Austurland - 22.10.1965, Blaðsíða 2
2
áusturLANö
Neskaupstað, 22. október 1965.
Liictzl um á heimaslóðum
Innsti hluti bæjarins nefnist
Strönd. Þar fyrir innan er byggð-
in enn mjög strjál, aðeins 9 íbúð-
arhús, en því meir af atvinnu-
stöðvum.
Flest eru húsin á Ströndinni
fremur lítil og sum komin vel til
ára sinna. Hús Jakobs Jakobsson-
ar er t. d. 50 ára. Hann flutti í
það ;með fjölskyldu sína á sumar-
daginn fyrsta 1915 og var það þá
nýbyggt. Fram af húsinu er
bryggjan hans, eina bátabryggjan
af öllum þeim tugum slíkra
mannvirkja, sem hér voru áðúr,
sem hægt er að segja að sé uppi-
standandi, enda hefur henni verið
haldið vel við. Síðast í sumar var
gamli maðurinn að dytta að
bryggjunni sinni.
Yfirleitt líta húsin á Ströndinni
vel út, þó dæmi séu um hið gagn-
stæða. Er það því meira ábsrandi,
sem húsin í grennd eru þokka-
legri.
Lítið er um trjá- og blóma-
garöa við Strandgötuna og er það
að vonum. Þess háttar þrífst þar
varla fyrir særoki og ryki. Já,
vel á minnzt: rykið. Um Strand-
götuna er geysimikil umferð og
þungaflutningar og þegar þurr-
viðrasamt er draga bílarnir á eft-
ir sér langan og þykkan rykslóða.
Rykxökkurinn leggst yfir húsin
við götuna og smýgur inn í þau.
Að þessu eru mikil óþrif og ó-
þægindi. Bæjarstjórinn, sem auð-
vitað ber ábyrgð á rykinu, hefur
fengið margt óþvegið orð í eyra
frá húsmæorum á Ströndinni
vegna þessa ófagnaðar. Það
bregst heidur ekki, að þegar sól-
skin er, fær hann óstöðvandi
hiksta. Og þó hann, með ærnum
kostnaði fyrir bæinn, láti aka olíu
á götuna nokkrum sinnum á
sumri, endist það skamma hríð,
einkum í rysjóttu tíðarfari. Var-
anleg úrbót á þessu vandamáli
fæst ekki fyrr en gatan verður
steypt, en það ætti að geta orð-
ið á árunum 1967 og 1968.
Á Strönd var áður fyrr mikið
athafnalíf, mikil útgerð og fisk-
verkun. Enn hafa þar aðstöðu
sína tveir elztu og helztu útgerð-
armenn bæjarins, þeir Gísli
Bergsveinsson og Ölver Guð-
mundsson.
Tvö sjóhús eða gamlar ver-
búðir við Strandgötuna heita
nöfnum, sem vekja grun um, að
þar hafi fyrrum verið glatt á
hjalla. Nýhöfn heitir sjálfsagt
eftir mesta og nafnkenndasta
gleðihverfi sjálfrar Kaupmanna-
hafnar. Og svo er það' Glaðheim-
ur, sem skáldið orti um: ,,1
Glaðheimi gott er að búa“.
Norðan Strandgötu og sam-
hliða henni á að koima önnur
gata, sem gefið hefur verið nafn-
ið Urðarteigur. Við þá væntan-
iegu götu standa nokkur hús og '
má þar sjá garða með trjám í
uppvexti, enda komið nokkuð frá
sjónum og göturykinu.
Aðkallandi er að leggja Urð-
arteig til að létta dálítið á
Strandgötunni og til að koma
húsum þeim, er þar standa, í við-
unandi vegasamband. Þá yrðu
líka byggingalóðir á þessum
slóðum aðgengilegar. Þess er og
að gæta, að Strandgatan verður
ekki steypt fyrr en Urðarteigur
hefur verið gerður. Sú vegar-
lagning verður dýr, einkum
vegna þess, að ekki verður hjá
því komizt, að gera fjölda marg-
ar brýr, því margir lækir renna
til sjávar á Ströndinni og er einn
þeirra hrekkjóttur hlaupalækur,
sem á það til að breiða furðu
mikio' úr sér. Skylt er þó að geta
þess, til að halla ekki á lækinn,
að hann hefur hagað sér skikk-
anlega í mörg ár.
