Austurland - 12.03.1965, Blaðsíða 4

4
AUSTURLAND
Neskaupstað, 12. marz 1965.
r
Stóríelldir síldarflutningar verka sem
dragbítur á heilbrigða uppbyggingu síld
ariðuadar og halda hráefnis-
verði óedlilega lágu
Jóhann J. E. Kúld hefur um
langt skeið ritað í Þjóðviljann
vikulega þætti um fiskim'ál.
1 þætti sínum í blaðinu 3. marz
tekur Jóhann sér fyrir hendur að
andmæla grein sem birtist í þessu
blaði 12. febrúar og sem síðan var
endurprentuð í Þjóðviljanum 19.
febrúar. I grein þessari var fjall-
að um fyrirhugaða síldarflutn-
inga í stórum stíl af Austfjarða-
miðum til vinnslu viðsfjarri veiði-
svæðunum.
Jóhann hefur mál sitt með full-
yrðingu um, að greinin í Austur-
landi sé „skrifuð út frá, þröngu,
einsýnu sjónarmiði og aðeins tek-
ið tíllit til hagsmuna Austfirð-
inga einna“.
Það skal kinnroðalaust játað,
að afstaða Austurlands er í fuliu
samræmi við hagsmuni Austfirð-
inga. En jafnframt er hún í sam-
ræmi við hagsmuni þjóðarheild-
arinnar og hagsmuni sjómanna
og útgerðarmanna um land allt.
Víðsýni og þröngsýni.
í fullyrðingu Jóhanns Kúlds
um þröngsýni Austurlands, fellst
það óbeint að aðrir s em um
þessi mál fjalla, ræði málin af
einstakri víðsýni og að það sé eitt
hvað annað en þröngir hagsmunir
einstakra byggðarlaga sem stýra
tungu þeirra og penna.
Það ber t. d. vott um sérstaka
víðsýni, þegar vandamenn Bol-
ungavíkurverksmiðjunnar full
yrða, að Þyrilsútgerðin í fyrra-
sumar hafi gefið góða raun, sam-
tímis því, sem þeir birta tölur,
sem sanna hið gagnstæða. En ég
hef ákaflega mikla tilhneigingu
til að halda, að afstaða þeirra
mótist af „þröngu einsýnu sjónar-
miði“ bræðslunnar í Bolungavík.
Eins á það að bera vott um
lofsverða víðsýni þegar verk-
smiðjan á Kletti kaupir tankskip
til að flytja til sín síld veidda á
Austfjarðam. En ég get hugs-
að mér, að þeim gjörðum ráði
þröngir og einsýnir hagsmunir
verksmiðjanna á Kletti og í Ör-
firsey.
Það er líka sjálfsagt vottur um
sérstaka víðsýni Alþingis, þegar
það samþykkir, líklega einróma,
miklar ríkisábyrgðir til handa
Kletti til að gera því fyrirtæki
fært að flytja hráefnið utan af
Jamdsbyggóinni til Reykjavíkur.
Eg get hins vegar ekki varizt
þeirri hugsun, að þingmenn þeir,
sem gæta eiga hagsmuna lands-
byggoarinnar heíði gjarnan mátt
iata einsýnni og þrengri sjónar-
mið ráða gjörðum sínum og verj-
ast þeirri ásæini sem þama er
sýnd og hiýtur að leiða til þess
að enn meira fjánmagn en áður
verður sogið út úr landsbyggöinni
og flutt suður til Reykjavíkur.
Þessir þingmenn haía verið slegn-
ir blindu. Þeir hafa orðið auðveld
bráð íyrir síldarflutningaáróður-
inn, sem reynt er að klæða í
dulargerfi vísindamennskunnar.
Barátta Björns Jónssonar og
Ragnars Arnalds, og raunar fleiri
þingmanna að norðan fyrir því,
að flytja Austurlandssíidina til
vinnslu á Norðurlandi, er sjálf-
sagt sérstakur vottur um víðsýni
og skilning á þjóðarhag. Þessi
barátta er svo víðsýn, að eitt
helzta vopn þeirra félaga er, að
með síldarflutningunum megi
spara stórfé í verksmiðjubygging-
um á Austurlandi. Hljóta þeir þó
mætavel að vita, að vel búið
flutningaskip kostar ekki minna
en síldarverksmiðja og útgerðar-
kostnaður þess er varla mikið
lægri en reksturskostnaður verk-
smiðju. — Ég er svo illa innrætt-
ur, að hafa látið mér koma í hug
að gjörðum þessara manna kunni
að stjórna einsýnt og þröngt
sjónarmið Norðlendingsins.
Svona má halda lengi áfram,
en nú verður staðar numið. Að-
eins langar mig að minnast á víð-
sýni Jóhanns Kúlds sjálfs. Ég ef-
ast ekki um, að hann telur sig
ákaflega viðsýnan í þessu máli og
vel hafa efni á að bregða öðrum
um þröngsýni, en ég get ekki að
því gert, að mér finnst öll hans
afstaða markast „af einsýnu
og þröngu sjónarmiði" Reykvík-
ings og skilningsleysi hans á því
sem er mergurinn málsins, er í
mínum augum furðulegt.
Samt er það ýsa.
