Austurland - 07.05.1965, Qupperneq 1

Amlurlm i
Málgagn sósíalista á Austurlandi
15. árgangur. Neskaupstað, 7. maí 1965. / 17' tolublað-
Aldarfjórðungs hernám
Það var 10. maá 1940, á fyrstu
mánuðum heimsstyrjaldarinnar
síðari, að brezkur her, húinn ný-
tízku vopnum, steig á land á Is-
landi og tók það herskildi. Þar
með var hlutleysisyfirlýsingin frá
1918 óvirt og að engu höfð. Næst-
komandi mánudag eru 25 ár lið-
in frá þessum atburði.
Nokkru síðar, eftir að Banda-
i'íkin höfðu dregizt inn í styrjöld-
ina, varð það að samkomulagi
með Bretum, Bandaríkjamönnum
og íslenzku ríkisstjóminni, að
Bandaríkin skyldu taka að sér
„vernd“ íslands.
Samúð alls þorra íslendinga
var með Bandamönnum1 í styrj-
öldinni. Þeir þoldu því hernámið
möglunarlítið sem illa nauðsyn
og óhjákvæmilegt framlag af Is-
lands hálfu til að brjóta á bak
aftur villimennsku fasismans og
nazismans.
Islendingar almennt voru svo
hrekklausir að trúa því, að þann
dag, sem nazisminn væri að velli
lagður, yrði hernáminu aflétt.
Þeir höfðu orð sjálfs Bandaríkja-
forseta fyrir þvd. Og þá voru Is-
lendingar ekki orðnir svo verald-
arvanir, að það hvarflaði að þeim
að draga í efa, að við slíkar yf-
irlýsingar yrði staðið. Þeir hafa
víst ekki verið margir, sem gerðu
ráð fyrir þeim möguleika, að 20
árum eftir að nazisminn hafði
verið sigraður, væri Island enn
hernumið. En í dag stöndum við
frammi fyrir þeirri íbláköldu
staðreynd. Eftirmenn Roosevelts
heitins Bandaríkjaforseta ó-
merktu heit hans og ekki var
styrjöldinni fyrr lokið, en farið
var fram á herstöðvar til 99 ára,
en það er víst nokkurn veginn
sama sem um aldur og ævi.
En ekki má kenna Bandaríkja-
mönnum einum um, hvernig kom-
ið er. Þeir fundu fljótt inn á það,
að hér á landi voru menn, sem
óðfúsir vildu, að hernámið héldi
áfram og tekið var að bera fé á
Islendinga með tilætluðum ár-
angri. Hemámsfjötrunum var
smeigt á þjóðina nauðuga. Ef
hún hefði verið spurð, hefði það
aldrei tekizt án nauðungar.
Erlendur her í landi á friðar-
tímum, getur aldrei samrýmzt
þjóðfrelsishugtakinu. Á meðan
herinn er í landinu, geta Islend-
ingar aldrei fengið það á tilfinn-
inguna, að þeir séu í rauninni
sjálfstæð þjóð, sem skipar mál-
um að vild sinni, enda eru þeir
það ekki.
1 kjölfar hernámsins hafa svo
fylgt margvísleg erlend áhrif.
Vafalaust má benda á eitthvað,
sem við höfum fengið gagnlegt,
líklega einkum í verkmenningu,
en ómenningaráhrifin eru yfir-
gnæfandi.
Áhrifamesta og ísmeygilegasta
vopn hernámsliðsins til að stinga
Islendingum svefnþorn og sætta
þá við ósómann og innræta þeim
„réttan“ hugsunarhátt, er dáta-
sjónvarpið á Keflavíkurflugvelli.
Islenzk stjórnarvöld hafa opnað
allar dyr fyrir sjónvarpinu og svo
er nú komið, að meirihluti lands-
manna getur horft á það. Menn
þurfa að leita lengi til að finna
þjóð, sem telur það samrýmast
sjálfstæði sínu, að láta erlendan
her annast — og það eftirlits-
laust — rekstur jafn ýhrifamik-
ils áróðurstækis og sjónvarpið er.
Allir þingmenn Alþýðubanda-
lagsins hafa nú lagt fram þings-
Langá kom
Langá, hið nýja flutningaskip
Hafskip hf. kom í fyrsta sinn til
heimahafnar sinnar, Neskaup-
staðar, síðastliðinn sunnudag.
Þetta er fjórða skip þessa unga
skipafélags og hið stærsta. Skip
þessi hefur félagið eignazt á 6
árum.
Langá er 1401 brúttólest að
stærð með 1500 ha. Deutz-vél.
Ganghraði í reynsluferð var 12.8
sjómílur.
Skipið er mjög vel búið að
siglingatækjum og útbúnaður til
lestunar og losuuar er mjög fuU-
kominn.
Aðbúnaður skipshafnarinnar er
mjög góður og mannaíbúðir eins
manns klefar.
Langá er, eins og öll hin skip
félagsins, smíðuð hjá skipasmíða-
stöðinni D. W. Kramer & Sohn
í Elmshom, Vestur-Þýzkalandi.
Lán til kaupanna fengust í V-
Þýzkalandi án ríkisábyrgðar og
bankaábyrgðar og bendir það til
þess, að félagið njóti mikils
trausts.
