Austurland - 05.04.1968, Side 2

2 '
AUSTURLAND
Neskaupstað, 5. apríl 1968.
Nefnd rannsahi herstöðvanu
Framhald af 1. síðu.
stjórnvöldum, að bandarískar
flugvélar, sem fljúga yfir íslenzkt
land og lenda hér, skuli ekki bún-
ar kjarnorkuvopnum. Nú hefur
hvergi komið fram, með hvaða
hætti utanríkisráðherra og starfs-
lið hans fer að því að ganga úr
skugga um, að þetta loforð sé
haldið. Er því full ástæða fyrir
Alþingi að láta rannsaka þetta
mál, enda næsta líklegt, að Is-
lendingar geti ekki tryggt öryggi
sitt í þessu efni með öðrum hætti
en þeim að banna í eitt skipti
fyrir öll ferðir erlendra herflug-
véla yfir íslenzku landi.
Hermannasjónvarpið
Nokkru eftir að Guðmundur 1.
Guðmundsson, fyrrv. utanríkis-
ráðherra, veitti Bandaríkjamönn-
um leyfi til að setja upp miklu
öflugri sjónvarpsstöð en áður
hafði verið á Keflavíkurflugvelli,
gaf hann þá skýringu á Alþingi
(28. marz 1962), að stöð af jafn-
litlum styrkleika og hin fyrri
stöð væri ekki fáanleg og fyrir-
fyndist ekki. Ráðherrann sagði
m. a.:
„Sú minnsta stöð, sem talið er
að hægt sé að fá í staðinn fyrir
þessa stöð, er sú stöð, sem þeg-
ar hefur verið leyfð. Það er al-
gerlega rangt, sem flutningsmenn
þessarar tillögu eru að reyna að
halda hér fram, að hin nýja stöð
muni ná svo og svo miklu lengra
út en núverandi stöð hefur gert“.
Enginn mun draga í efa, að
þessi orð ráðherrans voru ekki
sannleikanum samkvæm. Eins og
kunnugt er, náði áhrifasvæði her-
mannasjónvarpsins á skömmum
tíma um alla Faxaflóabyggðina
og jafnvel víðar. Jafnframt var
það opinberlega sannað, m. a. af
prófessor Þórhalli Vilmundar-
syni, að langflestar sjónvarps-
stöðvar í herstöðvum Bandaríkja-
manna víða um heim væru miklu
minni en Keflavíkurstöðin og
mjög margar minni en sú, sem
notuð var fyrir stækkunina.
Fjármálaspilling og ómenn-
ingaráhrif
1 stuttri greinargerð er ekki
tækifæri til að rekja þau stór-
felldu auðgunarbrot og fjársvika-
mál, sem uppvís hafa orðið í
sambandi við hersetuna, svo mörg
sem þau eru nú orðin. Eins er til
dæmis erfitt að geta sér til um
það fjárhagstjón, sem ríkissjóður
hefur árlega beðið vegna toll-
svika og annarra lögbrota. En
nefna má í þessu sambandi, að
nú munu um þrjú hundruð
Bandaríkjamenn vera býsettir ut-
an Keflavíkurvallar, og má gera
ráð fyrir, að þeir flvtji daglega
mikið magn af tollfrjálsum varn-
ingi út úr herstöðinni.
Þótt erfitt muni reynast að
afla fullnægjandi upplýsinga um
hina m’klu fjármálaspillingu sem
þrifizt hefur í skjóli hersetunnar,
og meta efnahagsleg og siðferði-
leg áhrif hennar, mun þó vera
enn torveldara að kanna áhrif
hersetunni á öðrum sviðum, t.d.
liugsunarhátt og tungutak ís-
lenzkrar æsku í nágrenni her-
stöðvanna. Þó hefur þetta verið
rannsakað lítillega, eins og komið
hefur fram í fréttum, og hljóta
niðurstöðurnar að vera hverjum
hugsandi IsLendingi áhyggjuefni.
