Austurland - 06.08.1965, Side 1
Amturlmd
Málgagn sósíalista á Austurlandi
15. árgangur. Neskaupstað, 6. ágúst 1965. 30. tölublað.
Alþýðusamtökin og
skattamálin
Beinir skattar og óbeinir
Hið opinbera ,þ. e. ríki og sveit-
arfélög, fær allar sínar tekjur
með einhverju móti frá þegnun-
um í mynd hinna margbreyti-
legustu skatta.
Eftir eðli sínu skiptast skatt-
arnir í tvo aðalfl. beina skatta
og óbeina. Sem dæmi um beina
skatta má nefna tekjuskatt og
útsvar, en sem dæmi um óbeina
skatta má nefna tolla og sölu-
skatt. Raunar er til þriðji flokk-
nrinn, nefskattar. Til dæmis um
þá má nefna iðgjald til almanna-
trygginga.
Beinir skattar eru lagðir á
tekjur og eignir en óbeinir á
neyzlu. !
Baráttan um það hvernig
skipta skuli skattabyrðinni milli
þjóðfélagsstéttanna, er snar þátt-
ur dægurbaráttunnar í þjóðfélag-
inu. ]
Beinir skattar hagsmunamál
hinna fátæku
Um það ætti ekki að þurfa að
deila, að það er mikið hagsmuna-
mál fyrir hina láglaunuðu og þá
sem marga hafa á framfæri, að
skattheimtan fari sem mest 'fram
í formi beinna skattá. Maður með
•lág laun og stóra fjölskyldu
greiðir litla eða enga beina
skatta, en því hærri óbeina því
fleiri, sem hann hefur á framfæri.
Ellilífeyrisþegi, sem hættur er
störfum, greiðir enga beina
skatta, en óbeinu skattarnir eru
honum þungbærir. Fyrir þetta
fólk og annað, sem líkt stendur á
fyrir, er mikið hagsmimamál, að
óbeinir skattar séu sem lægstir.
Aftur á móti er það mikið
hagsmunamál fyrir hálaunamenn
og auðmenn, að skattheimtan
fari sem mest fram í formi ó-
beinna skatta. Þeir þurfa ekki að
greiða hærri skatta af lífsnauð-
synjum sínum en láglaunamenn-
imir. Aftur á móti mundu þeir
þurfa að greiða imargfalt hærri
beina skatta.
Stefna ríkisvaldsins
Um nokkur undanfarin ár hef-
ur stefna ríkisvaldsins í skatta-
málum verið sú, að draga sem
mest úr beinum sköttum en
þyngja að sama skapi hina óbeinu
neyzluskatta. Sem dæmi um
þessa þróun má benda á hinn ört
hækkandi söluskatt. Sveitarfé-
lögin hafa líka verið gerð háð
hinni óbeinu skattheimtu með því
að veita þeim aðild að söluskatt-
inum og vegafénu sem að veru-
legu leyti er innheimt sem óbeinn
skattur. Er þar klóklega að farið.
Þessi stefna ríkisvaldsins er
skiljanleg og eðlileg. Ríkisvaldið
er tæki ráðandi stéttar og því
tæki beitir hún miskunnarlaust
til framdráttar hagsmunum sín-
um. Islenzka ríkisvaldið er í
höndum auðstéttarinnar. Óbeinir
skattar eru í samræmi við hags-
muni hennar. Því leitast hún við
að koma þeim á.
Stefna alþýðusamtakanna
Það hefur alltaf verið stefna
verklýðssamtakanna og Sósíal-
istaflokksins að stórlækka bæri
og afnema tolla á nauðsynjavör-
um almennings. Sú hefur líka ver-
ið stefna þeirra, að undanþiggja
ætti beinni skattlagningu eðlileg-
ar þurftartekjur. Af þessu leiðir,
að þessi samtök og Alþýðubanda-
lagið eftir tilkomu þess, hafa
beitt sér af alefli gegn hinni
gegndarlausu skattheimtu ríkis-
ins 1 mynd síhækkandi söluskatta,
og fyrir lækkuðum sköttum á
láglaunafólki og hækkuðuim
persónufrádrætti.
Stundum hefur þessi barátta
borið góðan árangur og má nefna
tvö dæmi frá síðasta þingi.
Stjórnin lagði fram lagafrum-
varp um stórhækkaðan söluskatt.
Verklýðssamtökin lýstu yfir því,
að þau teldu júnísamkomulagið
rofið, ef frumvarpið yrði sam-
þykkt óbreytt. Sá stjórnin sér
þann kost vænstan, að1 fella nið-
ur þann hluta söluskattsins, sem
verklýðssamtökin töldu brjóta
gegn júnísamkomulaginu. Sjálf-
sagt er að viðurkenna, að við
þetta tækifæri sýndi forsætisráð-
herra ekki svo lítil hyggindi..
Þó sigur verklýðssamtakanna í
þessu máli hafi ekki verið mjög
mikill í krónum talið, sýndi hann
þó hvers þau eru megnug, ef þau
sýna fulla einbeittni og sam-
stöðu.
