylgir henni. Reynslan
hefur sýnt okkur það, að ýmsir
staðir úti á landsbyggðinni hafa
nú um allmörg ár verið fyllilega
samkeppnisfærir — varðandi at-
vinnuafkomu við það, sem bezt
gerist á landinu, en þrátt fyrir
það, hefur þeim stöðum ekki tek-
izt að halda í við aðra staði hvað
uppbyggingu snertir eða fólks-
fjölgun.
Nú hefur þannig til tekizt að
allt framkvæmdavald í landinu
hefur verið staðsett í Reykjavík
og í næsta nágrenni, þ.e.a.s. flest-
ar þær stofnanir seim hafa með
að gera fyrir hönd ríkisvaldsins
framkvæmdir í mikilvægum efn- ;
um. Ég vil víkja að þessu nokk-
uð nánar, til þess að skýra mál
mitt.
Fræðslu- og menningarmálin
Hér í Rvík er yfirstjórn fræðslu
og menntamála, en það þýðir
að allir þeir, sem óska eftir því
að stofnsetja nýjan skóla eða
byggja ný skólahús, verða að
leggja leið sína suður til Reykja.
víkur.
Nú vaknar sú spurning, hvort
nokkur nauðsyn sé á því lengur
að einbeita þessu miðstöðvarafli
öllu á þennan hátt í Reykjavík.
það má vel vera, að það hafi ver-
ið eðlilegt á tímabili að allt þetta
miðstöðvarvald yrði sett þar, en
það hlýtur vitanlega að koma að
því að þetta vald verði svo um-
fangsmikið, og safni svo utan á
sig, að það komi til mála að
skipta þessu upp að meiru eða
minna leyti til hagræðis fyrir þá,
sem í sveitunum búa.
Það er mín skoðun, að það
kæmi fyllilega til greina varð-
andi yfirstjórn menntamálanna,
að skipta landinu i nokkur aðal-
umdæmi varðandi framkvæmdir
í þessum efnum, þannig, að t. d.
eitt uimdæmi gæti verið Austur-
og Norðurland og á sama hátt
væri hægt a,ð ákveða önnur uni-
dæmi. Og þá yrði að sjálfsögðu
gert út um öll þessi mál, sem nú
þykir nauðsynlegt að gera út um
hér hjá miðstöðvarvaldinu í
Reykjavík, hjá þessari yfirstjórn
í umdæmunum.
V egamálayfirstjórn
Svipað er að segja um ýmsar
aðrar mjög þýðinga.rmiklar fram-
kvæmdastofnanir á vegum ríkis-
ins. Tökum t. d. vegamálastjórn
ríkisins. Öll yfirstjórn vegamála
’ hefur aðsetur hér í Reykjavík.
Nú er þannig unnið að fram-
kvæmdum vegamála, að engin
brú er svo byggð á landinu, að
hún verði ekki að teiknast í
ákveðnu húsi hér suður í Reykja-
vík. Hér skulu allir þeir menn
Framh. á 3. síðu.
Tónabcer
1 fyrra keypti Lúðrasveit Nes-
kaupstaðar húsnæði það, er
prentsmiðjan hafði verið í í ís-
feldshúsinu, Egilsbraut 13. Til-
gangur lúðrasveitarinnar með
þessum húsakaupum var að fá
sai.nastað fyrir æfingar og aðra
starfsemi sveitarinnar. Einnig
var hugmyndin frá upphafi sú,
að hýsa aðra tónlistarstarfsemi
og þá fyrst og fremst tónlistar-
skólann.
Félagsmenn hafa svo unnið að
því í þegnskylduvinnu að lag-
færa húsnæðið eftir því, sem tími
þeirra hefur leyft, en það var
mjög illa farið. Er þessum end-
urbótum nú lokið og húsið tilbú-
ið til notkunar.
Húsakynnin eru mjög vistleg
og smekkleg og munu um nokkra
framtíð geta fullnægt því hlut-
verki, sem þeim er ætlað.
Þarna er um að ræða stofu um
35 fermetra að flatarmáli. Enn-
fremur salerni, hljóðfærageymslu
og forstofu.
Að undanförnu hefur starf-
semi lúðrasveitarinnar verið dauf,
karlakórinn legið niðri og tón-
listarskólinn hefur ekki starfað í
vetur. Er húsnæðisleysi um
kennt. Nú hefur verið bætt úr
því, og nú er það einhverju öðru
að kenna, ef ekki færist fjör í
starfið.
Lengi hefur skort heppilegt
húsnæði fyrir félagsstarfsemi,
einnig aðra en tónlistarstarfseimi,
s. s. smærri félagsfundi, taflfundi
o. s. frv. Félagsheimilið kemur
ekki til með nð bæta .úr þessari
þörf. En hið nýja húsnæði lúðra-
sveitarinnar bætir hér verulega
úr, því ætlunin er að leigja það
til slíkrar starfsemi, þegar það er
ekki notað til tónlistarstarfsemi.
Þeir, sem vilja fá húsið leigt,
geta snúið sér til Randíðar Vig-
fúsdóttur.
I nefnd þeirri, er sá um þessa.r
frai.rikvæmdir af hálfu Lúðra-
sveitariinnar, eru Geir Jónsson,
Guðmundur Haraldsson og Ósk-
ar Jónsson.
Lúðrasveitin hefur gefið þessu
Framh. á 2. síðu.
Haft er í
flimtingum
að þeir sitji nú á löngum
fundum Einar ríki og meist-
ari Þórhergar og setji sam-
an ævisögu hins fyrrnefnda;
að þetta muni verða „bók
ársins“, því Einar hefur
frá mörgu að segja og er
ómyrkur í máli, en Þórberg-
ur manna snjallastur að
gera svona vöru lystuga,
enda gama’l eiturhrasari;
að af þessu athæfi meistarans
megi draga þá ályktun, að
hann sé farinn að taka efn-
ið fram yfir andann.