Austurland - 17.06.1966, Blaðsíða 2
2
A U * T U R L A D
Neskaupstað, 17. júní 1966,
Sigurður Helgason:
Þœttir frá norðurfjörðum á Austurlandi
Framhakl.
Hvernig ástandið hefur verið á
Seyðisfirði sér í lagi á þessum
árum, má að nokkru marka á
þvi, að af 16 bændum, sem mann-
talsbókin getur þar um, eru 2
sagðir allslausir með öllu, en þar
að auki 5 því sem næst. í marz
1703, þegar imanntalið var tekið
þar í sveit, voru íbúar alls 134,
þar af 31 sveitarómagar, eða
19% af íbúunum.
En þrátt fyrir harðindin og
hallærið hefur afkoma Jóns Ket-
Til SÖlu
Nýir kvenskór nr. 38, bláir að
lit til sölu. Nýjasta tízka.
Uppl. í síma 234.
Úr bœnum
Vöruhappdrætti SlBS
Upp komu eftirtalin númer í
umboðinu hér, þegar dregið var
6. flokki Vöruhappdrættis SlBS.
1.000.00 kr. vinningar:
3580
6504
13308
16418
26400
52077 i
52107
52116
52855
63141
(Birt án ábyrgðar).
Frá Flugsýn
Flugferðir Reykjavík—
Neskaupstaður:
Daglegar ferðir.
Reykjavík — Akureyri
Neskaupstaður:
Miðvikudögum og
föstudögum.
Aukaferðir eftir þörfum.
Flugsýn hf.
Símar 114 og 263.
' l'. i
AmXnvlmú
Ritstjóri: Bjarni Þórðarson. 1
NESPRENT j
ilssonar samt verið örugg, eins
og áður er sýnt. Hann hefur því
sýnilega sigrazt á þrengingunum,
sem harðindin höfðu í för með
sér, þó að þær yrðu mörgum
öðrum svo þungar í skauti, að
þeir fengu ekki rönd við reist og
misstu eigur sínar eða lífið.
Sennilega hefur hann verið mjög
dugandi maður að mæta þannig
erfiðleikum harðrar lífsbaráttu.
Að minnsta kosti verður ekki
séð, að ytri aðstaða hans til að
bjargast flestum betur hafi verið
auðveldari en margra annarra. Að
vísu bjó hann á góðri jörð, en í
miðhluta Múlasýslu voru þó
margar jarðir meiri og álitlegri.
Um aðstöðu hans að öðru leyti,
svo sem hugsanlegan styrk frá
öðrum, sökum ættar eða tengda,
arf eða því um líkt, er mér ó-
kunnugt, en ekki væri það úti-
lokað. Sömuleiðis er allt á huldu
um hans innra mann, skapgerð,
vitsmuni og viljaþrek, en hins
vegar liggur í augum uppi, að
góðir hæfileikar af því tagi eru
mönnum ekki síðri styrkur í örð-
ugri lífsbaráttu en líkamsþrekið,
nema fremur væri.
Brimnes í Seyðisfirði var 12-
hundraða jörð að dýrleika að
fornu mati. Það var ein af til-
leggs eða stiftisjörðunum, sem
séra Eiríkur Sölvason hafði í um-
boði fyrir hönd Skálholtsbiskups
á þessum árum (smb. kaflann um
Snjólf Sæmundsson). Jörðin var
byggð með tveimur kúgildum,
landskuldin, 1-liundr. á landsvísu
árlega, lagt til styrktar þjónandi
presti Eiðasóknar. Á þessari
leigujörð bjó Jón Ketilsson allan
sinn langa búskapartíma á Seyð-
isfirði, en það var fremur fátítt
á þessari öld, að menn sætu svo
lengi að búi á leigujörðum.
Síðan 1716, að hjáleigan Slétta-
nes fór í eyði vegna skriðuhlaupa,
hefur Brimnes verið yzti bær á
norðurströnd Seyðisfjarðar. Lend-
ing er þar allgóð og uppsátur
sæmilegt og sökum legu sinnar
við fjörðinn var skammt að róa
þaðan til fiskjar og aflasælt.
Brimnes var því vel til þess fall-
ið að stunda þar fiskiveiðar og
mun það bæði fyrr og síðar,
meðan sjór var sóttur á árabát-
um, hafa þótt aðalkosturinn á
þessari jörð.
Líklega hefur Jón Ketilsson
verið ötull við sjósóknina. Vorið
1700 greiddi hann manntalsbókar-
gjöld sín með 10 fjórðungum af
fiski, árið eftir með einum ríkis-
dal og þriðja árið með harðfiski.
Þetta ár, sem vogrekaskýrslan frá
Seyðisfirði nær til, hefur hann
líka sýnilega verið fundvís á
rekatré, bæði úti á „straumunum“
og innfjarðar.
Þegar manntalið 1703 var tek-
ið á Seyðisfirði, var heimilisfólk-
ið á Brimnesi 16 að tölu fyrir ut-
an niðursetninga. Það var fjöl-
mennasta bóndaheimili á Austur-
landi, en fáein embættismanna-
heimili voru þar fjölmennari.
Tveir af sonum Jóns gengu líka
menntaveginn og urðu prestar, en
þess eru eflaust ekki mörg dæmi
frá þessum tíma, að tveir bræður
og bóndasynir færu til skólanáms
hvor eftir annan heiman úr for-
eldrahúsum.
