Austurland - 05.01.1968, Side 4

4
t
AUSTURLAND
Neskaupstað, 5. janúar 1968.
Flokksharka Framsóknar
Greinarkafli sá, sem hér fer á eftir, er úr greininni „Á kross-
götum að kosningum Joknum“, sem birtist í síðasta hefti Réttar og
er áreiðaniega eftir ritstjórann, Einar Olgeirsson. í greinarkafl-
anum er á skiimerkilegan hátt ge.ð grein fyrir stöðu og valkostum
Framsóknar. Greinin er sérstaklega athyglisverð fyrir Framsókn-
armenn og er hér birt þeim tál umþenkingar og í þeim tilgangi,
að auðvelda þeim að gera sér grein fyrir hvar þeir eru á vegi stadd-
ir.
Útkoma Framsóknarflokksins
vekur undrun. Flok'kurinn hafði
þá ákjósanlegustu aðstöðu, er
hugsazt gat, eftir klofninginn í
Alþýðubandalaginu. Og áróðurinn
var sterkur og vonir flokksins
miklar. En þær brugðust gersam-
lega.
Framsóknarflokkurinn hefur nú
staðnað, — að vísu á hæstu hlut-
fallstölu, sem hann hefur fengið,
rúmum 28%, -— en staðnað.
(1967: 28.1; 1963 28.2). Hann
vekur ekki traust kjósenda frek-
ar en orðið er. Máske er hann
búinn að kalla of oft „úlfur, úlf-
ur“, til að hræða fyrir kosning-
arnar, — og gerast. svo úlfur
sjálfur að kosningum loknum.
Framsóknarflokkurinn þarf að
taka alla sína afstöðu og stjórn-
málastefnu t l endurskoðunar ef
hann á að hafa gæfu til að verða
hlutgengur um motun vinstri
stjórnmálastefnu á Íslandi, sem
h.a.nn vigsulega vegna valds síns,
-«tærðar og sterks skipulags, hefur
allar forsendur til.
F.okkljrinn þarf að gefa upp
sinn forna stórveldisdraum, að
verða aftur EINN liinn voldugi
stjórnmálaflokkur á Islandi, sem
hann eitt sinn var.
Hann þarf að gera það upp við
sig, að hann ætli héðan af að
vera vlnstri tlokkur, — en ekki
tv.'stígandi hægri-vinstri valda-
braskari.
Hann þarf að fara að líta á sig
sem jafningja verkalýðsflokk-
anna, — þótt stærrl sé, — reiðu-
bú.nn til samstarfs en ekki yfir-
drottnunar.
Þetta þarf ekki að verða eins
erfitt fyrir Framsókn, eins og
virzt gæti við fyrstu sýn.
Meirhlutinn af fylgi Fram-
sóknar er nú orðið í bæjum lands-
ins, þar af verulegur hluti launa-
fóik. En margt þeirra bænda, er
fylgir flokknum í afskekktum
landshlutum, er hins vcgar meðal
tekjulægsta alþýðufólks í landinu.
Uppruni þess hugsjónaarfs, sem
bsztu fylgjendur flokksins enn
eiga, er í þjóðernissinnaðri ung-
mennafélagshreyfingu Islands og
aiþjóö’.egri samvinnuhreyfingu
gegn ofurvaldi auðdrottna.
Það verður ókleift til lengdar
: fyrir fésýsluvald Framsóknar-
flokksins að ha’.da fylgi flokksins
að því hlutyerki að vera vara-
skeifa verzlunarauðvaldsins í
j Reykjavík til kúgunaraögerða
gegn verkalýðshreyfingunni.
Fraipsóknarmenn þurfa nú að
ákveða sjálfir eftir þessi úrslit,
hvort þeir álíta betur hæfa flokki
sínum að reyna enn — árangurs-
laust — að brjótast fram til þess
að verða á ný voldugur, skeikull
og tækifærissinnaður drottnari
vinstri hreyfingar á Islandi, eins
og fyrir aldarþriðjungi — eða að
gerast raunsær þátttakandi þjóð-
legrar vinstri hreyfingar við hlið
jafnrétthárra verkalýðsflokka.
