Austurland - 29.11.1968, Blaðsíða 4
4
AUSTURLAND
Neskaupstað, 29. nóvember 1968.
t
Héraðsvaka MH
Skrúðsbóndinn
MH (Menningarsamtök Héraðs-
búa) héldu hina árlega Héraðs-
vöku í Valaskjálf um tvær síðast-
liðnar helgar. Vakan hófst klukk-
an 21 laugardaginn 16. nóvember
með ávarpi formanns samtak-
anna. Að því loknu sýndi Leikfé-
lag Fljótsdalshérað sjónleik
Björgvins Guðmundssonar, tón-
skálds, Skrúðbóndann. Þetta er
leikrit í fimm þáttum, auk for-
leiks, samið utan um þjóðsöguna
um prestsdótturina á Hólmum,
sem seydd var í Skrúð ung og
bjó þar með Skrúðsbónda upp frá
því, eftir því sem þjóðsagan seg-
ir, en á í leiknum afturkvæmt að
nafninu til. Leikritið er ádeila á
heimslystisemdir og tál þeirra, en
vegsömun hins nytsama lífs með
iðju og siðsemi í lífháttum —-
andtæðurnar Skrúðshellir og
Hóimar.
Aðalhlutverkin léku: Sigrún
Benediktsdóttir Heiði prestsdótt-
ur, og Jón Kristjánsson Skrúðs-
bónda, en alls er átta hlutverk í
leiknum, auk söngfólks í kirkju,
danskvennsa og dólga. Alls munu
um 30 manns starfa við leiksýn-
inguna og leikmyndir eru sex.
Leikstjóri er Ágúst Kvaran frá
Akureyri, leiktjaldamálari Stein-
þór Eiriksson, dansa samdi og
æfði Hermann Níeisson, íþrótta-
kennari, Eiðum. Tónlist er, sem
nærri má geta, veigamikið atriði
í leiknum, og er hún flutt af seg-
ulbandi frá Leikfélagi Akureyrar,
nema kirkjukórinn er Svavair
Björnsson stjórnaði.
Leikfélagið gaf út vandaða
leikskrá um sýninguna og var
Halldór Sigurðsson, formaður fé-
lagsins, ritstjóri hennar. Þar er,
auk skrárinnar sjálfrar, viðtal við
leikstjórann, grein um höfundinn,
Björgvin Guðmundsson, og leik-
ritið.
Leiksýningunni var mjög vel
tekið og sýnd við húsfylli. Leik-
stjóri var hylltur, enda maklegt,
því að starf hans var auðsjáan-
lega mikið og gott og sama má
segja um aðra, sem að þessari
sýningu hafa unnið.
Leikendur leystu hlutverk vel
af hendi og sumir með ágætum.
Leiktjöld voru af listum gerð og
skiptingar milli þátta hraðar.
Náttúrunafnakénningin
Seinni partinn á sunnudag
flutti Þórhallur Vilmunaarson,
prófessor, erindi um náttúru-
nafnakenninguna, kom víða við
og sýndi skuggamyndir, ljósmynd-
ir og uppdrætti til skýringar.
Hann rakti rök 1 fýr ir kenning-
unni, sem er í alíra stytztu máli
sú, að mikill fjoldi þeirra örnefna
og bæjarnafna, Sem hingað til
liafa verið talin draga nöfn af
nöfnum o^ viðurnefnum pianna,
séu á annan veg til orðin, kennd
til landslags, einkum forma og
einkenna á landslagi, niðs og
feriis vatna o. s. frv.
Fyrirlesturinn var allvel sótt-
ur og veittu áheyrendur máli
Þórhalls óskipta athygli. Margir
báru fram fyrirspurnir um ein-
stök nöfu, einkum bæja á Héraði.
Flutningur erindis og fyrirspurn-
ir og svör stóðu á fjórðu klukku-
stund.
IIlíðarkynnin,g
Á laugardag 23. nóvember var
sérstök kynningardagskrá um
Jökulsárhlíð, fyrsta sveitarkynn-
ing af tíu væntanlegum næsta
áratuginn. Gísli skólastjóri Hall-
grímsson frá Hrafnabjörgum mun
hafa átt hugmyndina að þessum
þætti á Héraðsvökunum, og riðu
nú Hlíðarmenn á vaðið undir
hans forystu.
