Morgunblaðið - 22.10.2011, Blaðsíða 34

34 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. OKTÓBER 2011
Fyrir skömmu gerði
Morgunblaðið sam-
anburð á fjármálum
Álftaness og Garða-
bæjar en sveitarfélögin
eiga í sameiningar-
viðræðum. Himinn og
haf eru á milli þeirra í
fjármálum og skuldir
og skuldbindingar
Álftaness rúmlega fjór-
faldar á við skuldir og
skuldbindingar Garðabæjar. Þessi
samanburður er sláandi en gæta skal
þess að lán og skuldbindingar hækk-
uðu gífurlega í hruninu 2008.
En skuldavandinn er ekki bundinn
við Álftanes, hann er víðtækari enda
nýbúið að lögfesta að hlutfall skulda
af tekjum sveitarfélaganna verði ekki
hærra en 150% . Hlutfall skulda er
þannig ekki mikið öðruvísi ef borinn
er saman Garðabær og Reykjanes-
bær þar sem skuldahlutfallið er tæp-
lega fjórfalt. Garðabær með 117% en
Reykjanesbær með 446%, Sandgerði
með 390%, Reykjavík með 336%,
Hafnarfjörður með 294% og Kópa-
vogur með 241%, öll langt yfir hinum
lögfestu mörkum. Reyndar býr meiri-
hluti þjóðarinnar í sveitarfélögum
sem skulda langt yfir mörkum hinna
nýju laga. Upplýsingar hér um skuld-
ir eru úr ársreikningum 2009.
Ekki verður þessi munur skýrður
með því að sjálfstæðismenn stjórni
Garðabæ sem stundum er látið liggja
að í Morgunblaðinu. Þá er ekki bent á
það að sjálfstæðismenn báru mesta
ábyrgð á rekstri allra hinna yf-
irskuldsettu sveitarfélaga sem hér
voru nefnd þegar skuldir þeirra fóru
úr böndum. Skýringarnar eru flókn-
ari og tengjast ólíkri aðstöðu sveitar-
félaganna og fyrirtækjum þeirra. Ef
til vill má skýra stöðu Garðabæjar að
hluta út frá því að þar hafa búið um
langt árabil tekjuhæstu íbúar á
höfuðborgarsvæðinu. Tekjustofnar
hafa því verið sterkir og fram-
kvæmdir ekki fjármagnaðar með lán-
um nema að litlu leyti. Kostnaður við
þjónustu hefur líka löngum verið
lægri í Garðabæ en í nágrannabyggð-
um. Útsvarsprósenta hefur líka verið
þar lægri en almennt á
höfuðborgarsvæðinu.
Ef til vill þarf að setja
tollhlið á Garðabæinn
eins og borgarstjóri
lagði til um Sel-
tjarnanesið!
Er ekki tímabært að
hvetja til stærri samein-
ingar á höfuðborgar-
svæðinu sem er eitt at-
vinnu- og félagssvæði?
Slík sameining mun
lækka kostnað auk þess
sem margt vinnst á sviði
skipulags- og umhverfismála. Slík
sameining myndi jafna aðstöðu íbú-
anna. Mismunun varðandi skatta og
þjónustu væri úr sögunni. Líka ójöfn-
uður eins og Álftanesið hefur búið við
árum saman vegna þess að hlutfall
barna hefur verið langt yfir meðaltali
með tilheyrandi kostnaði. Síðan þarf
að tryggja sjálfræði hverfa og eldri
byggða um nærþjónustu.
En aftur að skuldbindingum Álfta-
ness. Inni í útreikningum eru 1000
milljónir vegna óbyggðs miðbæjar en
þar átti að leigja búseturétt af Bú-
mönnum. Skuldbindingin verður þó
ekki virk fyrr en þjónustuhús Bú-
manna er risið en þá væri jafnframt
risin önnur byggð þeirra o.fl. sem
skilar nýjum tekjum til bæjarsjóðs.
Sé þessi skuldbinding tekin til hliðar
lækkar hlutfall skulda Álftaness og
verður hliðstætt skuldahæstu sveit-
arfélögunum. Í umfjöllun um Álfta-
nes er oft minnst á samninga við
Fasteign um leigu á sund- og íþrótta-
miðstöð en Ríkisendurskoðun nefnir
þá sem helstu ástæðu vandans á
Álftanesi. Lán sem þessir samningar
grundvallast á eru tæpur helmingur
af skuldbindingum Álftaness og
hækkuðu gífurlega í hruninu 2008.