Verklýðsfélögin höfðu sett
fram þá kröfu, að verulegar um-
bætur yrðu geiðar á skattalög-
gjöfinni, þannig að tekjuskattur
og útsvar á lágtekjur yrðu stór-
lækkuð, persónufrádráttur stór-
hækkaður og skattar á gróða
hækkaðir.
I þessu máJi vann verklýðs-
hreyfingin að mínum dómi stór-
sigur þótt hún hafi sjálf viljað
gera lítið úr honum. Strax eftir
að kunnugt varð um ákvæði lag-
anna varð mér, og sjálfsagt öll-
um öðrum forstöðumönnum sveit-
arfélaga ljóst, að þau hlutu að
leiða til mjög mikilla breytinga á
útsvarsálagningu. Þetta álit hef-
ur hlotið staðfestingu við álagn-
ingu útsvara í vor og sumar. Það
er staðreynd sem ekki verður á
móti mælt, að útsvör láglauna-
manna og manna með mikla ó-
megð hafa stórlækkað. Það er
líka ómótmælanleg staðreynd, að
þó nokkur hluti útsvarsbyrðar-
innar hefur verið fluttur af ein-
staklingum yfir á félögin.
Verklýðssamtökin eiga ekki að
vanmeta þennan sigur sinn. Þau
eiga að halda honum á lofti og
vera stolt af honum. Samanlagt
hygg ég að hann spari láglauna-
mönnum ekki svo miklu færri
lcrónur en þeir unnu með 4%
kauphækkun.
Vörnmst öfgarnar
Það er staðreynd að þjóðfé-
lagsþegnarnir verða að leggja
hinu opinbera til mikið fé svo það
sé fært um að rækja þær skyld-
ur, sem við teljum það eiga að
rækja við okkur. Verklýðssam-
tökin og stjórnmálasamtök al-
þýðunnar mega því ekki gera sig
sek um þær öfgar, að vera á móti
öllum sköttum. Þau þurfa að gera
sér það fullljóst, að um tvær meg-
instefnur í skattamálum er að
ræða, beina skatta eða óbeina.
Að vera á móti öllum sköttum
er ábyrgðarleysi og á þá, sem
taka þá stefnu, verður ekki hlust-
að til lengdar. I skattamálum sem
og öðrurn málum, verður verk-
lýðshreyfingin og flokkur hennar
að koma fram af fullu raunsæi
og ábyrgðartilfinningu gagnvart
alþýðu landsins.
Framhald á 2. síðu.
Vatnsveitu-
efni komið
Um síðustu helgi kom Dranga-
jökull hingað með 3000 m. af 10
tommu víðum asbestpípum til
Vatnsveitu Neskaupstaðar. Pípur
þessar á að leggja frá borholun-
um í Ingunnarveitu og tengja
þær bæjarkerfinu til bráðabirgða
við Shellportið. Síðar væntanlega
næsta sumar, verður leiðslan
lengd um 1200 m. úteftir, þangað
sem stór vatnsgeymir verður
byggður í grend við réttina.
Þessar framkvæmdir ber að
skoða sem fyrsta áfanga full-
kominnar vatnsveitu. Ekki er
hægt að gera sér vonir um, að
nægilegt vatn fáist úr þeim hol-
um, sem þegar hafa verið borað-
ar. Víst má telja, að leita verði
lengra inn í sveit og yrði það þá
þriðji, og væntanlega síðasti á-
fanginn.
Kostnaður við vatnsveitufram-
kvæmdir, sem ráðgerðar eru í ár,
er áætlaður kr. 2.800.000.00.
Góöur afli við
Langanes
Nokkrir smærri bátar héðan
frá Neskaupstað, hafa í sumar
fiskað með handfærum við Langa-
nes, var heldur tregur afli fram-
an af, en í júlímánuði hefur ver-
ið afbragðs afli.
Bátarnir hafa verið frá 3—5
daga í veiðiferð og fengið uppí
rúm 2 skippund á mann yfir dag-
inn.
Einn bátur, Stígandi NK. 33
hefur farið tvo túra með línu
norður að Langanesi og rótfisk-
aó. T. d. fékk hann í seinni túrn-
um 26 skippund. á 40 bjóð.
I þessu tilefni er rétt að ympra
á þeirri hugmynd hvort ekki væri
tilvalið fyrir bæjarstjórn eða
æskulýðsráð að gera út skólaskip
héðan með handfæri og jafnvel
línu yfir sumarið. Eitt er víst að
þao væri imjög þroskandi fyrir
unga stráka að vera á slíku skipi
undir góðri leiðsögn og hand-
leiðslu. L L
Haft er í
flimtingum
að útsvörin hafi verið hekta
umræðuefni bæjarbúa síð-
ústu viku;
að flestir telja sig geta unað
bærilega við sinn skammt;
að þó séu margir óánægðir,
vegna þess hve skammtur
annarra er Iúsalegur og þó
einkum yfir sumum þeirra,
sem engan skammt fá.