Austurland - 27.09.1968, Blaðsíða 2
2 '
AUSTURLAND ’
Neskaupstað, 27. september 1968.
Benedikt Gíslason frá Hoftegi:
Hvar M menntashóli Austurlands rísa ?
Mínir ágætu vinir austanlands,
þeir Lúðvík Ingvarsson, fyrrver.
sýslumaður og Skjöldur Eiríksson
skólastj. hafa lýst áliti sínu á stað
fyrir menntask. á Austurl. Þetta
ætla ég að þeir geri að gefnu til-
efni. Þeir eru sammála um stað
fyrir þennan skóla á Egilsstöðum
og þyrfti nú að vera hægt að
greina á milli þess, sem er hið
gamla, góða höfuðból, Egilsstaðir
og kauptún það, sem risið hefur
upp í landi þess, en það hefur enn
ekki verið gert. En það er fyrsta
athugunarefni þessa máls, því
landrými gefst nóg á Egilsstöð-
um, en ég veit ekki hvað því líð-
ur á afmarkaðri kaupstaðarlóð,
sem eflaust má stækka á kostnað
Egilsstaðalands. Enginn er sá
staður á Austurlandi, er eigi
mætti bera þennan skóla með
sóma, ef hér á fullgerður mennta-
skóli að nema land á auðn, og
síst er þar undan að færa Egús-
staði, jörð og kaupstað. Éig er
þó heldur á móti þessu þegar ann-
að er haft í huga, eins og mynd-
arskóli á Eiðum, í þeim hinum
sama stíl, sem eins og hefur ver-
ið feður menntaskóla, t.d. á Ak-
ureyri. Ekki hefði verið hægt að
endurreisa Akureyrarskóla sem
menntaskóla, án hins beina sam-
bands við skólann sem þar var
fyrir. Hvað Eiða snertir verður
mér borið á brýn, að ég er hlut-
drægur með vissum hætti, en
þeirri hlutdrægni minni finn ég
stað og teldi ég nú hið fyrsta, að
ekki mun menntaskóli geta hafið
starf á Austurlandi án sambands
við samskonar skóla í fjórðungn-
um, en þeir eru einungis á Eið-
um og Norðfirði. Éig held að það
sé tómt mál að tala um það, að
ríkið geti byggt menntaskSla að
nýju, hér eða þar, og búið hann
tækjum og kennaraliði algerlega
„prívat“ fyrir þann hinn sama
skóla. Á Eiðum er nú mikill húsa-
kostur og til margra hluta nyt-
samlegur, er nám snertir, og sýn-
ist ekkert til fyrirstöðu, að þar
megi veita stúdentsmenntun,
nema að fjölga bekkjardeildum
með nokkurri húsabót og auknu
kennaraliði, sem ekki mundi vera
þriðjungur þess kostnaðar, sem
af frístandandi menntaskóla
leiddi.
Menntaskóli er stúdentsnám en
ekki höll. Ég geri ráð fyrir að
líku máli gegni um skólann á
Norðfirði, en þó ekki sama máli
og á Eiðum. Fljótsdalshérað og
Austurland allt, hefur miklar
virðingar af sínum myndarlega
skóla á Eiðum, einum sögufræg-
asta stað á Austurlandi, og mér
finnst ég einhvernveginn ekki
gkilja ^að — kgnnski fyrir hlut-
drægninni — að það sé ekki, og
geti ekki verið, metnaður Aust-
firðinga, að gera Eiða að voldug-
um skólabæ, því að það vantar
fleiri skóla, og suma framar
menntaskóla, á Austurlandi, eins
og búnaðarakademíu, sem enginn
maður mundi telja betur setta
annarsstaðar en á Eiðum. Ég
held að skólabæir séu ágætar
stofnanir, og ég held að mennta-
skóla væri hagur í því, að vera
í skólabæ, og ég held að skóla-
bær hafi gott af menntaskóla. Ég
held að skólum sé hagur að því
að styðja hver annan, og ég held
að stuðningur, hver við annan,
sé menntamál. Aðstöðu til um-
svifa þarf ekki að bera saman á
Eiðum og Egilsstöðum, hún er
fremri á Eiðum hvað sem metið
er. Og ég ætla ekki að gera neitt
úr þessum 14 km., sem Eiðar eru
utar á Héraði en Egilsstaðir,
því kaupstaður á Egilsstöðum
byggist í átt til Eiða, er litlar
stundir líða. Og þegar mönnum
þykir sem ekkert sé, 35 km. leið
milli Reyðarfjarðar og Egils-
staðakauptúns, nú þegar, munu
fáeinir km. frá kaupstað ekki
skipta máli fyrir skólabæinn á
Eiðum, eða neina er þangað
sækja. En höfuðatriði máls nú er
þetta: Menntaskóli getur fljót-
lega hafist á Eiðum í sambandi
við hinn myndarlega skóla, sem
þar er en alger nýhöfn á Egils-
stöðum ekki fyrr en um aldamót
og það ræður afstöðu minni fram-
ar hlutdrægninni og með henni.