Strandarbúar eru okkar Vest-
urbæingar og þeir vilja ógjarn-
an yfirgefa sinn bæjarhluta til
að flytja í önnur bæjarhverfi.
Byggi þeir 'sér hús, verður það
helzt að vera sem næst því, sem
þeir ólust upp í og áttu áður
heima í.
Ekki er mér fullljóst hvar
Ströndin er talin enda, en lík-
lega er það um Tröllanes. Það
nes mun myndað af framburði
úr gili, sem nefnist Tröllagil, uppi
í fjallinu.
Utarlega á Ströndinni er olíu-
port Olíuverzlunar íslands. Sjáv-
armegin við veginn hefur í nokk-
ur ár verið benzínafgreiðsla fé-
lagsins og þvottaplan. iÞarna
hafa í sumar orðið mikil og góð
umskipti. Suðurhluti olíuports-
ins hefur verið rifinn og þar
komið fyrir nýtízkulegri af-
greiðslustöð. Er þetta til mikilla
bóta, ekki aðeins hvað útlit
snertir, heldur hljóta öll vinnu-
og afgreiðsluskilyrði að vera
miklu betri en áður var.
Rétt fyrir vestan olíuportið er
stór, einstæðingslegur olíugeym-
ir. Fyrir nokkrum árum lét bæj-
arstjórn, illu heilli, undan ásókn
Olíufélagsins, sem sótti fast að
fá að reisa geyminn þarna. Áður
hafði félagið sótt það fast, að
fá að reisa geymi skammt frá
vesturgafli gagnfræðaskólans sem
þá var. Þegar bæjarstjórn stað-
fastlega neitaði, var litið á það
sem ofsókn á hendur félaginu.
Telja verður, að misráðið hafi
verið, að leyfa byggingu geymis-
ins á Strönd. Það hefði átt að
byggja alla olíugeyma í einni
hvirfingu inni við „Gúanó“.
Olíuportið er neðst í Vilhjálms-
túni, sem kennt er við Vilhjálm
í Hátúni. Ofar í túninu byggir
Janus í Naustahvammi þrjú par-
hús (6 íbúðir) fyrir bæinn til út-
1 rýmingar heilsuspillandi húsnæði.
Reyndar er ekki enn byrjað á
einu húsinu.
Strandgata endar við Trölla-
veg og tekur þá Hafnarbrautin
við. Nafnið Tröllavegur er held-
ur hrikalegt og vekur grun um,
að hann sé ekki fær öðrum en
tröllum einum. En þeir, sem fara
þennan veg til húsa sinna, eru
ósköp venjulegt fólk og vegurinn
er ekkert verri en gengur og ger-
ist um malarvegi. Þeir eru marg-
ir verri tröllavegirnir hér á
landi.
Byggðin upp af Tröllanesinu
er nokkuð þétt. Stutt þvergata
er af Tröllaveginum í vestur og
nefnist Ásgarður og önnur í
austur og heitir sú Miðgarður.
Vestast við Ásgarð er gamli
spítalinn. Hann var upphaflega
íbúðarhús, sem ég held, að Stef-
án í Svalbarði hafi byggt. Síðar
eignaðist bærinn það og rak það
um árabil sem sjúkrahús. Loks
var þar elliheimili um nokkur
ár, áður en það var flutt inn að
Bjargi. Nú er það aftur íbúðar-
hús.
Á meðan bað í húsum enn var
nær óþekktur lúxus, seldi spítal-
inn aðgang að baðhúsi sínu fyrir
stórhátíðir, og þóttu að því mikil
þægindi.
Beint fram af Tröllavegi er að
rísa stórhýsi, eitt hið mesta í
bænum, aðeins nokkrum rúm-
tmetrum minna að rúmtaki en
sjálft félagsheimilið. Þetta hús
reisir Netagerð Friðriks Vil-
hjálmssonar.
