Austurland - 26.01.1968, Blaðsíða 1

ÆJSTURLAND
malgagn alþýðubandalagsihs a austurlandi
18. árgangur. Neskaupstað, 26. janúar 1968. 4- tölublað.
fyrstö twrrablótið í nýjum i vor haldið
d fgiMm d Völlum
Nú við þorrakomuna verða
haldin þorrablót í flestum byggð-
arlögum á Austurlandi og raunar
víða á landinu. Líklega eru þetta
vinsælustu mannamót, sem efnt
er til á íslandi — eða svo er það
a. m. k. alls staðar á Fljótsdals-
liéraði, þar sem ég hef spurnir af.
Menn hlakka til þorrablótanna,
þegar sól byrjar að hækka á lofti
og í minni sveit er það fast við-
kvæði, að síðasta þorrablót er að
allra dómi það skemmtilegasta,
sem haldið hefur verið!
Sjálfsagt eru þorrablótin með
ýmsu sniði frá byggðarlagi til
byggðarlags, en eitt held ég sé
þeim þó sameiginlegt: Þau eru
sótt af ungum jafnt sem öldnum.
Þorrablótshald á okkar öld er
Ríkisútvarpinu okkar ætlar
seint að takast að losa sig við
lágkúruleg sjónarmið og þjösna-
skap gagnvart ákveðnum sjónar-
miðum og einstaklingum. Túlkun
meirihluta útvarpsráðs á hlut-
leysisreglum útvarpsins hefur oft
sætt harðri gagnrýni og er því
miður löngu fræg ao endemum.
Hlutdrægni í þágu annarlegra
sjónarmiða, sem opinberast ekki
sízt í fréttaflutningi og frétta-
skýringum af erlendum vettvangi,
er öllum ljós, sem sjá vilja. I
efni af innlendum vettvangi er
skár á málum haldið, þótt einnig
þar sjáist svipan á lofti, ef örlar
á róttækum sjónarmiðum eða
gagnrýni, sem á einhvem hátt
kemur við kvikuna á okkar ást-
sælu stjórnarleiðtogum. Er þar
skemmst að minnast, er þáttur-
inn „Þjóðlíf" í umsjá Ólafs
Grímssonar var stöðvaður rétt
fyrir útsendingu. Og enn safna
forráðamenn útvarpsins vafasöm-
um skrautfjöðrum í sinn hatt.
Síðastliðið liaust var Magnús
Torfi Ólafsson, verzlunarmaður,
fenginn til þess af útvarpsráði að
annast um þátt þálfsmánaðarlega
síðdegis á laugardögum, og nefnd-
tiltölulega nýr siður, sem hefur
breiðzt mjög út síðustu áratug-
ina. r !
Það er með nokkru stolti, að
við Vallamenn getum stært okk-
ur af því, að hafa innleitt þenn-
an sið, því að staðfesting virðist
nú fengin á því, að fyrsta þorra-
blótið í nýjum sið var haldið í
Vallahreppi, nánar tiltekið á Eg-
ilsstöðum annað hvort árið 1896
eða 1897.
Staðfestingin er fengin á þann
hátt sem nú skal greina:
1 fyrravetur var í kvöldvöku
Ríkisútvarpsins þáttur um þjóð-
fræði. Árni Björnsson cand. mag.
ræddi þar um merkisdaga árið um
kring. Þegar hann kom að þorr-
anum, gerði hann fyrirspum um
ist sá „Fljótt á litið“. Magnús er
löngu víðkunnur sem blaðamaður
vegna yfirburða þekkingar á er-
lendum málefnum samfara gjör-
hygli og hleypidómaleysi. 1 þætti
sínum í útvarpinu hefur hann
komið víða við oftast rætt um
menn og ópólitísk málefni, en í
tvö skipti eða svo vikið að póli-
tískum málum af erlendum vett-
vangi, nú síðast um réttarofsókn-
ir gegn sovézkum rithöfundum og
bandarískum andstæðingum stríðs
ins í Vietnam. Enginn hafði fund-
ið að efni þáttanna við flutnings-
mann og ekki annað vitað en þeir
nytu almennra vinsælda, svo sem
efni stóðu til. Því hefur það að
vonum vak;ð umtal og athygli,
að Magnúsi var nú nýverið vikið
frá útvarpinu með spjall sitt og
það á hinn ósæmilegasta hátt.
1 fáum orðum sagt voru mála-
vextir þess’r: Á fundi útvarps-
ráðs fyrir rúmri viku var látið
að því liggja, að æskilegt væri að
flytja þátt Árna Gunnarssonar,
„Daglegt líf“ fram í síðdegistím-
ann á laugardögum, enda muni
Magnús Torfi vilja hætta saman-
tekt sinna þátta. Næsta dag er
Framh. á 3. aíðu.
þorrablót og bað hlustendur að
senda sér upplýsingar um þorra-
blót á fyrstu tugum þessarar
aldar. É|g skrifaði honum strax
um þetta fyrsta þorrablót okkar
í Vallahreppi, sem áðan var frá
sagt. Og það reyndist svo, að
þetta var langfyrsta þorrablótið,
sem Árni fékk upplýsingar um í
fyrravetur, en allmargir urðu þó
til að skrifa honum. Þegar hann
var hér á ferð í sumar, sagði
hann, að þetta stæði óbreytt.