Ég ætla mér ekki að fara að
þræta við Jóhann Kúld um það,
hvort seinvirkara sé að háfa síld
eða dæla. Á það er svo lítil
reynsla komin, að skynsamlegast
er að bíða með frekari umræður
um það þar til meiri reynsla er
fengin.
Kúld kemst þó ekki hjá því að
viðurkenna að hagkvæmara sé að
losa sild á höfnum, sem næst
liggja veiðisvæðinu. „En samt er
það ýsa“, eins og Steinn gamli
sagði. Samt skal fiytja síldina til
fjarlægra verksmiðja í stað þess
að reisa verksmiðjur sem næst
veiðisvæðunuim.
Flutningur á verkmiðjum.
Ég hef áður bent á það hér í
blaðinu, að það var upphaf um-
talsverðrar síldaryinnslu hér á
Austfjörðum, að hingað voru
fluttar tvær eða þrjár verksmiðjur
sem staðið höfðu aðgerðarlausar
við Eyjafjörð og á Ströndum og
hafa þær síðan malað þjóðinni
gull í stað þess að grotna niður.
Og hvers vegna ekki að halda
þessu áfram? Hrjósi mönnum
hugur við að reisa nýjar verk-
smiðjur er sjálfsagt að ljá máls
á því að flytja austur fleiri að-
gerðarlausar verksmiðjur að
norðan og vestan í stað þess að
fleygja tugum eða hundruðum
milljóna í kaup og útgerð flota
af tankskipum með tilheyrandi
útbúnaði.
Ef síldin villist.
Og nú þykist Kúld aldeilis koma
mér í klípu. Hann biður mig að
athuga málið í rólegheitum (eins
og að ég hafi ekki gert það) út
frá því sjónarmiði, að síldin sé
öll fyrir norðan og engin síld ber-
ist til austfirzku verksmiðjanna,
nema hráefnið verði flutt til
þeirra.
Um það er ég jafnviss og að
tvisvar tveir eru fjórir, að tank-
skip Kletts verður aldrei notað til
að flytja austfirzku verk-
smiðjunum hráefni. Og þá álykt-
un þykist ég geta dregið af „víð-
sýni“ stjórnvajda í Reykjavík,
að enga fyrirgreiðslu í líkingu við
þá, sem Klettur hefur fengið,,
fengju Austfirðingar. Við yrðum
að hjálpa okkur sjálfir eða deyja
drottni okkar. Sjálfshjálp okkar
yrði líklega í því fólgin, að verk-
smiðjurnar gerðu út stór veiði-
skip, sem flyttu aflan heim, þó
um alllangan veg væri að fara.
Það mun nú komið upp úr dúrn-
um, að hin eiginlegu heimkynni
síldarinnar, sem hér veiðist að
sumrinu, sé hafið milli Islands og
Noregs. Síld sem þaðan slæðist
norður fyrir mun því vera á villi-
götum.
Varlegast er þó að fullyrða
sem minnst um hinar dularfullu
göngur síldarinnar, en líklega er
hún nokkuð árviss á miðunum
hér úti fyrir. Við höfum lengi
vitað af henni þar, en til skamms
tíma hefur skort tækni til að
veiða hana og skilyrði til að hag-
nýta hana, þó veidd yrði. Líklega
hefur alltaf verið nóg síld hér úti
fyrir á síldarleysisárunum.
Framh. á 3. síðu.
Takmörkun vinnutíma barna
Hannibal Valdimarsson flutti í fyrra lagafrumvarp, þar sem
gert var ráð fyrir, að rammar skorður yrðu reistar við of-
þrælkun barna. Ekki hefur það frumvarp náð fram að ganga.
En fyrir Alþingi því, er nú situr, liggur frumvarp að nýjum
lögum um barnavernd. Upphaflega voru ekki í frumvarpinu
nein ákvæði um takmörkun barnavinnunnar, en nú hefur
menntamálanefnd Neðri deildar tekið upp í breytingatillögur
sínar í meginatriðum ákvæðin úr frumvarpi Hannibals um
vinnutíma barna og unglinga. Má ætla, að þessar breytinga-
tillögur nái fram að ganga.
Samkvæmt þessum ákvæðum verður hámarksvinnutími barna i
undir 14 ára aldri hálf áratala aldurs þeirra, þ .e. 6—7 stundir
á dag.
Alger hámarksvinnutími barna 14—16 ára skal vera 8 stund-
ir á dag án undantekninga.
Nái þessar tillögur samþykki, yrði það til stórra bóta frá <
því sem nú er. Vinnuþrælkun barna og unglinga er einn ljót- ■
asti bletturinn á þjóðlífi okkar og mál til komið að hann verði <
afmáður. Þó ganga ákvæðin ekki nógu langt í öllum greinum. $
Einkum er það aðfinnsluvert, að engin ákvæði eru um hve- >
nær sólarhringsins börnin skuli vinna hinn lögleyfða vinnu- ;
tíma, en full ástæða er til að banna með öllu eftir- og nætur-
vinnu barna og unglinga.
Eftirlit þarf með því, að lög séu haldin og þá einkum þau,
sem ætla má, að ýmsir hafi tilhneigingu til að sniðganga, en
þannig mun verða um þessa væntanlegu löggjöf a. m. k. fyrst
í stað. Eigi barnaverndarnefndir að sjá um þetta eftirlit með
barnavinnunni, verður að bæta stórlega starfsaðstöðu þeirra.