Austurland - 23.12.1968, Síða 7

JÓLIN 1968
AUSTURLAND
7
Árið 1957 kemur hingað for-
stjóri skógræktardeildar Heiða-
félagsins danska, Birgec Steen-
strujt. Ferðaðist hann víða um
landið. Sama sumar kom í stutta
heimsókn prófessor Bertil Lind-
quist, sem þá var orðinn for-
stöðumaður grasgarðsins í Gauta-
borg, en garður sá er mikið fyr-
irtæki, sem bezt má marka af
því, að hann hafði tugi manna
um heim allan að s-afna trjám og
jurtum í gai'ðinn. Lundquist hafði
annars um nokkurt sk-eið áður
verið prófessor í skógrækt við
Stokkhólmsháskóla, allumdeildur
maður, sem kemur fram með
mikið af nýjum hugmyndum.
Hann hafði skrifað ritgerð um
íslenzka bii-kið, og erindi h*ans
hér var að afla sér sýnishorna
af því.
Næsta ár koma tveir ágætir
Norðmenn, Hans Berg, héraðs-
skógameistari í Örsta á Sunn-
mæri, og Eivind Bauger, tilrauna-
stjóri við vestnorsku skógræktar-
tilraunastöðina á Steini, skammt
sunnan við Björgvin. Báðir gáfu
þeir okkur góð ráð, en Hans Berg
hafði kynnzt Islendingum mjög
vel, haft margt ungt fólk héðan
í vinnu, t. d. Þórarin Pálsson frá
Skeggjastöðum í Fellum, Oddnýju
Sigurðardóttur Sveinssonar á
Reyðaifirði og Margrétu Gutt-
ormsdóttur frá Hallormsstað.
Þetta sama sumar kemur einnig
hingað Christensen, forstöðumað-
ur jólatrjáadeildar Heiðafélags-
ins d*anska.
Árið 1959 er aðeins eitt erlent
nafn í gestabókinni: Dr. Köhler,
skógræktarfulltrúi við sendiráð
Vestur-Þýzkalands í Stokkhólmi.
Var hann gagngert sendur af
stjórn sinni til þess að kynna sér
skógræktarstarfið hér. Koma
hans bar sannarlega ávöxt fyrir
bkkur, eins og síðar verður að
vikið.
Árið 1960. Þá kemur hingað í
stulta heimsókn prófessor Tikhó-
taúrov frá Leningrad, kunnur
grasafræðingur. En aðalheimsókn
þessa árs er prófessor Herbert
Hesmer frá háskólanum í Bonn
í Þýzkalandi, einn kunnasti vís-
indamaður Þjóðverja í ræktun
grenis. Hann var einnig sendur
hingað af sambandsstjórninni í
Bonn og var það árangur af
komu dr. Köhlers árið áður. Próf.
Hesmer ferðaðist um Island í
heilan mánuð og hefur enginn
útlendingur kynnt sér skógrækt
okkar jafn rækilega. Hann var
dæmigerður fulltrúi hinnar þýzku
nákvæmni. Hann tók ósköpin öll
af myndum og alltaf þrjár mynd-
ir af hverju mótífi, sína með
hverri Ijósstillingu! Próf. Hesmer
hafði með sér að gjöf sýnishorn
af plöntunarverkfærum. Við höf-
um síðan notað hér mjög mikið
eitt þeirra, hina svonefndu bjúg-
skóflu, sem er fljótvirkara áhald
en hakarnir, sem áður voru not-
aðir. Notkun þeirra leiddi af sér,
að við gátum lækkað ákvæðis-
vinnutaxtann við plöntun um
helming. Hafa þeir þannig spanað
okkur milljónir króna á þeim sjö
árum sem þeir hafa verið notað-
ir.
Pró'f. Hesmer skrifaði mikið
um för sína hingað, m. a. ýtar-
lega skýrslu til landbúnaðar-
ráðuneytisins. I árbók háskóla
síns árið 1964 er ritgerð eftir
hann, sem heitir „Breytingar á
ásýnd skóga jarðarinnar á vor-
um tí'mum“. 1 henni em m. a.
þrjár litmyndir úr íslandsferð-
inni, þar af ein af ungu Síberíu-
lerki héðan frá Hallormsstað, en
þai- hafði mælzt 1 m langur ár-
sproti árið áður. Á einum stað í
ritgerðinni kemst hann svo að
orði:
„Aðdáunarverður er sá dugn-
aður, sem sýndur er í mörgum
löndum með erfiðum vaxtarskil-
yrðum, við að rækta nýja skóga,
t. d. á Islandi, þar sem hin köldu
sumur með aðeins 11 stiga júlí-
hita hamla mjög vexti skóga. En
þar hefur tekizt með sérstaklega
markvissum kvæmarannsó'knum
að finna mjög þroskavænleg
kvæmi *af síberísku lerki og einn-
ig sitkagreni og Alaskaösp, sem
vaxa langtum betur en hinir
náttúrlegu birkiskógar“.
Árið 1961. Snemma í júní
koma hingað 2 Norðmenn. Ann-
ar þeirra, Ch. D. Kohman, var
þá forstjóri trjáfræstofnunar
norska ríkisins, en um þá stofn-
un fer *allt trjáfræ, sem safnað
er í landinu. Kohman hafði á
yngri árum starfað í Norður-Nor-
egi og kynnzt ýmsum sömu
vandamálum, sem við eigum við
að stríða. Hann var þá líka einn
af duglegustu gróðrarstöðva-
mönnum landsins. Var mjög
margt, af honum að læra.