Þessi dagskrá vakti hina mestu
athygli, var bæði fróðleg og
skemmtileg. Geir Stefánsson á
Sleðbrjót flutti kynningarerindi,
að mestu eftir Braga Björnsson á
Surtsstöðum. Þá var litskugga-
myndasýning. Einar K. Hrafn-
kelsson og Stefán Geirsson leiddu
áhorfendur við hönd um endi-
langa Hlíð í sumarskrúði, skruppu
meira að segja út í Fagradal og
Bjarnarey, svo að menn gleymdu
myrkrinu og snjófölinni utan-
dyra í flæðandi sumarsól og
undrun yfir furðum og gæðum
Hlíðar, Jöklu, Blautumýri, Múla-
höfn, stórum sjávarhelli, furðu-
smíð út undir fjöllum, dularfullu
gati í fjalli og mörgu fleiru.
Anna Eðvaldsdóttir, húsfreyja
á Hrafnabjörgum, lék nokkur
iög á píanó, Guðmundur Björns-
son á Hrafnabjörgum flutti sög-
ur úr sveitalífinu og Sveinn Guð-
mundsson las áður óskráðar þjóð-
sögur úr Hlíð. Þá var spurninga-
'keppni milli Hlíðar og Jökuldals
og sigruðu Jökuldælir.
Bókmenntakynning
Á undanförnum tveim Héraðs-
vökum hefur farið fram kynning
á skáldum, er átt hafa heima á
Héraði og verkum þeirra. Að
þessu sinni var þessi kynning
helguð Gunnari Gunnarssyni, sem,
eins og kunnugt er, fæddist á
Valþjófsstað 1889 og bjó síðan
um níu ára skeið, 1939—1948, á
Skriðuklaustri.
Gunnar kom austur að ósk
stjórnar MH til að sitja samkom-
una, og las úr verkum sínum, og
sömuleiðis Ragnar Jónsson, bóka-
útgefandi, sem flutti snjalla og
skemmtilega ræðu um skáldið.
Auk þess var lesið úr skáldverk-
um Gunnars. Guðirún Bjartmars-
dóttir á Eiðum las kafla úr Fjall-
kirkjunni, Þorkell Steinar Ellerts-
son, skólastjóri las úr Fóstbræðr-
um og sjálfur las höfundur kafla
úr Heiðaharmi og Sálumessu.
Formaður MH bauð gesti vel-
komna og Kristján Gissurarson
lék á píanó.
Gunnari skáldi var fagnað með
miklu og innilegu lófataki, bæði
fyrir og eftir lesturinn. Leyndi
sér ekki að hann var mikil au-
fúsugestur Héraðsbúa á vökunni,
og mun flutningur hans verða
viðstöddum harla minnisstæður.
Á sunnudaginn fóru einnig
fram önnur skemmtiatriði á veg-
um stjórnar MH. Matthías Egg-
ertsson ræddi við Aðalstéin Jóns-
son á Vaðbrekku um sitthvað af
Jökuldal, m. a. leiðrétti Aðalsteinn
Um nær þriðjung aldar hefur
Þjóðviljinn verið óhvikull máls-
vari íslenzkra launþega, íslenzks
þjóðfrelsis og lýðréttinda, sífellt
reiðubúinn til sóknar og varnar.
Eitt af því, sem ráða þarf fram
'úr um leið og Sósíalistaflokkurinn
er lagður niður, er framtíð Þjóð-
viljans, sem flokkurinn hefur frá
öndverðu gefið út. I fljótu bragði
kunna sumir að telja, að eðlilegt
sé, að sögu blaðsins sé lokið um
leið og flokkurinn hættir störfum.
En málið er ekki svo einfalt. Fyr-
ir hina róttæku verklýðshreyf-
ingu og Alþýðubandalagið er
lífsnauðsyn að út komi dagblað,
sem styður þessi samtök. Án þess
eru þau sem vængstýfður fugl og
svipt þýðingarmesta tækinu til
þess að koma sjónarmiðum sínum
á framfæri við þjóðina.