Netagerðin verður áreiðanlega
mjög vel í sveit sett þarna og að-
staða er þar hin ákjósanlegasta
til að gera bryggju og uppfyll-
ingar. Mikið má Friðrik vera
forsjóninni þakklátur fyrir, að
vinum hans í bæjarstjórn skyldi
ekki takast að fá því framgengt,
að leyft yrði að byggja húsið þar
sem hann upphaflega sótti um að
fá að1 byggja það.
Vestarlega við Hafnarbraut er
útibú Kaupfélagsins Fram og
sláturhús félagsins. Áður var
þarna höfuðból félagsins og eina
verzlun þess, en nú er það orðið
hjáleiga, en höfuðstöðvarnar fyr-
ir löngu komnar út í bæ.
Innbæingar sækja mjög verzl-
un sína í útibúið. Þar fá þeir
meira að segja mjólk alla virka
daga, en á helgum dögum verða
þeir að sækja mjólkina út í
mjólkurbúð. Er það ómyndar-
skapur af kaupfélaginu að af-
henda ekki mjólk innfrá einnig á
helgum dögum.
Nokkru utar, uppi á háum
mel, er Stóra-Tröllanes og til-
heyrir raunar Miðgarði. Þetta er
mikið hús og áberandi. Það
byggðu þeir félagarnir Jón
Sveinsson og Magnús Hávarðs-
son. Fyrst eftir að ég kom hing-
að, stóð ég í þeirri meiningu, að
þetta hús væri spítalinn, enda
var það svo myndarlegt og áber-
andi, að það var ekkert óeðlilegt.
Við höldum nú áfram út Hafn-
arbrautina án þess að sjá nokk-
uð, sem sérstaklega gefur tilefni
til að staldra við, nema helzt
gömlu sjóhúsin, sem enn standa
sunnan vegarins og hindra, að
unnt sé að breikka veginn svo
sem æskilegt er.
Þegar kemur út í Víkina kom-
um við á steypta veginn og
lengra úteftir höldum við ekki í
bili. Víkin heitir fullu nafni
Krossskálavík, én það nafn er
aldrei notað nú orðið og fæstir
munu vita, að1 Víkin hét áður
Krossskálavík.
Norðan Hafnarbrautar og sam-
hliða henni er Melagata og enn
norðar Hlíðargata. Lítið er til af
óbyggðum lóðum við þessar göt-
ur og hafa því engar stórfram-
kvæmdir verið þar upp á síðkast-
ið.
Við Hafnarbrautina er ekkert
um trjágarða, sjálfsagt af sömu
ástæou og að þeir eru ekki við
Strandgötu. En sums staðar ofar
í bænum eru snotrir garðar.
Garður sá, sem Karl Karlsson
ræktaði við hús sitt, er mjög fal-
legur að sjá. Garður Guðjóns
Marteinssonar er ungur að árum,
en sýnist ætla að verða til mik-
illar prýði. Garður sá, sem Sig-
dór V. Brekkan ræktaði við hús
sitt austast við Hlíðargötu, er
.með fallegustu trjágörðum í
bænum, enda með þeim elztu. Að
trjá- og blómagörðum er mikil
bæjarprýði og mættum við, sem
ekkert höfum gert að slíkri rækt-
un, gjarna taka okkur til fyrir-
myndar þá, sem bezt hafa fram
gengið í ræktunarmálunum. En
við höfum okkar afsökun (það
höfou hinir nú reyndar líka) þar
sem er sívaxandi ágangur bless-
aðrar sauðkindarinnar, sem
aldrei hefur verið aðgangsharð-
ari en í ár. Skrúðgarðaræktun og
sauðfjárrækt fer ekki saman.
Annaðhvort verður að víkja.
Við erum nú tekin að nálgast
hjarta bæjarins, en þar er ýmis-
legt að sjá. Við lítum á sumt af
því í næstu viku. B.Þ.
Frá Flugsýn
Fljúgið með Flugsýn
til Reykjavíkur.
Flogið alla virka daga.
Frá Reykjavík kl. 9.30.
Frá Neskaupst. kl. 13.00.
Aukaferðir eftir þörfum.
Kynnizt fegurð Austfjarða úr
lofti og fljúgið með Flugsýn.
Flugsýn hf.
Símar 79 og 263.