Það er verkefni nefndarinnar að
safna þeim upplýsingum, sem til-
tækar eru, og gefa Alþingi eins
greinargóða skýrslu um þessa
hlið hernámsins og aðstæður
leyfa.
Tortímingarháskinn
Að nafninu til er bandarískur
her í landinu til að verja þjóðina.
Flestum er þó ljóst, að þetta er
löngu orðið fáránlegt öfugmæli,
því að her og herstöðvar geta
litla sem enga vörn veitt í nú-
tímastyrjöld, en þvert á móti
kalla mikinn háska yfir lands-
menn. Herstöðvarnar eru byggð-
ar upp ssm liður í vígbúnaðar-
kerfi Bandaríkjamanna og koma
Islendingum að engu gagni, nema
í augum þeirra manna, sem líta
svo á, að hagsmunir Bandaríkj-
anna séu hagsmunir íslands á
hverjum tíma. Víetnamstyrjöldin
ætti að sýna mönnum svart á
hvítu, hvort svo er.
íhjutun um innanríkismál
Lengi hefur verið vitað, að
Bandaríkjastjórn reynir að hlut-
ast til um innanríkismál annarra
þjóða með víðtækum fjárstuðn-
ingi við samtök, sem hún telur
sér hliðholl. Má í því sambandi
minna á mútufé, sem viðurkennt
er, að bandaríska leyniþjónustan
CIA hefur annazt dreifingu á.
Slík peningamiðlun er þó að-
eins óbein íhlutun um innanrikis-
mál annarra þjóða. En i seinni
tíð hafa komið fram upplýsingar
frá mörgum NATO-ríkjum um á-
ætlanir, sem yfirherstjórn NATO
mun hafa gert um hugsanlega
beina íhUil'iin Bandaríkjahers í
innanlandsmál hinna ýmsu banda-
lagsríkja, þegar svo stendur á,
að annað dugir ekki til að tryggja
völd NATO-sinnaðra stjórnar-
valda í viðkomandi landi.
Eins og kunnugt er, hefur
ekki komið til íhlutunar Banda-
ríkjahers í Evrópu í seinni tíð,
og hefur því þessi samnings-
rammi hvergi komið enn að not-
um. Hins vegar varð nýlega upp-
víst á ítalíu um byltingaráform
herforingja, sem hugðust nota
sér stjórnarkreppu þar í landi
siunarið 1964 til að hrifsa tii sín
völdin. Áform þeirra um fram-
kvæmd byltingarinnar munu ein-
mitt hafa verið byggð á áætlun
NATO um hernaðaríhlutun í
land'nu, en sú áætlun bar nafnið
„ES“. , |
Þegar hafa orðið nokkrar um-
ræður um tillögu þessa, og hafa
auk þingmanna Alþýðubandalags-
ins tekið til máls um hana þing-
menn úr Framsóknarflokknum.
Magnús Gíslason og Sigurvin
Einarsson hafa lagt ríka áherzlu
á nauðsyn endurskoðunar á her-
stöðvasamningnum og Eysteinn
Jónsson tekið í sama streng. Enn
er þó alveg óvíst, hversu margir
Framsóknarþingmenn fást til að
greiða umræddri tillögu atkvæði
sitt.
Það hefur vakið athygli, að af
hálfu ríkisstjórnarliðsins hefur
Emil Jónsson einn orðið til and-
svara í þessu máli, og þulið göm-
ul trúaratriði frá dögum kalda
stríðsins. Er þetta I samræmi við
stefnu hernámssinna á liðnum
árum að forðast sem heitan eld-
inn allar umræður um utanríkis-
mál á Alþingi. Ummæli nokkurra
forustumanna í þeim herbúðum
um breytta afstöðu varðandi
þetta atriði hafa enn ekki verið
staðfest í reynd.
Kyndugur mólflutningur
Á laugardaginn var birti Morg-
unblaðið grein um verkföllin eft-
ir Styrmi Gunnarsson, einn kynd-
ugasta verklýðsmálasérfræðing í-
haldsins. Er þetta all furðulegur
samsetningur og ber vott um full-
komið skilningsleysi höfundar á
eðli og tilgangi verkfallsins.