Gert er ráð fyrir, að Langá
verði í föstum, mánaðarlegum
ferðum milli íslands og nokkurra
hafna á meginlandinu.
ályktunartillögu um uppsögn her-
stöðvarsamningsins. Er hún svo-
hljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að æskja nú þegar
endurskoðunar á varnarsamningi
Islands og Bandaríkjanna frá 5.
maí 1951, samkvæmt heimild í 7.
gr. samningsins, svo og að leggja
fyrir Alþingi frumvarp til upp-
sagnar samningsins, þegar endur-
skoðunarfrestur sá, er í samn-
ingnum er ákveðinn, heimilar
uppsögn".
Hér er lagt til, að samningnum
verði sagt upp á fullkomlega lög-
legan hátt, samkvæmt hans eigin
ákvæðum.
Það væri reisn yfir Alþingi
okkar, ef það á 25 ára afmæli
hernámsins og 20 ára afmæli sig-
ursins yfir nazismanum sam-
þykkti að undirbúa uppsögn her-
námssamningsins, og að láta
uppsögnina koma til framkvæmda
eins fljótt og kostur er. Með því
bætti Alþingi fyrir marga mis-
gjörð í þessum efnum.
á sunnudag
Síðdegis á sunnudag var bæjar-
fulltrúum, fréttamönnum og
nokkrum öðrum gestum boðið um
borð í Langá. Þar voru mættir,
auk yfirmanna skipsins, fram-
kvæmdastjóri þess, Sigurður
Njálsson, og varaformaður
stjórnarinnar, Ólafur Jónsson í
Bandgerði. Var gestunum sýnt
skipið og þeim sagt frá aðdrag-
andanum að stofnun félagsins og
þróun þess til þessa.
Hafskip hefur haft með hönd-
um mikla flutninga til landsins
og frá. Hefur eigin skipakostur
þess engan veginn nægt til að
svara eftirspurninni. Sem stend-
ur, eru á vegum félagsins sex
leiguskip, erlend og innlend. Spá-
ir þetta vissulega góðu um fram-
tíð félagsins.
Steinarr Kristjánsson er sklp-
stjóri á Langá. Hann hefur áður
verið skipstjóri á öllum hinum
„Ánum“. Fyrsti stýrimaður er
Örn Ingimundarson og fyrsti vel-
stjóri Þórir Konráðsson.
Formaður stjórnar Hafskip hf.
er Gísli Gíslason, Vestm.eyjum.
Umboðsmaður félagsins hér í
bæ er Björn Björnsson, kaupm.
1. maí í Nes-
kaupstað
1. maí var hátíðlegur haldinn
með samkomu í félagsheimilinu í
Neskaupstað.
Sigfinnur Karlsson setti sam-
komuna og stjórnaði henni.
Hátíðarræðuna flutti Lúðvík
Jósepsson, sem kom frá Reykja-
vík gagngert til þess.
Til skemmtunar var eftir-
hermuþáttur Jóns Gunnlaugsson-
ar, upplestur Höskuldar Skag-
fjörð og kvikmyndasýning Magn-
úsar Hermannssonar, er sýndi
myndir úr bænum o. fl.
Áður en samfeoman hófst og
milli atriða, lék Lúðrasveit Nes-
feaupstaðar undir stjórn Haralds
Guðmundssonar.
Samkoman var ágætlega sótt
log fór vel fram.
Siðdegis var svo barnasýning á
„Fórna.rlambinu“, sem Leikfélag
Neskaupstaðar sýnir um þessar
mundir.
Um kvöldið var dansleikur.
Skóloslit Iðnsk.
Iðnskólanum í Neskaupstað var
slitið fyrir nokkru og luku þá 8
nemendur lokaprófi.
Alls stunduðu 20 nemendur
nám í skólanum í vetur, en þeii
eru nemar í sjö iðngreinum.
Hæstu einkunn á lokaprófi
hlaut Óskar Helgason, 9.15.
HQaut hann bókaverðlaun frá
Iðnaðarmannafélagi Norðfjarðar.
Sl-ólinn veitti tvenn bókaverð-
laun fyrir ágætis frammistöðu í
íslenzku. Þau verðlaun hlutu
Ósltar Helgason og Ólafur Jóns-
son.
Skólastjóri Iðnskólans er
Þórður Kr. Jóhannsson.
Skíðagöngunni
lokið
Hinn 30. apríl lauk Norrænu
skíðagöngunni. Þátttaka hér í bæ
var mjög bágborin. Voru þó skil-
yrði öll, braut og færi, hin ákjós-
anlegustu í lengri tíma.
Alls gengu 204, þar af 136
nemendur barnaskólans, eða tæp-
lega 78%.
Haft er í
fiimtingum
að „lýðræðisfIokka rnir“ þori
ekki að eiga það á hættu,
að rödtl verklýðssamtak-
anna heyrist í útvarpinu 1.
maí;
að þanu dag megi helzt ebkert
sem almenningur vill hlusta
á, heyrast í útvarpinu;
að veðurþættirnir, sem Páll
Bergþórsson hefur flutt í
eftirmiðdagsútvarpi á lamg-
ardögum, hafi orðið frábæri-
lega vinsælir;
að þess vegna haíi flutningur
þáttarins verið bannaður 1.
maí.