Morgunblaðinu hefur þó aldrei þótt
ástæða til að benda á að samning-
arnir voru samþykktir samhljóða í
bæjarstjórn m.a. af bæjarfulltrúum
Sjálfstæðisflokksins. Ekki heldur að
bæjarstjórnin var búin að undirbúa
sölu lóða í eigin landi sveitarfélagsins
fyrir tvöföld verðmæti nýju sundlaug-
arinnar. Reyndar var þegar samið um
sölu lóða fyrir fjárhæðir sem nam
framkvæmdinni. Gert var ráð fyrir að
2007-2010 aflaði bæjarsjóður tekna til
að lækka skuldir með uppbyggingu.
Enginn á Álftanesi sá haustið 2006
fyrir efnahagshrunið 2008 sem rit-
stjóri Morgunblaðsins og félagar
hans efndu til með eftirlitslausri
einkavæðingu í boði frjálshyggju-
stefnunnar, áratuginn á undan.
Í Morgunblaðinu hefur heldur ekki
verið gagnrýnd stjórnun Sjálfstæð-
isflokksins á Álftanesi á tímabilinu
1998-2006 þegar þar var u.þ.b. 70%
fjölgun íbúa. Á þessum tíma seldi
bæjarstjórn aldrei lóðir heldur fengu
verktakar að hirða gróðann af upp-
byggingunni. Þeir keyptu landspild-
ur, unnu skipulagsdrög sem bærinn
útfærði, en seldu síðan lóðir. Hagn-
aður verktakanna hefur verið áætl-
aður rúmir 2 milljarðar sem betur
hefðu farið í bæjarsjóð. Á þessum ár-
um voru ytri efnahagsskilyrði hag-
stæð og sveitarfélög í vexti efldu fjár-
hagsstöðu sína, öll nema Álftanes þar
sem einkahagsmunir og verktakap-
ólitík réðu ferðinni. Uppbygging-
arskeiðið 1998-2006 skilaði Álftnes-
ingum ekki sjálfbæru samfélagi
heldur sveitarfélagi með lítið eigið fé,
ekkert atvinnulíf og einhæfa tekju-
stofna en miklar skyldur við barn-
margt samfélag þar sem þurfti að
byggja upp og fjármagna innviði með
lántökum.
Vanda þarf umræðu um þær póli-
tísku ákvarðanir sem leitt hafa til
þess skuldavanda sem ríkissjóður,
flest sveitarfélög, mörg fyrirtæki og
fjöldi heimila býr við og fór í nýjar
hæðir í efnahagshruninu 2008. Gera
verður þá kröfu til fjölmiðla að þeir
setji sig vel inn í mál áður en gild-
ishlaðnar skoðanamótandi fréttir eru
fluttar.
Eftir Sigurð
Magnússon »Enginn á Álftanesi
sá fyrir hrunið 2008
sem ritstjóri Morgun-
blaðsins og félagar hans
efndu til með einkavæð-
ingu í boði frjálshyggju-
stefnunnar.
Sigurður Magnússon
Höfundur er fyrrverandi
bæjarstjóri á Álftanesi.
Álftanes, Garðabær, Reykja-
nesbær, Sandgerði o.fl. o.fl.
Móðurmálskennsla
hjá Japönum hér á
landi hófst fyrir
fimmtán árum og við
höfum hist vikulega á
laugardagsmorgnum.
Síðastliðin tvö ár höf-
um við fengið að vera
í safnaðarheimili Nes-
kirkju. 25 börn yngri
en 18 ára eru skráð í
námið núna. Japanski
hópurinn tilheyrir fé-
laginu Móðurmál, sem
er samtök tíu móð-
urmálskennsluhópa
með mismunandi
tungumál eins og
ensku, spænsku og
rússnesku, en starf-
semin, þ. á m. kennsl-
an sjálf, byggist á
sjálfboðastarfi for-
eldra barnanna og áhugafólks. Hjá
japanska hópnum hefur einnig
bæst við hópur smábarna (0-3 ára)
frá og með núverandi hausti og þá
taka 4-5 smábörn þátt í tímum
með foreldrum sínum. Þau syngja
saman barnalög, lesa barnasögur
og leika sér saman á japönsku. Ég
er þeirrar skoðunar að móð-
urmálskennsla eigi að hefjast við
fæðingu barns, jafnvel á með-
göngu og því ég fagna ég þessari
þróun.
Af hverju fyrir smábörn?
