Austurland - 06.09.1968, Blaðsíða 1

taiip til A.U - ’m
Fulltrúakosningar til þings Al-
þýðusambands íslands, sem hald-
ið mun í nóvember í haust, eiga
að fara fram á tímabilinu 14.
september til 6. okt.
MÁLGAGN ALÞÍDUBANDAUGSINS A AUSTURLANDI
18. árgangur.
Neskaupktað, 6. september 1968.
36. tölublað.
Enn srípnr ríhisstiérnin til irþrifardðo
StóMhar nllt verðEsg til oð o|lo jjor í ríhfssjóð
Fyrir viku óskaði forsætisráð-
herra þess, að stjórnarandstöðu-
flokkarnir tilnefndu hvor um sig
tvo menn til viðræðna við stjórn-
arflokkana um nauðsynlegar að-
gerðir í efnahagsmálunum og
skyldu þær viðræður hefjast á
þriðjudag. Með hálfkveðnum orð-
um hafði forsætisráðherrann gef-
ið í skyn, að stefnt væri að mynd-
un fjögurra flokka stjórnar, þjóð-
stjórnar.
Urðu stjórnarandstöðuflokkarn-
ir við þessum tilmælum og hófust
viðræður á þriðjudag, eins og á-
formað var.
En sama dag gaf ríkisstjórnin
út bráðabirgðalög og reisti með
þeim enn eina dýrtíðarholskefl-
una. Samkvæmt þessum lögum,
sem gilda eiga til 30. nóvember,
á að innheimta í ríldssjóð 20%
gjald af öllum innflutningi til
landsins og af ferðamannagjald-
eyri.
Setning þessara bráðabirgðalaga
sama dag og fulltrúar stjórnmála-
flokkanna koma saman til við-
ræðna um efnahagsmálin, ber
ekki vott um mikinn samstarfs-
vilja af hálfu ríkisstjórnarinnar.
Þær grunsemdir vakna óhjá-
kvæmilega, að lítil heilindi búi að
baki skrafinu um sameiginlegt
átak til þess að vinna bug á erf-
iðleikunum.
Miklar verðhækkanir á
næstunni
Afleiðing bráðabirgðalaganna
verður enn ein verðhækkunar-
skriðan. Allar vörur hljóta að
stórhækka í verði, þarfar og ó-
þarfar. Þar við bætist, að þær
vörur, sem framleiddar eru til
innanlandsneyzlu, og þá einkum
landbúnaðarvörur, hljóta að stór-
hækka í verði í haust. Hjá því
verður ekki komizt, eins og
ástatt er.
Allt í ríkissjóðinn
Þegar ríkisstjórnin hefur fram
að þessu gert ráðstafanir í lík-
ingu við þessar síðustu aðgerðir,
hefur jafnan verið látið í veðri
vaka, að með þeiin væri verið að
bjarga atvinnuvegunum frá hruni.
Nú er ekki einu sinni reynt að
láta líta svo út. Nú er einungis
verið að afla fjár í ríkissjóðinn
til þess að bæta honum upp tekju-
missi og gera honum fært að
standa við skuldbindingar sínar.
Það er rétt eins og engir aðrir en
ríkissjóður þurfi að bæta sér upp
tekjumissi og standa við skuld-
bindingar. Til þess að ríkissjóður
verði ekki fyrir tekjumissi og geti
staðið við skuldbindingar sínar,
er seilzt í vasa þeirra, sem orðið
hafa fyrir enn meiri tekjumissi
og þurfa að standa við enn þyngri
skuldbindingar að tiltölu.
Ríkissjóður hefði átt að sæta
sömu kjörum og þegnarnir. Hann
átti, eins og þeir, að baslast
áfram, með tvær hendur tómar
og vanskilaskuldir í öllum áttum,
í stað þess að tryggja eigin af-
komu með því að auka á þreng-
ingar þegnanna.
Auk þess, sem ríkisstjórnin
ætlar með þessum aðförum að
afla fjár í tóman sjóð ríkisins,
vonast hún til þess, að eitthvað
dragi úr innflutningi svo hún
verði ekki alveg uppiskroppa með
erlendan gjaldeyri.
Eins og allir vita, er frjáls
verzlun æðsta boðorð viðreisnar-
stjórnarinnar og hefur sú stefna
bakað þjóðinni stórtjón. Ríkis-
stjórnin skirrist við að viður-
kenna, að þessi stefna leiðir í ó-
göngur. Nú vonast hún til þess,
að þrengingarnar verði til að hefta
þetta marglofaða frelsi, svo hún
þurfi ekki beinlínis að vega að
því sjálf.
Mikil kjaraskerðing
1 bráðabirgðarlögunum er ekk-
ert á kaupgjald minnzt.
Almennt munu kaupgjaldssamn-
ingar nú bundnir. En það getur
varia verið tilviljun, að lögin falla
úr gildi daginn áður en kaupgjald
á næst að breytast. Fyrir þann
tíma á að vera búið að undirbúa
nauðsynlegar ráðstafanir til þess
að svipta launþega þeirri hækkun,
sem þeir eiga rétt á, vegna verð-
hækkana, sem verða á tímabilinu
frá 1. ágúst til 1. nóvember.
