Austurland - 28.05.1965, Blaðsíða 4

4
AUSTURLAND
Neskaupstað, 28. maí 1965.
Bjctrni Þórðarson:
Spjallað um síldarfluininga
Framhald úr síðasta blaði.
Svokölluð rök flutninga-
manna
Því er mjög fast fram haldið,
að miklu sé hagstæðara frá efna-
hagslegu sjónarmiði, að kaupa og
gera út tankskipaflota og reisa
mikla og dýra umhleðslustöð hér
fy.rir austan til að tryggja það að
ekkert lát verði á síldarstraumn-
um í aðra landshluta, þó ógæftir
hamli veiðum og austfirzku
bræðslurnar standi e. t. v. að-
gerðarlausar, en að reisa verk-
smiðjur hér eystra. En það þarf
ekki að leggja fyrir okkur neina
útreikninga til að við sjáum hver
firra þetta er. Hið látlausa japl
um ágæti tankskipaútgerðar og
umhleðslustöðva á að fá menn til
að trúa því, sem hver meðal-
greindur maður hlýtur að sjá, að
er algjör fjarstæða, ef hann gef-
ur sér tíma til að íhuga málið.
Við sjáum í hendi okkar, að varla
getur munað miklu á kaupum og
útbúnaði tankskips og byggingar-
kostnaði síldarverksmiðju, sem
líkleg er til að bræða það magn
síldar, sem ætla má að skipið geti
flutt. Þá er eftir að gera ráð
fyrir öllum útgerðarkostnaði
skipsins, viðhaldi þess o. fl. og
það er enginn smáræðiskostnaður.
Ég tel líklegt, að flutningarnir
séu þeim mun óhagstæðari en
bræðslubyggingar, sem útgerðar-
kostnaði tankskipa og rekstri um-
hleðslustöðva nemur.
Þá hefur því verið haldið fram,
að bygging nýrra verksmiðja
hljóti að leiða til iækkaðs hráefn-
isverðs, vegna aukinna fyrning-
arafskrifta, nema afli aukist að
sama skapi. Þetta er rétt svo
langt sem það nær, en því má
skjóta inn í, að ef meiri mögu-
leikar hefðu verið til síldar-
vinnslu á AustUrlandi undanfarin
sumur, hefði aflinn orðið miklu
meiri. En við sjáum fljótt hversu
ósvífin blekking er fólgin í þess-
ari röksemd. Vandlega er þagað
yfir því, að einnig þarf að af-
skrifa tankskipin og umhleðslu-
stöðvarnar. Nema þær afskriftir
varla lægri upphæðum en afskrift-
ir af verksmiðjunum. Með hlið-
sjón af því, sem ég drap á áðan,
má fullyrða, að kaup og útgerð
tankskipa ásamt byggingu um-
lileðslustöðva, veldur lækkuðu
hráefnisverði.
Síldarflutningamenn leggja sig
talsvert fram um það, að telja
okkur Austfirðingum trú um, að
einnig við getum notið góðs af
kaupum og útgerð flutninga-
skipaflotans. Þetta er eins og
dúsa, sem stungið er upp í barn
til að fá það til að þegja. Við
vitum, að afköst síldarverksmiðj-
anna fyrir norðan og sunnan, eru
svo mikil og geymslurými það
mikið, að litlar líkur eru til, að
nokkur síld fáist til flutnings. Og
hver lætur segja sér það, að
flutningaskipið, sem ríkið er nú
að hjálpa IOetti til að kaupa,
verði látið flytja síld að norðan
— svo ekki sé minnzt á að sunn-
an — til Austfjarða? Flytji þetta
skip síld að norðan, flytur það
hana til Reykjavíkur, en ekki til
Austfjarða. Og hvenær halda
m.enn, að reistar verði á Siglu-
firði eða í Reykjavík umhleðslu-
stöðvar til að taka á móti síld til
vinnslu á Austfjörðum? — Nú
kemur mér ekki til hugar, að
síldargöngur geti ekki breytzt,
eins og þær hafa alltaf verið að
breytast. En leggist síldin frá
Austurlandi, verða þau skip, sem
nú er verið að kaupa, ekki notuð
til að flytja síld til okkar. Við
verðum að neyta annarra bragða.
Neikvæð atainnubótabarátta
Af hálfu þeirra þingmanna og
sveitarstjórnarmanna, sem ákaf-
ast berjast fyrir því göfuga hug-
sjónarmáli, að flytja síld um,
langan veg til vinnslu, er oft
lögð áherzla á atvinnulega þýð-
ingu flutninganna fyrir þau
byggðarlög, sem verða þeirra að-
njótandi. Einkum er þessu 'haldið
fram um Norðurland. Þetta er
sem sé orðin atvinnubótabarátta
og þar með ekki svo lítið hug-
sjónarmál. í mínum augum er
þetta neikvæð atvinnubótabarátta.
Vitanlega gætu þó síldarflutning-
arnir haft í för með sér aukinn
rekstur og aukna vinnu í verk-
smiðjubæjunum nyrðra. En eigi
að peðra síldaraflanum út um
allt land til vinnslu, verður það
aðeins reitingsvinna. En flutning-
arnir lama sjálfsbjargarviðleitni
fólksins heima fyrir. Það mænir
á síldarflutningana sem þess eina
úrræði og bjargræðisveg, í stað
þess að snúa sér að uppbyggingu
annarra atvinnugreina, sem betur
svara til staðliátta og aðstæðna.
