Austurland - 02.08.1968, Qupperneq 1

TURLAND
MÁLGAGN ALÞÝÐU BANDALAGSINS Á AUSTURUNDI
18. árgangnr.
Neskaupstað, 2. ágúst 1968.
32. tölublað.
Viðskiptastefnfl ríkisstjórnarinnir
htfur leitt þjóðina í ógöngur
Nokkru eftir að styrjöldinni
lauk, tókust veruleg viðskipti
milli Islendinga og Sovétríkjanna
og annarra sósíalistískra ríkja í
Austur-Evrópu. Viðskipti þessi
fóru fram á vöruskiptagrundvelli
og ráð fyrir því gert, að viðskipt-
in yrðu jöfn á báðar hliðar. Eink-
um hljóp vöxtur í þessi viðskipti
árið 1952. Þá höfðu íslendingar
fært landhelg'slínuna út um eina
sjómílu, úr þrem í fjórar. Bretar
tóku það mjög óstinnt upp og
settu löndunarbann á íslenzk
skip í Bretlandi. Með því átti að
kúga íslendinga til þess að falla
frá ákvörðun sinni, svo brezkir
togarar gætu haldið áfram að
skafa smábátamiðin upp í lands-
steina. Og lítill efi er á því, að
Bretar hefðu náð tilgangi sínum,
ef þá hefði ekki verið samið við
Sovétríkin um sölu á miklu magni
af hraðfrystum fiski þangað.
Vegna þeirra samninga tókst ís-
lenzku dvergþjóðinni að sigrast á
brezka risanum. Og í kjölfar
samninganna var frystiiðnaðurinn
í landinu stóraukinn. Og aftur
1958, þegar landhelgin var færð í
12 mílur, voru það viðskiptin við
Sovétríkin, sem gerðu okkur fært
að bjóða Bretum, gráum fyrir
járnum, birginn.
Þessir viðskiptasamningar hata
jafnan verið sár þyrnir í holdi
svokallaðra innflytjenda. Þeir
hafa jafnan krafizt þess, að þeir
fengju til frjálsrar ráðstöfunar
þann gjaldeyri, sem íslenzk al-
þýða til lands og sjávar aflaði.
Þegar viðreisnarstjórnin tók við
völdunum, var kjörorðið um
frjálsa verzlun letrað gullnum
stöfum efst á gunnfána hennar.
Draga skyldi, svo sem framast
var u'nnt, úr vöruskiptaverzlun-
inni og heildsölum fenginn gjald-
eyririnn til frjálsrar meðferðar,
eins og þeir höfðu krafizt.
Tilgangur stjórnarinnar með
hinni breyttu viðskiptastefnu var
ekki sá einn, að_ gera heildsölun-
um til geðs. Megintilgangurinn
var að breyta viðskiptaháttum
landsins svo, að íslendingar gætu
orðið hlutgengir aðilar að hinum
stóru markaðsbandalögum.
Þessi stefna hefur reynzt mjög
háskaleg. Útflutningur okkar til
Austur-Evrópu hefur dregizt stór-
lega saman og er það bein af-
leiðing viðskiptastefnu viðreisnar-
stjórnarinnar. Við höfum í æ rík-
ari mæli mátt sæta þeim kjörum,
sem í boði eru á fallvöltum mark-
aði hins „frjálsa heims“. Og nú
er svo komið, að allt virðist vera
að sigla í strand. Verð á fram-
leiðsluvörum okkar fellur, afurðir
okkar seljast ekki og við verðum
að takmarka framleiðsluna. Sjálf-
sagt er að játa, að hér kemur
fleira til en vitlaus stjórnarstefna.
Aðrar þjóðir hafa stóraukið fram-
leiðslu sína á fiskafurðum, en það
gerði vitanlega þörf okkar fyrir
að halda þeirri aðstöðu, sem við
höfðum unnið, enn brýnni. Þess
í stað var meginkapp lagt- á það
að láta hana af hendi. Einnig
hefði þurft að gera stórátak til
þess að ryðja íslenzkum fiskafurð-
um brautir inn á nýja markaði.
Það hefur verið vanrækt og lítið
gert í þá átt. I þeim efnum er
alltaf sargað á sömu miðum, þótt
sífellt sé þar minna og minna að
hafa.
Ljóst dæmi um það hvert við-
skiptastefna ríkisstjórnarinnar
leiðir er það, að í fyrra voru
keyptar til íslands vörur fyrir 267
millj. kr. frá Japan. Á sama tíma
seldum við vörur fyrir rúma
milljón til Japans. Ætli það hefði
ekki verið gáfulegra að beina a.
m. k. nokkrum hluta þessara við-
skipta eitthvað annað og koma
um leið út einhverjum tonnum
af íslenzkum fiski í stað þess að
greiða innflutninginn með bein-
hörðum dollurum.