Kona Jóns Ketilssonar var
Þóra (f. 1662) Skúladóttir (f.
1632) Einarssonar umboðs-
manns á Hrauni í Fljótum —
Skúlasonar bónda á Eiríksstöðum
í Svartárdal. — Kona Skúla b. á
Eiríksstöðum var Steinunn laun-
dóttir Guðbrands biskups Þor-
lákssonar. Sonur þeirra Steinunn-
ar og Skúla, annar en Einar um-
boðsmaður á Hrauni, var Þorlák-
ur biskup Skúlason, er varð
biskup á Hólum næst á eftir afa
sínum, Guðbrandi Þorlákssyni.
Jón Ketilsson var 77 eðá 78
ára gamall, þegar hann andaðist.
Frá ævilokum hans segir í Desja-
mýrarannál við árið 1732 á þessa
leið:
„— — Á þessum vetri skeði
það í Seyðisfirði, að snjóflóð
hljóp á Brimnes föstudaginn 1. í
þorra (25. jan.) um nóttina, þá
fólk var í svefni, tók baðstofuna
og mikinn part bæjarins. 9 menn
dóu í flóðinu, meðal hvörra var
ábúandi téðrar jarðar, Jón Ketils-
son. — Aðrir 9 komust af með
lífi. Nautin dóu öll nema ein
kvíga, því fjósið var innan bæjar.
Allt, hvað á bænum var fordjarf-
aðist, og sumt fór í sjóinn, svo
lengi þar á eftir var að reka aska
og annað þess háttar. — — Af
þessu tilfelli var veturinn kallað-
ur Brimnesvetur".
Líklega hefur Þóra Skúladótt-
ir, kona Jóns, verið dáin áður en
þetta gerðist. Að öðrum kosti er
trúlegt, að hennar hefði verið
getið, annað hvort að hún hefði
einnig farizt ásamt manni sínum,
eða komizt lífs af.
Börn þeirra Jóns Ketilssonar
og Þóru, sem nafngreind eru í
mannt. 1703, voru þessi:
Þorsteinn, 8 ára, Einar 6 ára,
fæðingarár samt 1696, Ketill, 4
ára, Jón, 20 vikna, fæddur sumar- i
ið 1702, Þuríður, 7 ára og Sigríð-
ur, 4 ára.
Um æviferil flestra þessara
sytkina vita menn nokkurn veg-
inn greinilega eftir því sem um
er að gera. Aðeins um Þorstein,
elzta bróðurin, er víst ekki annað
kunnugt en það, sem sjá má í
manntalinu, nafn hans og aldur.
Hann hefur því að líkindum dáið
ungur. Einar og Ketill voru þeir
tveir þessara bræðra, sem gengu
menntaveginn.
Einar lauk námi í Skálholts-
skóla 20 ára gamall (1717), vígð-
ist að Eiðum tveimur árum síðar
og var þar prestur í 11 ár, bjó
fyrst í Gilsárteigi — var þar far-
dagaárið 1720—21 — og síðar í
Mýnesi. 1730 fékk hann Ás í Fell-
um, 1748 Berufjörð, 1761 Kald-
aðarnes í Árnessýslu, þar sem
hann var prestur til dauðadags,
andaðist 29. ágúst 1771, 75 ára
að aldri, þar af 52 ár í embætti.
Framliald.
Mót fermingar-
barna að Eiðum
Fermingarbarnamót fyrir Aust-
urland var haldið að Eiðum að
frumkvæði Prestafélags Austur-
lands dagana 11. og 12. júní sl.
Mótið hófst síðdegis á laugar-
dag með helgistund í Eiðakirkju,
er síra Trausti Pétursson, prófast-
ur á Djúpavogi annaðist, en hann
var stjórnandi mótsins. Síðan var
farið í íþróttir og leiki undir
stjórn skólastjóra Alþýðuskólans
að Eiðurn, Þorkels Steinars Ell-
ertssonar.
Um kvöldið var kvöldvaka í
skólahúsinu þar sem ýmis
skemmtiatriði fóru fram, er ung-
lingarnir sjálfir önnuðust að
miklu leyti.
M. a. sagði síra Árni Sigurðs-
son í Neskaupstað frá æskulýðs-
starfi Þjóðkirkjunnar og sýndi
skuggamyndir máli sínu til skýr-
ingar.
Kvöldvökunni lauk með kvöld-
bæn í kirkjunni.
Á sunnudag fór fram fánahyll-
ing, morgunbæn og skógarferð og
sund, þar sem nokkrir þátttak-
endur syntu 200 metrana. Kl. 2
var guðsþjónusta í Eiðakirkju.
Síra Bragi Benediktsson á Eski-
firði prédikaði, en ungmenni að-
stoðuðu við messuna.
Að lokinni messu fóru mótsslit
fram í kirkjunni.
Um 90 ungmenni, þar af um
30 frá Norðfirði og 8 prestar,
sóttu mótið.
Þótti mótið takast vel, enda var
veður báða mótsdagana eins gott
og frekast var á kosið.
^AAAAAAAAA/WNAAAAA/VWWWVA/V'^A/WS/VWWVWWWVAA/WVWWWWVWWVWVSAAAA^AA/*-
Innilegt þakklæti flytjum við öllum þeim, sem aðstoð veittu
við að endurreisa heimilið á Hauksstöðum á Jökuldal með
fjárframlögum og annarri aðstoð.
Heimiliðfólkið á Haukðstöðum,
séra Bragi Benediktsson.