Það ræður örlögum í íslenzkum
stjórnmálum, hvernig þessi end-
urskoðun Framsóknarmanna á
afstöðu og stefnu flokks þeirra
tekst. Undir árangri hennar er
það komið, hvort aftur tekst,
vonum fyrr, að skapa grundvöll
þjóðlegrar og róttækrar ríkis-
stjórnar á Islandi.
Tekst Framsóknarflokknum að
v'nna bug á þeirri vægðarlausu
eiginhagsmunahörku, þeirri flokks
legu þröngsýni og smásmugulegu
kaupmennskuaðstöðu, sem ein-
kennt hefur flokkinn í viðskiptum
hans v!ð alla aðra flokka og gert
hann hverjum samstarfsaðila
hvimleiðan ?
Oft er þessi afstaða kennd við
hinn bráðduglega, harðfylgna og
heiðarlega formann Framsóknar.
En þessi harka er arfleifð eldri
tíma, endurnýjuð nú. Fátæk ís-
lenzk sveitaalþýða kynntist fyrr-
um vægðarleysi búralegs hrepp-
stjóravalds. Það gekk oft aftur í
hörku ýmissa kaupfélagsstjóra á
kreppuárunum. Og síðan komu
ógiftutengslin við erlenda
fjármálahringa. Allt hefur þetta,
samfara gamalli drottnunarað-
stöðu fokksins, magnað þann illa
eiginle:ka harðstjórnarvalds, sem
er í algerri andstæðu við þá hug-
sjón samvinnuhreyfingarinnar,
sem flokkurinn játast undir og
þarf að fylgja í verki, ef vel á
að fara. En einmitt þessi bræðra-
lagsandi sannrar samvinnuhug-
sjónar hefur lengst af orðið að
lúta í lægra haldi fyrir yfirdrottn-
unarhörkunnú Og er nú mál að
linni, ef ekki á að hljótast óum-
ræðileg ógæfa af.
Það er sem sé svo, að þessi
f'.okksharka Framsóknar er henni
ekki aðeins hættuíeg í samskipt-
um v:ð aðra flokka. Hún er og að
valda ógæfu þeim samtökum, sem
Framsókn grundvallar vald sitt
á: samvinnusamtökunum. Það
liggur við að Framsókn sé að
fórna framtíðarheill og vexti
S. I. S. og samvinnuhreyfingar-
innar á altari flokkslegrar valda-
græðgi sinnar. Þegar meirihluti
þjóðarinnar er kominn á þéttbýl-
issvæðið við Faxaflóa og fram-
farir hreyfingarinnar undir þvi
komnar, að þungamiðja hennar sé
þar, þá heldur Framsókn dauða-
haldi í það að útiloka fulltrúa
verkalýðs og launþega þess svæð-
is frá því að fá þann forustuþátt
í stjórn S. I. S. og samvinnu-
hreyfingarinnar, sem þeim ber.
Og þessari þröngsýni er þjónað
fram á fremstu brún, þótt fjár-
hagsaðstaða S. í. S. sé orðin svo
erfið, að víðfeðma samfyikingu
bændastéttarinnar við verkalýð
sjávarsíðunnar, enmitt í sam-
vinnuhreyfingunni, ælti .að vera
hið sjálfsagða boðorð dagsins frá
sjónarhóli hvers samvinnumanns,
er tryggja vill tilveru og fram-
gang hreyfingarinnar.
Þróun Framsóknar á næstu
mánuðum og árum getur því ráð* 1-
ið úrslitum um alla þróun vinstri
hreyfmgar á íslandi. Sýni það
sig enn einu sinni, að Framsókn
geti ekkert lært, heldur kjösi að
stappa niður fótum af sömu þver-
móðskunni og fyrr og hreyfast
ekki úr sporunum, þá getur enn
orð;ð langt að bíða róttækrar rík-
isstjórnar á íslandi.
En beri Framsókn gæfu til að
læra nú, þá er skammt til mik-
illa umskipta í íslenzkum stjórn-
málum.