Styrmir heldur því fram, að
verkföllin hafi fyrst og fremst
verið uppgjör milli vissra manna
innan Alþýðubandalagsins, en
ekki kjarabarátta. Éig veit, að
Mogginn getur talið sanntrúuð-
um íhaldsmönnum trú um allan
skrattann, en tormelt ætla ég að
þessi speki hafi þó reynzt þeim
sumum.
Að ætlan Styrmis þessa voru
verkföllin af „kommúnista"
hálfu fyrst og fremst háð til þess
að klekkja á Hannibal og Birni
Jónssyni!!! En fyrir Hannibal og
Birni vakti það eitt að ná sér
niðri á „kommúnistum"!!! (Hvað
hefur Björn Jónsson til þess unn-
ið, að Morgunblaðið er lrætt að
gera honum það til sæmdar að
kalla hann kommúnista?)
Niðurstaða Styrmis er sú, að
Björn Jónsson hafi unnið frægan
sigur á „kommúnistum" og að
eftir þann sigur sé hann „líklegur
til aukinna vegsemda innan verk-
lýðshreyfingarinnar".
I hverju er þessi sigur Björns
fólginn? Að því er Styrmir segir
er hann fólginn í því, að honum
tókst að sigra „koinmúnistana“
og þá væntanlega á þann hátt að
fá því áorkað, að verklýðshreyf-
ingin gafst upp á því að halda
til streitu kröfunni urn fullar vísi-
töluuppbætur. Þessi aðdróttun í
garð Björns hygg ég að sé mjög
ómakleg og ekki hef ég vitað
aðra en Styrmi telja að hann hafi
verið deigari í átökunum en aðr-
ir, sem hlut áttu að máli, al-
mennt voru. En kannski veit
Styrmir þetta betur.
Verkföllin voru enginn hrá-
skinnaleikur milli klíkna innan
Alþýðubandálagsins. Þau voru
harðvítug varnarbarátta verk-
lýðssamtakanna gegn gjörræðis-
fullum aðgerðum ríkisvaldsins.
Því miður náði þessi varnarbar-
átta ekki tilgangi sínum nema að
nokkru leyti.
Einn er sá maður, sem Styrmir
reynir að hefja til skýjanna í
sambandi við kaupdeiluna og
lausn hennar. Það er gasprarinn
Sverrir Hermannsson, sem Aust-
firðingar hafa nokkur kynni af.
Hann „kemur sterkari út úr
þessum samningum og verkföll-
um en nokkru sinni fyrr“, segir
Styrmir.
Sverrir átti sæti í samninga-
nefnd verklýðssamtakanna. En
ekki var hann þó burðugri en svo,
að hann kom í veg fyrir að sam-
tök þau, sem hann er fulltrúi
fyrir, en það eru samtök verzlun-
ar og skrifstofufólks, tækju þátt
í baráttunni. En þau njóta að
fullu ávaxta verkfallsins. Þessi
afstaða Sverris er lítilmótleg og
honum til lítillar sæmdar og
verður varla til þess að auka veg
lians innan launþegasamtakanna,
þó að málpípur íhaldsins reyni að
ljúga á hann frægðarverkum.
Fró Kvennfldeíldinnj
Aðalfundur Kvennadeildar
Slysavarnafélagsins í Norðfirði
var haldinn 12. marz síðastliðinn.
I upphafi fundarins minntist for-
maður látinna félagskvenna,
þeirra Jónínu Christensen og
Kristínar Magnúsdóttur, sem var
heiðursfélagi deildarinnar.
I tilefni 40 ára afmælis Slysa-
varnafélags íslands, sendi deildin
því 25 þúsund kr. að gjöf.
I sjóði á félagið nú 610.366.19.
Úr stjórn áttu að ganga: Ingi-
björg Hjörleifsdóttir, Unnur Zo-
ega og Guðríður Jóhannsdóttir,
en voru allar endurkosnar.
Meðstjórnendur eru Sigríður
Vigfúsdóttir og Anna Björns-
dóttir.