Engin ástæða er til þess að gera
sér vonir um breytta stefnu í ut-
anríkisverzluninni á meðan nú-
verandi stjórn er við völd. Rót-
tæk breyting til samræmis við
hagsmuni þjóðarinnar verður
ekki, nema að völdum setjist rík-
isstjórn, sem hefur þveröfuga
stefnu við viðreisnarstefnuna í
viðskiptamálum.
Þó er svo að sjá, sem ofurlítil
glæta sé nú að brjótast í gegnum
viðre:snarmyrkrið, sem liggur að
sálarglugga ríkisstjórnarinnar.
1 sumar fór viðskiptamálaráð-
herra og ráðuneytisstjóri hans til
Moskvu til að tryggja að viðskípti
ídands við Sovétríkin yrðu áfram
á vöruskiptagrundvelli.
Viðskiptamálaráðherra lét mjög
vel af ferð sinni og taldi hana
hafa orðið árangursríka. Heim
kominn lét hann hafa eftir sér:
„Það, sem einkum hefur verið
ríkisstjórninni áhyggjuefni væri
eftirfarandi:
1. Þess gætti nú í vaxandi mæli
að Sovétríkin óskuðu breytinga á
formi viðskiptasamninga sinna við
önnur ríki. Viðskipti okkar við
Sovétrkín hafa verið á jafnkeyp-
isgrundvelli, þ. e. fastir kvótar
og fastir vörulistar, en Sovétrík-
in hafa í vaxandi mæli sótzt eftir
að farið yrði inn á frjálsgjaldeyr-
isgrundvöll. Það yrði hinsvegar ó-
hagstætt fyrir Island og íslenzk-
an útflutning sérstaklega, því ís-
lendingar gætu ekki gefið olíuna
frjálsa og viðskiptin á jafnkeyp-
isgrundvelli hafa verið okkur
mjög hagstæð...
í fyrsta lagi reyndust Sovét-
menn fúsir til að viðhalda sama
formi á viðskiptasamningunum
við ísland og verið hefur, þ. e.
vöruskiptaforminu . ..“
Ekki verður annað séð, en að
megin erindi Gylfa á fund
Moskvumanna hafi verið að biðja
þá að taka ekki upp frjálsgjald-
eyrisfyrirkomulag í viðskiptum
við Island, biðja þá um að halda
áfram hinni fordæmdu vöruskipta-
verzlun og á ráðherrann vart
nógu sterk orð til að lýsa ágaet-
um hennar fyrir Islendinga. Og
ráðherrann telur það sérstakan
sigur, að honum tókst að koma í
veg fyrir að viðreisnarstefnan
næði fram að ganga í viðskiptun^
um við Sovétríkin.
Moskvuför Gylfa, eða öllu held-
ur tilgangur fararinnar,, er.enn
Framh. á 2. síðu.
Tekinn vií störfum
I gær tók hinn nýkjörni forseti,
dr. Kristján Eldjárn, við embætti
sínu sem forseti Islands.
Sldttur hafinn í Ntröfiröi
Nú er sláttur víðast hafinn í
Norðfirði. Miðað við þær horfur,
sem voru á grassprettu í vor og
fyrri hluta sumars, má segja, að
furðanlega hafi rætzt úr og eru
nú heyskaparhorfur ekki sem
verstar ef þessi góða tíð heldur
áfram. Síðustu tvær vikur hefur
grasvexti farið mjög mikið fram.
Hefur bændum að vísu þótt súrt
að geta ekki bafið sláttinn fyrr,
þar sem þurrkar hafa verið ó-
venju góðir nú um langt skeið.
Sökum kuldanna og rigninganna í
vor, var seint borið á tún víðast
hvar, en vegna þess hve gras-
spretta byrjaði seint í sumar hef-
ur sprottið betur á þeim túnum,
sem seinast var borið á.
Tún eru víða mikið kalin. en
misjafnt er það þó á bæjum.
Horfur eru á því að heyfengur
verði ekki lakari en í fyrra ef
nýting heyja verður góð. Ef til
vill eru þó verri horfur á ein-
staka bæ vegna kalskemmdanna.
Laust prestakall
Seyðisfjarðarprestakall hefur
verið auglýst laust til umsóknar
og er umsóknarfrestur til 15.
ágúst.
Drukknun
Aðfaranótt sl. föstudags
drukknaði Róbert Ásgeirsson,
Djúpavogi, tæplega 19 ára háseti
á Sæfaxa II, við bryggju í Nes-
kaupstað.
Undanfarnar vikur hefur tíðar-
far verið mjög gott á Austurlandi,
sólríkt, stillur og hlýindi. Hey-
skaparhorfur hafa því batnað
mikið og er spretta sums staðar
orðin góð þar sem ekki hefur
kalið.