Ráðdeildarmönnunum refsað
Þegar gengisfelling á sér stað
lækkar verðgildi sparifjár á sama
tíma og fasteigniú og flestar aðr-
ar e:gnir hækka í verði. Gengis-
felling, sem framkvæmd er án
þess að bæta sparifjáreigendum
tapið, er bein tilkynning til þeirra
um að það vitlausasta sem þeir
geta gert með þá aura, sem um-
fram kunna að verða, þegar brýn-
ustu þörfum hefur verið fullnægt,
sé að leggja þá í sparisjóð, það
sé um að gera að eyða þessú fé
með einhverjum hætti. En fé má
eyða með ýmsu móti. Það er
beinlínis hægt að sóa því. Það er
líka hægt að verja því til fast-
eignakaupa eða til kaupa á öðrum
verðmætum. En ef allir hyggð-
ust eyða fé sínu á þann liátt,
skapaðist enn stórfelldari verð-
bólga en við höfum búið við til
þessa. Og lánsfjárkreppan magn-
aðist um allan helming,
Þess er vandlega gætt, aö viss-
ir aðilar haldi öllu sínu og meira
til í ölduróti gengislækkunarinnar.
Heildsölum er veitt trygging fyr-
ir því, að þeirra hlutur skuli í
engu skertur og þess er vandlega
gætt, að ríkissjóður stórgræði á
öllu saman. En það er eins og
öllum sé sama um sparifjáreig-
endur. Þeir skulu tapa. Þó er allt-
af verið að prédika, að sparifjár-
söfnun sé dyggð, hún sé einn af
hornsteinum þjóðfélagsins. Svo
líklega brygði valdhöfunum í
brún, ef sparifjáreigendur tækju
sig saman um að segja upp irui-
stæðuin sínum og að leggja þær
í fasteignakaup eða aðra slíka
fjárfestingu. Skyldu ekki sumir
bankarnir þá mega loka?
Það er nauðsynlegt að skapa
og viðhalda trausti á sparifjár-
söfnun, en það verður naumast
gert, nema með verðtryggingu
sparifjárins, sem kemur í veg
fyrir að eigendur þessa fjár verði
fyrir tjóni í hvert nimi sem gjald-
miðillinn er stýfður. Ekki getur
það talizt ósanngjörn krafa, að
hluti gengishágnaðarsjoðsins verði
látinn ganga til þess að bæta
skaða sparifjáreigenda.
Gengislækkun ber vott um sjúkt
efnahagslíf. Gengislækkun verkar
á þjóðfélagið eins og sprauta á
sjúkling. Hún bætir í bili, en er
engin varanleg bót. Áhrifin dvína
eftir skamma hríð og sjúkdómur-
inn verður erfiðari viðureignar en
nokkru s'nni fyrr. Ný og sterk-
ari sprauta verður nauðsynleg.
Eins og það getur verið æski-
legt og nauðsynlegt að gefa sjúk-
lingi sprautu, eins getur gengis-
l lækkun verið óhjákvæmileg undir
vissum kringumstæðum. En þeir,
sem aðgerðina fremja, verða að
gæta þess sem mest má verða, að
koma í veg fyrir alvarleg eftir-
köst og fylgikvilla.
Að ráðast á spariféð er að ráð-
ast á garðinn þar sem hann er
lægstur. Það eru ekki umsvifa-
menn á sviði fjármála, sem spari-
féð eiga. Þeir eru með allt sitt
,,í veltunni" og einnig sparifé
annarra landsmanna. Eigendur
sparifjárins eru almúgamenn, sem
þótt hefur ráðlegra að geyma
það fé, sem þeir gátu lagt fyrir
heldur en að eyða því. Mikill hluti
þessa fólks er roskið fólk, sem
klipið hefur af naumum launum
sínum og lagt til hliðar til þess
að eiga eitthvað að grípa til þeg-
ar starfsorkan minnkar og aldur
færist yfir. Og svo kemur ræn-
inginn í líki stjórnarvalda og
hremmir drjúgan hluta þessa
varasjóðs. Fyrir sparifjáreigand-
ann kemur það út á eitt livort
spariféð er rýrt með þessum
hætti, eða að innbrotsþjófur steli
sparisjóðsbókinni hans og taki úr
henni svo sem fjórðung áður en
til hans næst.
Löggjafinn á að sjá sóma sinn
í því að bæta sparifjáreigendum
gengistapið með einhverjum hætti
og setja jafnframt löggjöf um
verðtryggingu sparifjár. Með því
móti — og því móti einu — verð-
ur endurvakið traust almennings
á gildi sparnaðar.