Það er fugl í hendi fyrir ríkið og
Austfirðinga að hefja stúdents-
nám á Eiðum, en það er refur í
Spanarhól að biðja um frístand-
andi skóla annarsstaðar. Og séu
Austfirðingar samhuga um það
að láta hefja stúdentsnámið, þá
láta þeir gera það fljótlega á Eið-
um. Á móti þeirri kröfu, almennri
verður ekki staðið. Deili þeir mál-
inu víða, kemur engin stúdents-
menntun á Austurland, en það
er satt, að stúdentsmenntun má
deila víða, því hver vel búinn
alþýðuskóli, sem fyrir er í land-
inu, getur hafið að kenna stúd-
entum, rétt eins og landsprófs-
menntun, með lítilli viðbót. Verzl-
unarskólinn, Kennaraskólinn og
Laugarvatnsskólinn útskrifa stúd-
enta. Bráðum gerir Eiðaskóli það
líka og kannski Norðfjarðarskóli.
Menntaskóli er ekki meira mál
en önnur skólamál, eins og nú er
komið högum í menntun og mætti
þjóðarinnar og þrátt fyrir það,
að stjórnarfarið eyðileggur nú
„matinn“ sem ákaflegast fyrir
þjóðinni. Ég vil svo að síðustu
segja þetta. Allt sem þeir, hinir
nefndu menn, taka réttilega fram
um Egilsstaði, á líka við um Eiða,
því allt er sama Fljótsralshéraðið,
og hér um sama byggðarlag að
ræða, þótt það taki yfir um 15
km. innan marka. Svo punktfast-
ir megum við ekki vera fyrir
framtíðina, að við sjáum ekki að
hún hreyfist.
Benedikt Gíslason frá HofMgi.
ATHUGASEMD.
Grein þessi barst blaðinu fyrri
hluta síðustu viku. en ekki voru
tök á að birta hana í síðasta
blaði. Greinin er skrifuð áður en
höfundur hefur lesið grein Steins
Stefánssonar, sem birtist í næst-
síðasta blaði, en ljóst er, að skoð-
anir þeirra Steins og Benedikts
og að nokkru leyti einnig Þórðar
Jóhannssonar og Pálmars Magn-
ússonar, falla saman í veiga-
mik’.um atriðum. Þar sem greinar-
gerðir Menntaskóianefndar hafa
nú allar verið birtar, sýnist tíma-
bært að hefja opinberar umræður
um málið. Vill Austurland gjarn-
an verða vettvangur slíkra um-
ræðna, að svo miklu leyti sem
rúm þess leyfir. Eitstjóri.
Maður slasast
Framh. af 1. síðu.
um gat á stefni bátsins. Var síðan
veghefill fenginn til að taka í,
en áður en báturinn komst alla
leið, rifnaði út úr gatinu. Kað-
allinn var mjög þaninn og lenti
á Skarphéðni, sem mun hafa
kastast á hefilinn. Hlaut hann
mikil meiðsli, rifbrotnaði, við-
beinsbrotnaði og hlaut áverka á
höfuð og bak. Hann er þó ekki í
lífshættu.
Víöir Sveinsson, skipstjóri
Minningarorð
vissi um kuldann í þeim, ef til
þeirra þyrfti að taka. Einmitt
svona var Víðir. Hann gerði ráð
fyrir öllu, sem komið gæti fyrir
og reyndi að vera við öllu búinn,
enda varð aldrei slys hjá honum,
hvorki á mönnum, skipi né veið-
arfærum.
Áreiðanlega verða þeir margir,
sem harma Víði, en þó mest þeir,
sem næstir honum standa. En öll
þjóðin má harma svona menn,
sem standa fremstir í því að
flytja þjóðinni auð,
sækja barninu brauð,
færa björgin í grunn undir
framtíðarhöll.
Eða á þjóðin nokkra þarfari
menn, en góða og mikla fiskiskip-
stjóra? Ég held ekki. Og það hygg
ég að eiganda bátsins, Jóns Garð-
ars, finnist líka og veit að hann
sér mikið eftir Víði, bæði sem
skipstjóra og manni, það vel
heyrði ég hann tala um hann.
Ég enda svo þessar fátæklegu
línur með innilegri samúðar-
kveðju og við hjónin biðjum öll
góð öfl um að styðja og styrkja
alla, sem um sárt eiga að binda
vegna fráfalls Víðis.
Ég kveð þig svo kæri vinur og
frændi með orðum listaskáldsins
góða:
Flýt þér vinur í fegri lieini,
krjúptu að fótum friðarboð-
ans,
fljúgðu á vængjum morgun-
roðans
meira að starfa guðs um
geim.
G. M,
Deyr fé
deyja frændr
deyr sjálfr it saina.
Ek veit einn
at aidregi deyr
dómr um dauðan hvern.
Þetta erindi úr Hávamálum
kom mér í hug er ég frétti hið
sviplega fráfall bróðursonar míns,
Víðis Sveinssonar, og er ég ekki
viss um að mér hafi orðið meira
um að frétta lát nokkurs manns
þótt nærskyldari mér hafi verið,
fyrst og fremst vegna þess hvað
hann var óvenjulega góður dreng-
ur og sérstakt prúðmenni. Ég
held að allir, sem kynntust hon-
um, viðurkenni þetta, og þá ekki
sízt skipshöfnin hans og þeir aðr-
ir, sem með honum hafa verið
á sjónum.
Ég held það hafi verið í fyrra
að ég í einhverju blaði sá mynd
af Víði þar sem hann var að
kaupa ullarnærföt á alla skips-
höfn sína. Föt þessi ætlaði hann
að hafa í gúmmíbátunum. Haun