Austurland - 24.05.1968, Qupperneq 1
ÆISTURLAND
MALGAGN ALÞÝflUBfiHDALAGSIHS A AUSTURLANDI
18. árgangur. Neskaupstað, 24. maí 1968. 21. tölublað.
Frá blaðinu
Aukablað af Austurland kemur
úr á sjómannadag;nn. Birtist þar
viðtal við Sigurð Jónsson, fyrr-
verandi skipstjóra, og viðtöl við
fjóra skipstjóra á Norðfjarðar-
bátum, þá Aðalstein Valdemars-
son, Eskifirði, Jón Ölversson og
þá bræður Hjörvar og Isak Valde-
marssyni.
Sjómannadagurinn er næsta
sunnudag. Því miður fá sjómenn
ekki að hafa daginn í friði að
þessu sinni, því máttarvöld lands-
ins þurftu einmitt að velja þann
dag, sem sjómenn höfðu helgað
sér, til að breyta umferðarregl-
unum. Og þegar hafður er í huga
sá óskaplegi áróður, sem haldið
heíur verið uppi í sambandi við
umferðarbreytinguna, er ástæða
til að ætla, að hún verði mörgum
ofar í huga en hátíðarhöld sjó-
mannadagsins.
En ekki dugar að æðrast eða
leggja árar í bát. Sjómenn munu
halda sitt strik, þrátt fyrir smá-
veg:s ágjöf.
Um Austurland verða hátíðar-
höldin vafalaust með nokkuð
öðru sniði en áður. Isinn gerir það
að verkum, að kappróðrar, hóp-
sigling og önnur atriði, sem fram
fara á sjó, falla niður og jafnvel
þótt ísinn sé í þann veginn að
halda á brott, a. m. k. í bili, e'ns
og vænta má, verður naumast
svigrúm til að undirbúa þessa
þætti.
Önnur afleiðing hafíssins, og
öllu heillavænlegri fyrir hátíðar-
höld sjómannadagsins, er sú, að
nú eru fleiri sjómenn heima en
oft áður og setja væntanlega
meiri svip á daginn með þátttöku
sinni í hátíðarhöldunum en venju-
lega.
Þegar sjómannastéttin nú lítur
til baka yfir það ár, sem liðið er
frá síðasta sjómannadegi, blasa
við ýmsar miður skemmtilegar
staðreyndir. Er þar fyrst þess að
geta, að stéttin sem heild hefur
mátt líða stórfellda kjaraskerð-
ingu vegna stórlækkaðs verðlags
á framleiðslu þeirra og minni afla
en árið áður. Þetta dylst ekki
þeim, sem þessa dagana fjalla um
framtöl sjómanna.
Þá var sóknin á síldarmiðin í
fyrrasumar með afbrigðum erfið
og leiðinleg og þarf ekki að lýsa
því, svo minnisstætt sem það er
mönnum. Og haust- og vetrarsíld-
veiðarnar brugðust, vegna mjög
þrálátra ógæfta. Hagspekingar
eru líka hættir að halda því fram,
af ofsahátt kaup sjómanna sé ehi
helzta meinsemdin í efnahagskerf-
inu og undirrót margvísiegra erf-
iðleika. Þeir hafa mátt leita sér
að öðrum skotspæni.
Aftur á móti var vetrarvertíð
víða betri en oft áður, ekki sízt á
Austurlandi.
Hvað snertir hin beinu kjara-
mál sjómanna, horfa þau allt öðru
vísi við en kjaramál annarra
launþega. Fiskimenn eru ráðnir
upp á hlut, eins og allir vita. Þeg-
ar vel aflast og verðlag afurða
er hagstætt, hækkar kaup sjó-
mannsins, en þegar aflabrestur er,
lækkar það. Fiskimenn eru líklega
sú stétt manna hér á landi, sem
býr við mest öryggisleysi í kjara-
málum. Þótt sá tími sé liðinn, að
sjómenn eigi á hættu að vera
ekki matvinnungar mánuðum
saman — þakkað sé kauptrygg-
ingunni, sem verklýðssamtökin
hafa knúið fram — er afkomu-
öryggi þeirra mjög lítið.
Á meðan hlutaskipti haldast —
og ég býst ekki við að sjómenn
óski breytinga þar á — hafa sjó-
menn litla möguleika til þess að
ráða nokkru um það hvað þeir
bera úr býtum. Það er komið
undir heppni og þjóðfélagsöflum,
sem þeir hafa ekki á valdi sínu.
Aðeins með aukinni vöruvöndun
og þar af leiðandi hækkuðu verði,
geta sjómenn aukið hlut sinn, sé
gert ráð fyrir, að hlutaskiptum
verði ekki breytt þeim í hag. Þó
ber að geta þess, að allskonar út-
flutningsgjöld á sjávarafurðir,
einkum síldarafurðir, eru ofboðs-
lega há, og enn hafa þau verið
hækkuð stórlega. Með því að
knýja fram lækkun þessara
skatta, geta sjómenn og útgerð-
armenn bætt hlut sinn nokkuð.
Fáum er sú gáfa gefin að geta
skyggnzt inn í framtíðina. En við
höfum leyfi til að vænta margs
af framtíðinni. Vonandi verður
sjósóknin í sumar og haust ekki
eins erfið og í fyrra, vonandi þarf
ekki að sækja aflann margra sól-
arhringa siglingu norður í höf, og
vonandi verða aflabrögð, bæði á
síld- og þorskveiðum, góð.