En það er mjög mikið fyrirtæki
að koma á fót dagblaði og ekki á
færi annarra en fjársterkustu að-
ila. Alþýðubandalagið hefur ekki
bolmagn til þess. Að vísu gæti
það gefið út vikublað, en slíkt
blað getur aldrei komið í stað
dagblaðs, hversu vel sem það er
skrifað og hversu mikil sem út-
breiðsla þess verður.
Skynsamlegast væri, að Al-
þýðubandalagið gerði Þjóðviljann
að sínu málgagni og semdi við
útgefendur hans um það. Er eng-
in ástæða til að ætla annað, en
að slíkir samningar tækjust
greiðlega. Alþýðubandalagið verð-
ur að tryggja, að út komi í land-
inu dagblað, sem talar máli þéss
og er undir áhrifum þess. Öðru-
vísi getur það ekki hamlað gegn
áhrifum fjögurra andstæðingadag-
blaða. Vilji Alþýðubandalagið
tryggja sér stuðning dagblaðs, er
ekki annar kostur fyrir hendi, en
að tryggja áframhaldandi útgáfu
Þjóðviljans — og það er góður
kostur.
fræga lygasögu um jarðarför þar
á dalnum. Þá söng blandaður kór
af Héraði undir stjórn Kristjáns
Gissurarsonar.
Skriðdælir umgengnisbeztir
Sigurður Blöndal afhenti odd-
vita Skriðdalshrepps útskorinn
minjagrip, skjöld af viði gerðan
af Halldóri Sigurðssyni fyrir
bezta umgengni utanhúss á Hér-
aði, og dálitla peningaupphæð
ætlaða þeim bónda í Skriðdal, er
snyrtilegast býr, og skal hrepps-
nefnd Skriðdalshrepps meta það.
Að því loknu var vökunni slit-
ið.
Tveir dansleikir voru á vökunni,
sinn um hvora helgi.
Veður var gott um báðar helg-
arnar og jafnan fjölsótt.
Á. H.
Að sjálfsögðu fjallaði síðasta
þing Sósíalistaflokksins um fram-
tíð Þjóðviljans og ákvað að reyna
að tryggja útgáfu blaðsins, þótt
flokkurinn yrði lagður niður. í
ályktun fiokksþingsins um Þjóð-
viljann segir svo:
„Þjóðviljinn skal vera sjálfs-
eignarstofnun. Hann er gefinn út
sem málgagn fyrir sósíalisma,
verklýðshreyfingu og þjóðfrelsis-
hreyfingu, og er ekki hægt að
breyta þessari ákvörðun um hlut-
verk blaðsins".
Þá er gert ráð fyrir því að
stofna Útgáfufélag Þjóðviljans og
skal það öllum opið, sem vilja
vinna að þeim verkefnum, sem
blaðið er helgað. Þetta félag kýs
svo útgáfustjórn blaðsins og
verður sá bakhjarl, sem það
styðzt við.
Þjóðviljinn hefur frá öndverðu
verið rekinn með miklum halla,
eins og öll íslenzk dagblöð, önnur
en Morgunblaðið. Þessi halli hef-
ur verið greiddur af velunnurum
blaðsins og hefur þar mest mun-
að um hagnað af hinu ávíoga
happdrætti blaðsins.
Enn á ný leitar Þjóðviljinn til
stuðningsmanna sinna í formi
happdrættismiðasölu.
Að þessu sinni eru vinningar í
happdrættinu sex, samtals að
verðmæti 270 þús. kr. — Aðal-
vinningurinn er bifreið, Skoda
MB 1000. Dregið verður á Þor-
láksmessu. Umboðsmaður happ-
drættisins í Neskaupstað er Bjarni
Þórðarson og geta menn vitjað
miða til hans. Eru allir stuðnings-
menn þeirra sjónarmiða, sem blað-
ið er helgað, hvattir til að rétta
blaðinu hjálparhönd. Oft var
þörf, en nú er nauðsyn. — En
bezti stuðningurinn við Þjóðvilj-
ann er þó fólginn í því, að auka
útbreiðslu hans og þar með áhrif.
Framh. á 2. síðu.
M ó veflomótum