Um það verður ekki deilt, að
við þessar aðgerðir minnkar
kaupgeta almennings stórum. Og
eins og vant er, er kjaraskerðing-
in því tilfinnanlegri sem fjöl-
skyldurnar eru stærri. Því stærri
fjölskyldur því þyngri skattar er
boðorðið, sem fylgt' er.
Þegar þessi nýja skattlagning
bætist við skerta kaupgetu vegna
stórlækkaðra launatekna, verður
ekki annað séð, en að vá sé fyrir
dyrum alþýðuheimilanna og að al-
menningur verði að draga stór-
lega úr kröfum sínum til lífsins.
Menn verða tilneyddir að taka
upp aðrar lífsvenjur, en tíðkazt
hafa um skeið.
Þing Alþýðusambands íslands
kemur saman í haust. Vafalaust
verða efnahagsráðstafanir ríkis-
stjórnarinnar þar mjög á dagskrá
og ákvarðanir teknar um hversu
við þeim skuli bregðast.
Fj rsta sprautan
Ekki er ein bára stök, segir
máltækið. I kjölfar fyrstu hol-
skeflunnar fylgja jafnan tvær
aðrar. Og svo mun hér. í frétta-
auka útvarpsins á þriðjudags-
kvöldið fór fjármálaráðherra ekki
dult með það, að enn væri von á
tveim bárum. Þær heita geng-
islækkun og hækkun söluskatts.
Ótrúlegt er að þau fyrirheit verði
til að glæða áhuga stjórnarand-
stæðinga fyrir stjórnarsamstarfi.
íslenzka efnahagskerfinu má
einnig líkja við þungt haldinn
sjúkling, sem leitazt er við að
lækna. Innflutningsskattur var í
fyrstu sprautunni, gengislækkun
verður í þeirri næstu og sölu-
skattshækkun í þeirri þriðju. Og
áreiðanlega verður ekki látið þar
við sitja. Kaupbinding og ef til
vill bein kauplækkun verða lík-
lega í fjórðu sprautunni.
En engum, ekki einu sinni þeim
sem læknisaðgerðina fremja, kem-
ur í hug, að þessar sprautur færi
sjúklingnum bata. I bezta falli
geta þær linað þjáningarnar um
tima. Það er uppskurður, sem
þarf.
Erfiðleikar sveitarfélaganna
Það eru fleiri sjóðir tómir en
ríkissjóður. Sveitarfélögin gegna
að sínu leyti hliðstæðu hlutverki
og ríkissjóður og standa með hon-
um að margþættri starfsemi
(tryggingamál, fræðslumál, liafn-
argérðir o. fl. o. fl.). Sveitarfélög-
in hafa, ekki síður en ríkissjóður,
orðið fyrir stórkostlegum tekju-
missi. I því sambandi má minna
á, að frá því var skýrt í síðasta
blaði, að útsvör og aðstöðugjöld 1
Austurlandskjördæmi væru í ár
nær þriðjungi lægri en í fyrra.
Sveitarfélögin neyðast nú til að
stöðva framkvæmdir sínar og
draga úr þjónustu sinni við þegn-
ana. Af því hefur ríkisstjórnin
ekki áhyggjur fremur en af
minnkandi kaupgetu almennings.
Það er aðeins ríkissjóður, sem
hún hefur áhyggjur af.
Sveitarfélögin hafa ekki sömu
aðstöðu og ríkið til þess að bæta
sér upp tekjumissinn, og líklega
hafa sveitarstjórnir ekki sama
vilja og ríkisstjórnin til þess að
ganga á það lagið, að jafna hall-
ann með því að þyngja álögur á
almenning. Svo dæmi sé nefnt má
minna á, að sveitarstjórnirnar á
Seyðisfirði og Eskifirði og í Nes-
kaupstað máttu hækka útsvars-
stigann um 20%, en gerðu það
ekki, þótt tekjurnar stæðust ekki
áætlun, af því að þær vildu ekki
ganga nær gjaldgetu almennings.
Er þjóðstjórn æsklleg?
Á þessu stigi málsins verður að
sjálfsögðu ekkert um það sagt
hver verður niðurstaðan af við-
ræðum flokkanna. En í sambandi
við þær hlýtur sú spurning að
vakna hvort samstjórn allra
flokka sé æskileg. Þótt vera kunni,
að slík stjórn verði nauðsynleg til
þess að bjarga því sem bjargað
verður af skipbroti viðreisnarinn-
ar, getur hún þó ekki talizt æski-
leg. í þingræðislandi hefur stjórn-
arandstaða miklu hlutverki að
gegna. Standi allir flokkar að
stjórn, verður engin stjórnarand-
staða. Gagnrýni á stjórnaraðgerð-
•ir verður þá lítil á opinberum
vettvangi, og alls konar pólitískir
sundurgerðarmenn fá byr í seglin.
—o—
Öllum er það ljóst, að við mikla
erfiðleika er nú að etja. Sumpart
eru þeir sjálfskaparvíti, en sum-
part af óviðráðanlegum ástæðum.
Vandinn er þó ekki aðallega aura-
leysi ríkissjóðs, eins og ríkis-
stjórnin virðist telja, heldur þeir
miklu erfiðleikar, sem steðja að
atvinnuvegunum og almenningi.
Sá vandi er jafn óleystur eftir
setningu bráðabirgðalaganna sem
áður.
Því miður virðist ríkisstjórninni
lítil alvara með skrafi sínu um
i Framh. á 3. síðu,