Austurland - 31.12.1965, Blaðsíða 5

Neskaupstað, 31. desember 1965.
AUSTURLAND
5
En árið 1721 var allt í einu
gerð athugasemd við reiknings-
skil landfógetans viðkomandi
Snjólfi og Papey — líklega við
endurskoðun í Rentukammerinu
ytra. Var hún á þá leið, að ekk-
ert afrit væri finnanlegt í bók-
um Beyers sáluga af „festubréfi"
Snjólfs fyrir eyjunni og þess sjá-
ist ekki heldur getið, að Beyer
hafi fengið „festugjaldið" greitt,
enda hefðu erfingjar hans látið
svo ummælt, að þeim væri alger-
lega ókunnugt um þessi viðskipti.
Hér væri því uppkomið vafamál
um þetta efni, sem þyrfti að at-
huga vel og nákvæmlega og síð-
an úrskurða, hvernig með það
skyldi farið.
Þennan úrskurð er að finna í
skjölum embættisins árið eftir.
Erfingjar Beyers sáluga voru
skyldaðir til að bera ábyrgð á
hinni týndu fjárupphæð, 8 rd. og
standa skil á henni, svo framar-
lega, að Snjólfur gæti fært sönn-
ur á það, að hann hefði greitt
þetta fé réttilega af hendi á sín-
um tíma. — Með bréfi landfógeta,
dags. 22. júlí 1722, var Snjólfur
síðan krafinn um þessa sönnun
og þar sem hann hefur vitanlega
ekki glatað byggingarbréfi sínu
fyrir eyjunni, hefur hann hæglega
getað orðið við henni. Hann lét
samt bíða hátt upp í eitt ár að
svara bréfi landfógetans, en þeg-
ar hann loks gerði það, sendi
hann honum afritið af kaflanum
úr byggingarbréfinu, sem tilfærð-
ur er hér að framan, ásamt vott-
orði um það, að afritið væri sam-
hljóða frumritinu. Svarbréf
Snjólfs er að öðru leyti stutt og
laggott. Eftir íburðarmikið og
flókið ávarp, eins og siður var í
sendibréfum á þessum tíma, við-
urkennir hann að hafa meðtekið
„missive" landfógetans viðkom-
andi festu Papeyjar og sendi
hann meðfylgjandi afrit af
„Fæstebrevet" sem svar við því.
Síðan er bréf hans orðrétt á
þessa leið:
„ ... og Jeg beder at han vilde
være so god at have mig und-
skyldet: Jeg udi min store Svag-
hed bryder af og befaler hanen
udi Herrens Fred og protektive.
Forblivende hans skyldige
Tjener. — Snjolv Sæmundsen".
Á íslenzku mundi niðurlag
bréfsins hljóða svo: „... og ég
bið hann (landfógetann) að vera
svo góðan að virða mér til vor-
kunnar, þó að ég, sökum minnar
miklu vanheilsu, hætti hér með
(þ. e. að hafa Papey á leigu), og
fel hann guðsfriði og vernd.
Verandi hans reiðubúinn þjónn“.
Snjólfur hefur því að líkindum
verið búinn að segja upp leigunni
á eyjunni, þegar þetta var ritað,
eða að öðrum kosti gert það hér
með.
Bæði bréfið og afritið með árit-
uðu vottorðinu um það, að afrit-
ið væri rétt, eru dagsett í Þing-
múla 5. maí 1723, rituð af séra
Eiríki Sölvasyni, vottorðið meira
að segja líka.
__ __ — Þó að geymzt hafi
allmikið af munnmælum, þar sem
Snjólfur Sæmundsson kemur við
sögu, eins og fyrr segir, þá er
samt sáralítið um persónulegar
frásagnir af honum til að gefa
hugmynd um, hvers konar maður
hann hefur verið, og sannindum
þess fáa og smáa, sem til er af
því tagi, þar að auki lítt að
treysta.