Síldarflutningar af Austfjarða-
miðum geta aldrei leyst atvinnu-
leg vandamál Norðlendinga og
Vestfirðinga, jafnvel þótt þeir,
ásamt Stór-Reykvíkingum, skiptu
með sér hverri bröndu, sem aflast
hér fyrir austan. Þannig tefur
þessi einhliða áróður síldarflutn-
ingamanna fyrir eðlilegri þróun
atvinnumála í heilum landsfjórð-
ungi. Menn mæna á síldarflutn-
ingana sem einasta hálmstráið í
stað þess að flétta haldreipi úr
úr sterkum þáttum.
Ekki sama hvort fiutt er
norður eða suður
Ég verð að játa, að ég Jít
nokkuð öðrum augum á síldar-
flutninga til Norðurlands en Suð-
urlands. Hvað sumarsíldveiðar
snertir má líta á miðin fyrir
Norður- og Austurlandi sem eitt
veiðisvæði og siíldarflutningar
milli þeirra innan skynsamlegra
takmarka, eru ekki óeðlilegir. En
síldarflutningar hvort heldur er
að norðan eða austan til Suð-
vesturlands hljóta að vera fast
að því glæpsamlegt athæfi í aug-
um þeirra, sem eitthvað meina
með skrafinu um „jafnvægi í
byggð landsins".
Viðbrögð Austfirðinga
Er nú komið að því, sem hlýtur
að vera megmviðfangsefni þessa
fundar: Hvernig eigum við Aust-
firðingar að bregðast við þeir-i
ógnun, sem stórfelldir hráefnis-
flutningar af Austfjarðamiðum
eru við eðlilega þróun austfirzkra
atvinnuvega og hagsmuni Aust-
firðinga í heild?
Við eigum að lýsa yfir þvi, að
við teljum síldarflutninga af
Austfjarðamiðum eðlilega að vissu
marki. Og þá markalinu á að
draga þannig, að móttökusldlyrði
liér eystra séu fullnýtt.
Við eigum að lýsa yfir því, að
austfirzkar bræðslur og söltunar-
stöðvar fallist undir engum kring-
umstæðum á, að kostnaðinum af
flutningunum héðan að austan
verði velt yfir á Austfirðinga með
verðjöfnun eða á annan hátt. Mér
er sagt, að í gildandi lögum séu
engin ákvæði, sem hægt sé að
nota til að koma á þessu fyrir-
komulagi. Og mér er mjög til efs,
að alþingismenn, í sömu andrá og
þeir tala um „jafnvægi í byggð
landsins", rétti upp hendina með
lögum, sem leiddu til þess, að at-
vinnufyrirtæki á Austurlandi
yrðu látin 'greiða útgerðarkostnað
tankskipaflota til síldarflutninga
suður til Reykjavíkur.
Loks álít ég, að í ályktun þessa
fundar eigi það að koma fram svo
greinilega, að ekki verði misskil-
ið, að við mótmælum því, að síld-
arflutningarnir verði á nokkurn
hátt látnir draga úr eðlilegri þró-
un síldariðnaðarins á Ansturlandi.
En svo getur farið, að yfirlýs-
ingar hrökkvi skammt og að grípa
þurfi til beinna aðgerða.
Vel mætti hugsa sér, að aust-
firzk síldarvinnslufyrirtæki byðu
hærra verð í síldina. Það ætti að
vera fært, ef þeir aðilar, sem
kaupa síldina til flutnings, fá
sjálfir að greiða flutninginn, sem
hlýtur að verða nokkrir tugir
króna á mál.
Svo gæti líka farið, að verk-
Framhald á 2. síðu.
AA/VWWVWVWS/WWWVA/VWWWVWVWV/WWWWWWWVWWVWVWVWVWWWXAíNA/WS/VNA
Sjðmannadctgurmn
Hinn árlegi hátíðisdagur sjómanna
er á sunnudsginn kemur.
sjómannadagurinn
Hátíðarhöldin á sjómannadaginn eru löngu komin í fastar
skorður — orðin hefðbundin. Þar er sjaldan nú orðið brydd-
að á nýjungum.
Til skamms tíma var sjómannadagurinn fyrsta sunnudag í
júní. Nú hefur hann verið færður fram um eina viku og er
ástæðan sjálfsagt sú, að upphaf síldveiða hefur færzt fram.
En þetta virðist ekki hrökkva til. Enn færist upphaf síldveið-
anna fram og eru mörg skip þegar farin á miðin. Bilið milli
veiðitímabila er alltaf að styttast og engu líkara, en að svo
geti farið, að sjómenn finni hvergi hentugt rúm fyrir há-
tíðisdag sinn á öllu almanakinu. Það er þegar í upphafi ljóst,
að síðasta sunnudag í maí fá sjómenn ekki að hafa í friði.
Öðru hvoru ber hann upp á hvítasunnu og fjórða hvert ár
fara fram sveitarstjórnarkosningar þennan dag.
Sjómannadagurinn hefur aldrei verið baráttudagur í þeim
skilningi, að hann hafi verið kaupkröfudagur. Hann hefur
fyrst og fremst verið hátíðisdagur, þar sem þjóðin hefur hyllt
sjómenuina og þeir vakið athygli á ýmsum kröfum sínum
varðandi það, sem þeir hafa talið, að betur mætti fara varð-
andi öryggismál og ýms löggjafaratriði, sem snerta störf
þeirra og hagsmuni.
Austurland óskar íslenzkum sjómönnum til hamingju með
daginn og vonar, að framundan bíði þeirra fengsælt sumar.
k.WWWWVWWVWWWWWWWWWWWVWVWWWVWWVWVWWWWVWV>AAAAAAAAAW