Nokkru síðar bar að garði gest,,
langt að kominn, alla leið sunn-
an úr Chile. Hann hét prófessor
Holsö, danskur *að ætt og skóg-
fræðingur frá danska landbúnað-
arháskólanum. Ungur hafði hann
'flutzt til Bandaríkjanna, varð
prófessor í skógrækt við banda-
rískan háskóla. Um 1950 réðist
hann til tæknihjálpar Bandaríkja-
stjóinar, var 6 ár í Líbeiíu í
Vestur-Afríku og tók að sér fyrir
ríkisstjórn þess lands að skipu-
leggja skógræktarstarfsemi. Nú
var hann nýlega kominn í þjón-
ustu ríkisstjórnar Chile og var
aðalverkefni hans þar líka að
skipuleggja skógræktarstarfsem-
ina. Einn þáttur þess starfs var
að finna hentugar erlendar trjá-
tegundir fyrír hinn kalda suður-
hluta landsins.
Próf. Holsö hafði fengið pata
af starfi íslendinga í þessu efni
og var nú kominn til þess að
læra af okkur. Hann er fyrsti út-
lendingurinn, sem kemur þiggj-
andi til okkar. Hann var ákaf-
lega ánægður með komu sína
hingað og kvaðst á þeim stutta
tíma, sem hann dvaldi hér, hafa
fengið upplýsingar, sem hefði
tekið sig mánuði að afla á annan
hátt. En að dómi okkar var hann
einnig gefandi. Af fáum erlend-
um skógræktarmönnum, sem hing-
að hafa komið, hef ég lært meira.
Yfirsýn hans var geysileg, enda
hafði hann einmitt sérstaka
þjálfun í skipulagningu.
Um haustið sama ár komu
tve;r af framámönnum skógrækt-
arinnar í Alaska og ferðuðust
víða um landið. Hétu þeir Robin-
son og Scott. Islenzkir skógrækt-
armenn höfðu notið margháttaðr-
ar fyrirgreiðslu þeirra og gest-
risni á fræsöfnunarferðum sínum
til Alaska. Var þetta því gagn-
kvæm vináttuheimsókn.
Vorið 1962 dvelst hér í 2 daga
prófessor Edwine Jahn frá há-
skólanum í Sýrakusu í New York-
ríki. Hann var prófessor í trjá-
efnafræði og hafði dvalið lengi í
Svíþjóð, talaði ágætlega sænsku.
I bréfi, er hann skrifaði mér eft-
ir heimkomu sína, komst hann
m. a. svo að orði: „Ég hafði
ákaflega gaman af að sjá bæði
hinn náttúrlega birkiskóg og hin-
ar dásamlegu ungplantanir, sem
þið hafið komið upp á Hallorms-
stað. Framfarir þær, sem eiga
sér stað í skógræktinni á íslandi
eru sannarlega eitthvað til að
vera stoltur af. Ég er mjög glað-
ur yfir *að hafa fengið tækifæri
til að kynnast skógræktarstarfi
ykkar“.
Þetta sumar koma hingað tveir
frægir sænskir grasafræðingar.
Annar þeirra, próf. Eric Hultén
frá Stokkhólmi er með þekktuistu
grasafræðingum á Norðurlöndum
og þótt víðar væri leitað. Meðal
veika hans er geysimikil flóra
Kamtzjatkaskagans i Austur-Sí-
beríu og flóra Alaska og Aleut-
eyja. Fyrir mig var sérstök
ánægja að fá hann í heimsókn,
því að ég hafði skrifað honum
og fengið frá honum ágæt bréf
með upplýsingum um lerkiskóg-
a.na á Kamtzjatka. Gaman var að
því, að prcf. Hultén tók með sér
sýnishorn af viðjunni okkar, sem
við rækturn mikið af, til þess að
nafngreina hana (en margar víði-
tegundir getur verið mjög erfitt.
að nafngreina) og úrskurðaði
hann viðjuna vera Salix nigricans.
Þá var mjög fróðlegt að ræða
við hann um ísl. birkið, sem all-
mikill ágreiningur hefur verið
um. Sjálfur hafði ég streitzt við
að greina það í tegundir í próf-
ritgerð og var þá með 6 tegundir
í takinu. Próf. Hultén vildi kalla
það allt saman Betula tortuosa!
Síðar þetta sumar kom gestur
sunnan úr Svartaskógi í Baden.
Hét hann dr. Paul Kiirschfeld og
réði yfir geysistóru umdæmi í
ríkisskógræktinni þýzku.
I júlíbyrjun árið 1963 kemur
til okkar tiginn gestur: Dr Walt-
er Mann frá Bonn, skógræktar-
stjóri Vestur-Þýzkalands, ljúfur
og indæll kall, enda Bæjari. Var
'hann að endurgjalda heimsókn
Hákonar Bjamasonar til Þýzka-
lands árið áður. Hinar gagn-
kvæmu heimsóknir þeirra starfs-
bræðranna komu í kjölfar heim-
Framh. á 20. síðu.
Dr. Kristian Bjor frá Skógtrækt-
artilraunastöð Noregs á Ási og
greinarhöfundur. — Mynd: Vil-
helm Kjölby.
Níels Dungal prófessor og Bertil Lindquist,
jwófessor frá Gautaborg.