Það var Þorsteinn Jónsson,
fyrrv. kaupfélagsstjóri á Reyðar-
íirði, sem sagði okkur Vallamönn-
um frá þessu fyrsta þorrablóti í
hreppnum, er hann var gestur
okkar á fyrsta þorrablótinu, sem
við héldum í félagsheimili okkar
Iðavöllum fyrir nokkrum árum.
Hann rifjaði ennfremur upp það,
sem hann mundi um þorrablót
hér í sveit, meðan hann átti heima
á Egilsstöðum, en það var til árs-
ins 1919.
í fyrravetur, eftir að Árni
Bjömsson bar fram fyrirspum
sína í útvarpinu, átti ég tal um
þessi þorrablótsmál við Þorstein
á Reyðarfirði. Fara nú hér eftir
upplýsingar þær, sem Þorsteinn
gaf mér:
Hann kvað sem sagt fyrsta
þorrablótið, sem hann myndi eft-
ir hafa verið haldið á Egilsstöð-
um annað hvort árið 1896 eða
1897. Tveir ungir guðfræðingar
gengust fyrir blótinu. Þeir voru
VJgfús Þórðarson sem þessi árin
var bóndi á Eyjólfsstöðum á
Völlum (cand. theol. 1893), en
síðar prestur á Hjaltastað og Ey-
dölum, og Þorvarður Brynjólfs-
son (cand. theol. 1892), sem lík-
lega hefur verið barnakennari um
þessar mundir á Héraði, en var
forstöðumaður fríkirkjusafnað-
anna í Vallaness- og Þingmúla-
sóknum frá 17. sept. 1896 og
næstu ár á eftir, en síðar prest-
ur á Stað í Súgandafirði. Hann
var afi Þorvarðar Brynjólfssonar,
sem núna er læknir á Eskifirði.
Þorsteinn segir sig minni, að
alltaf hafa verið halain þorrablót
í Vallahreppi frá 1911 og örugg-
lega frá 1915. Undantekningar
voru helzt, ef mannslát bar að í
sveitinni í námunda við þorra-
komuna. En þær voru mjög fáar.
Þorrablótin í Vallahreppi munu
fyrst hafa verið haldin á Egils-
Framh. á 3. slðu.
AtÉiiÉyróslráing
Hár í blaðinu er í dag birt
auglýsing um atvinnuleysisskrán-
ingu sem fram fer næstu daga á
skrifstofu Verklýðsfélags Norð-
firðinga.
I því sambandi er rétt að vekja
athygli fólks á nokkrum atriðum
varðandi rétt til atvinnuleysis-
bóta og framkvæmd atvinnuleys-
isskráningar.
Rétt til bóta hafa allir menn
á aldrinum 16—67 ára og eru
fullgildir meðlimir 1 verkalýðsfé-
lögum og hafa á síðustu 17 mán-
uðum stundað a. m. k. samtals
í 6 mánuði vinnu sem goldin er
samkvæmt kjarasamningi eða
kauptaxta verkalýðsfélags og
hafa á síðastliðnum 6 mánuðum
verið atvinnulausir a. m. k. 36
daga, þar af 9 daga á síðustu 18
dögum.
Þó er rétt að geta þess að
menn sem eru orðnir 67 ára og
njóta ekki ellilífeyrls elga rétt á
bótum.
Þeir, sem mæta til atvinnuleys-
isskráningar þurfa að vera reiðu-
búnir að gefa upplýsingar um
hvar þeir hafa unnið á síðustu 12
mánuðum, hve lengi hjá hverjum
og hve miklar tekjur þeir hafa
haft hjá hverjum sl. 6 mánuði.
Einnig þurfa menn að gefa upp-
lýsingar um hve marga daga þeir
hafa verið atvinnulausir sl. 6
mánuði og á hvaða tímabili
(tímabilum) atvinnuleysið hefur
varað og er þar átt við virka
daga.
Ástæða er til að hvetja alla þá
er eiga rétt á bótum, til að láta
skrá sig atvinnuluusa og sækja
bætur. Atvinnuleysistrygginga-
sjóðurinn er ávöxtur af langri
vinnudeilu er Verkamannafélagið
Dagsbrún háði árið 1955 og nýt-
ur nú verkalýðshreyfingin öll
þess s;gurs er þar vannst.
Sjóðurinn er því í raun og
veru eign verkalýðshreyfingarinn-
ar og ber félögum hennar að nota
hann er þörf er á.
1 Málverkasýnirtg
í Neskaupstað
Um siðustu helgi hélt Hreinn
Elíasson, listmálari frá Akranesi,
málverkasýningu í Egilsbúð í
Neskaupstað. Á sýningunni voru
46 myndir, þar af 7 olíumálverk,
liitt voru pastal og svartiistar-
myndir. Sýninguna sóttu hátt á
þriðja hundrað manns og 12
myndir seldust, en þetta var
jafnframt sölusýning.
Hreinn Elíasson hefur verið
ráðinn hjá Myndlistarfélagi Nes-
kaupstaðar, til leiðbeiningar fyrir
frístundamálara í vetur.
Osœmileg framkoma