1 sagnasafni Sigf. Sigf. er þó
dálítil frásögn (X. b., 22), þar
sem Snjólfur kemur lítið eitt
fram á sögusviðið með fáeinum
persónulegum einkennum og Ijós-
um, þó að þau séu fábrotin. Þetta
eru að vísu munnmæli, en þó eng-
an veginn ásennileg. Þess vegna
leyfi ég mér að endursegja þetta
sögubrot hér að nokkru leyti.
Oddur Jónsson „sterki", f. um
1706, var um tíma hjá Snjólfi á
Urriðavatni á unglingsárum sín-
um. Sagð'i hann svo frá síðar, að
Snjólfur hefði reynzt honum sem
bezti faðir, bæði umhyggjusamur
og heilráður. Hefði Snjólfur lagt
honum lífsreglur og gefið honum
mörg heilræði, sem hann hefði
síðan munað alla ævi upp frá því.
Vinnukona var samtímis Oddi
á Urriðavatni, lauslát og beggja
blands, sem Guðrún hét, kölluð
Gunna „skran“. Hefði Snjólfi ver-
ið lítið um hana gefið og varað
Odd við henni. „Gættu þín fyrir
henni Gunnu „skran“ “, hefði
Snjólfur sagt, „hún hefur and-
skotann í sálinni“.
Þarna er þess líka getið um
málfar Snjólfs, að hann hefði
ryðgað' mjög í móðurmálinu við
utanlandsdvölina og talað slæmt
hrognamál, blandað saman illri
dönsku og lélegri íslenzku.
Oddur sterki var afi Odds Jóns-
sonar bónda á Skeggjastöðum í
Fellum fram yfir miðja 19. öld,
manns Ingunnar skyggnu. Oddur
Jónsson ,,yngri“ var afi sögurit-
arans. — Þetta, sem hér er frá
Snjólfi sagt í þessum fáu línum,
sem vitanlega á að vera komið
frá Oddi sterka upphaflega, ætti
því að hafa borizt söguritaranum
án þess að hafa áður farið margra
á milli, og þeS3 vegna meiri líkur
fyrir því, að satt sé frá þessu
sagt.
--------Þess er áður getið, að
Snjólfur Sæmundsson kom heim
til íslands einhvern tíma frá 1703
til 1709, en líklega þó fáeinum
árum áður en siðara ártalið sýn-
ir. Síðan kvæntist hann, en ekki
verður heldur tilgreint nákvæm-
lega, hvenær það gerðist, þó
varla öllu fyrr en 1710, því að
kona hans var þá aðeins 19 ára.
— Þau áttu 5 börn. Eitt þeirra
var fætt árið 1716, annað ári síð-
ar, reiknað eftir manntalinu 1762.
Um fæðingarár hinna vita menn
ekki, en eitt þeirra, að minnsta
kosti, var eldra en þessi tvö.
Snjólfs er getið í Fellunum
fardagaárið 1713—14, eins og áð-
ur er sagt, og kæmi vel heim, að
þau hefði gifzt einmitt um það
leyti. Þá hefði kona hans verið
22 ára, eða því sem næst, þegar
þau gengu í hjónabandið, en
hann líklega um fimmtugt. Ald-
ursmunur þeirra að minnsta kosti
mjög mikill.
Kona Snjólfs hét Kristín, f.
1691 (smb. mannt. 1703). — For-
eldrar: Eiríkur (f. 1653) Halls-
son, bjó 1703 annars vegar á
Hallgilsstöðum (Hallgeirsst. nú)
í Jökulsárshlíð — og kona hans
Ingibjörg (f. 1659) Ormarsdóttir.
Hallur, faðir Eiríks, bjó í Bót
í Hróarstungu og dó þar 1668.
Ökunn. um konu hans. „Lét eft-
ir sig 11 börn“, smb. bréf til
Brynjólfs biskups, skrifað árið
eftir, frá umboðsmanni hans á
Austurlandi.
Framh.
ÞAÐER SAMA. HVE HLASSIÐ ER ÞUNGT...
BEDF0RD SKILAR ÞVÍÁ ÁFANGASTAÐ!
ávallt fáanlegurmed stuttum fyrirvara
Véladeiíd