Ástæða þess að ég tel móð-
urmálskennslu fyrir smábörn vera
mikilvæga er af þrennum toga. Í
fyrsta lagi er eðlilegt að nota móð-
urmál alveg frá upphafi í uppeldi
barns. Það styrkir samband milli
foreldris og barns að hafa sam-
skipti á eigin tungu. Í öðru lagi
hefur það góð áhrif á barn að hitta
önnur börn og fullorðna sem tala
sama móðurmál og það og þekkja
tilvist annars fólks sem notar það
mál. Í þriðja lagi getur kennslan
verið hvatning til foreldra
barnanna. Með því að hittast
reglulega í kennslutímum geta for-
eldrarnir skipst á skoðunum sínum
og reynslu sem varðar
kennslu móðurmáls
eða uppeldi barna.
Ég lærði það af
reynslu minni meðal
innflytjenda að þegar
foreldri smábarns er
sjálft að læra íslensku
til þess að aðlagast
samfélaginu hér, þá
getur það verið of
þungt verkefni að
kenna barninu móð-
urmál sitt, enda gef-
ast of margir upp á
því verkefni. Slíku
væri hægt að komast
hjá ef foreldrarnir
fengju nægilega
hvatningu.
Hvað er
nauðsynlegt?
Þess vegna held ég
að það sé eftirsókn-
arvert að vera með
móðurmálskennslu frá því að barn
er enn smábarn. En hvað vantar
til að framkvæma kennsluna? Mér
finnst tvö atriði vera ómissandi.
Í fyrsta lagi er mikilvægt að
foreldrarnir skilji vel mikilvægi
móðurmálskennslu og hafi einnig
til þess sterkan vilja. Það er nefni-
lega aukaverkefni að mæta í móð-
urmálskennslu með litla barninu
sínu, en málinu er ekki lokið við
það. Fyrir smábarn verður for-
eldri sjálft að vera kennari ásamt
öðrum foreldrum. Þetta verkefni
er nátengt því að styrkja tengsl á
milli barns og foreldra og því er
það ekki hægt að láta einhvern
annan sjá um kennsluna.
Í öðru lagi er að fá stað fyrir
kennsluna. Ef fimm smábörn með
öðru eða báðum foreldrum sínum
koma í kennsluna, þá hittast
a.m.k. tíu manneskjur í kennsl-
unni. Það gæti verið aðeins of mik-
ið til að vera í heimahúsi. Einnig
verður þetta að vera staður þar
sem börn geta skriðið á gólfinu og
sest á gólfið. Þannig að herbergi
eins og kennslustofa grunnskóla er
ekki hentugt þegar um smábörn
eru að ræða.
Aðstoð kirkjunnar óskast
Við í japanska hópnum erum
mjög lánsöm af því að við fáum að
nota safnaðarheimili án þess að
borga leigu. Raunar sýnist mér
safnaðarheimili kirkju vera æski-
legt umhverfi fyrir móðurmáls-
kennslu fyrir smábörn að mörgu
leyti.
Það er persónuleg ósk mín, ef
4-5 foreldrar sem eiga annað móð-
urmál en íslensku og smábörn
vilja halda móðumálskennslu eins
og ég hef lýst hér að ofan, að
kirkjur í kringum þau opni safn-
aðarheimili sín og bjóði þeim að
nota þau til þess. Ef foreldrar sjá
um kennsluna sjálfir þá verður
ekkert álag fyrir kirkjuna og ef
kennsla er í opnum tíma hennar,
þá þarf ekki að kalla kirkjuvörð til
þess heldur. Það kostar ekkert
fyrir kirkjuna.
Að sjálfsögðu er kirkjunni ekki
skylt að halda samkomur sem hafa
í eðli sínu ekki beint samband við
kristni. Samt er móðurmáls-
kennsla góð starfsemi í eðli sínu
og mjög mikilvæg fyrir uppeldi
barns og einnig fyrir fjölskyldu-
samband viðkomandi foreldris og
barns. Það verður enginn hags-
munaárekstur fyrir kirkju eða
önnur félög eða samtök. Þvert á
móti er þetta tækifæri fyrir kirkju
til að nálgast fólk af erlendum
uppruna og kynnast því vel.
Ég óska þess að móðurmáls-
kennsla fyrir smábörn verði haldin
á mörgum tungumálum hér á Ís-
landi og ef kirkjan getur veitt fólki
aðstoð með því að leyfa því að
vera í safnaðarheimili sínu, væri
það frábært.
Smábörn fái að
læra móðurmál sitt
Eftir Toshiki
Toma
»Ég óska að
móðurmáls-
kennsla fyrir
smábörn verði
haldin á mörg-
um tungumálum
hér á Íslandi.
Toshiki Toma
Höfundur er prestur innflytjenda.
Skútuvogi 6 - Sími 568 6755
25%afmælisafsláttur
21/10-5/11
25ára