En gera verður ráð fyrir svip-
úðu ástandi og í fyrra. Þá verður
að gera ýmsar ráðstafanir og eru
þær sumar raunar í undirbúningi.
Auðvelda verður sjómönnum að
losna við aflann, stórauka verður
öryggi sjómaniia m. a. rneð því
að haía~á veiðislóðunum varðskip
í sunnudag
búið þyrlu og með lækni innan-
borðs og góða starfsaðstöðu
handa honum.
Snemma í vetur slitnaði vb.
Dröfn frá legufærum sínum hér á
höfninni og rak upp í krókinn við
innri bæjarbryggjuna. Þar hefur
báturinn síðan legið umhirðulaus
og mun ónýtur.
Er ekki tími til þess kominn, að
báturinn sé fjarlægður? Það er
ekkert augnayndi að honum þar
sem hann nú liggur.
Hafísþankar
Hafísinn, þessi erfðafjandi ís-
lenzku þjóðarinnar gegnum ald-
irnar, hefur á þessu vori gerzt
þunghöggur í garð Austfirðinga
og Norðlendinga. Viku eftir viku
hefur hann legið við landið, fyllt
firði og víkur og bannað allar
bjargir. Lengst suður hefur hann
komizt að Skeiðará. Dag eftir dag
lá ísinn hreyfingarlaus í logn-
kyrrðinni. , y
1 fyrradag varð þess vart, að
einhver breyting var í aðsigi.
Veðurfar fór hlýnandi og hægur
suðvestan andvari strauk um
gráan vanga landsins. Kom þá
fljótt hreyfing á ísinn og tók hann
að lóna út í hátignarlegri ró. Hef-
ur ísinn nú mjög rekið út af fjörð-
um, a. m. k. út af Norðfirði, þó
enn sé allmikill ís. Og geysimikill
ís er fyrir utan land og mundi
reka inn aftur, ef þannig blési
vindurinn, En allir vona, að sunn-
anáttin endist til að reka þennan
hvíta djöful norður í Dumbshaf.
1 gærkvöld hafði ísinn gisnað
svo, að strandferðaskipið Blikur
komst inn á Norðfjörð og upp að
bryggju.
Hafísinn hefur valdið geysilegu
tjóni um Norður- og Austurland
og áhrifin segja til sín um land
allt. Bátar liafa ekki komizt á
sjó. Þar af leiðir að sjálfsögðu,
að enginn afli kemur á land. Sjó-
menn og verkafólk missir atvinnu,
fiskvinnslustöðvar verkefni og öll
viðskipti lamast. Vöruflutningar á
sjó stöðvast. Því fylgir vöruþurrð
sums staðar. Hér í bæ hafa engin
vandræði stafað af vöruskorti,
þótt sumar vörutegundir svo sem
kartöflur hafi þrotið. Einkum hef-
ur hætta á fóðurskorti verið al-
varleg sums staðar, því alla gripi
þarf enn að hafa á húsum. —
Og framleiðslan liggu'r i~vmnslu-
stöðvunum og kemst ekki á mark-
að, vegna hafnbannsins, sem haf-
isinn hefur lagt á landið.
Sýnilegt er, að síldveiðar hefj-
ast seinna en ella, þar sem bátar
hafa ekki komizt í slipp hér
eystra og annar undirbúningur
legið niðri. Aðeins einn Norðfjarð-
arbátur hefur komizt heim. Hann
var svo heppinn að hann bar hér
að þegar ísinn svifaði frá í nokkr-
ar stundir. Fjórir liggja á Eski-
firði og tveir fyrir sunna, einn á
Hornafirði en tveir eru á veiðum
með troll, en hafa ekki komizt
heim með aflann.
Gróðri hefur ekkert farið fram
og til síðustu daga hefur aðeins
sést grænn litur á görðum. Bænd-
ur hafa því átt í miklum erfið-
leikum um sauðburðinn.
Þeir hlutar landsins, sem ísinn
hefur gert sig heimakominn við,
hafa orðið fyrir geigvænlegu áfalli.
Sérstaklega mun þetta eiga við
um Norðausturland frá Borgar-
firði til Raufarhafnar. Þar hefur
víðast verið atvinnulítið og at-
vinnulaust vetrarlangt og fer
ekki hjá því, að þar liggur við
neyðarástand.
Alþingi setti í vetur á fót nefncr,
sem kölluð er hafísnefnd. Skal
hún gera tillögur um með hverj-
um hætti skuli birgja að vörum
þær hafnir, sem hætta er á að ís
loki, og er þar fyrst og fremst
átt við fóður og eldsneyti. Nefnd-
in situr nú á rökstólum og þó að
það sé ekki í verkahring hennar,
hefur hún fjallað um vandamál
dagsins í dag. Varðskipið Óðinn
hefur ver;ð sent til Austfjarða
með olíu og fleiri aðgerðir eru í
undirbúningi, ef með þarf.
Hreþpsnefnd Eskifjarðar sam-
þykkti 8. apríl að fara þess á leit
við þingmenn kjördæmisins að
þeir beittu sér fyrir því að hing-
að yrði fenginn ísbrjótur til
reynslu. Líklega er sú tillaga afl-
vaki þess, að ríkisstjórnin lióf
athugun á því, hvort hægt væri
að fá ísbrjót og kom helzt til
mála að gefinn vrði kostur á 3500
Framh, á 4. síðu. *