Líf og list - 01.09.1950, Blaðsíða 2

Ljúflingur.
3
HELGI Sæmundsson er nú aftur tek-
inn við starfi sínu sem ritdómari Al-
þýðublaðsins. Höfum vér saknað hans
þar lengi, því að hann er eflaust með
ritfærari mönnum, sem um bækur
skrifa, alltaf hressilegur, stundum jafn-
vel um of. Nýlega hefur hann gert Líf
og List að umtalsefni í blaði sínu, og
það á þann hátt, sem oss er að skapi.
Ummælin eru skrifuð af velvild og
hreinskilni og auðséður vilji til að segja
kost og löst, og betri afstöðu getur rit-
ið ekki kosið sér. Illt er að vísu, að
Helgi skuli vera búinn að gera út af
við Bunin og það fyrir átta árum. Vér
teljum oss hafa staðgóðar heimildir
fyrir því, að Bunin sé enn ofan mold-
ar, og skiljum ekki, hvaðan Helgi hef-
ur þetta dánarvottorð hans, nema ef
hann kynni að hafa lesið það í Hjemm-
et. En yfirleitt er þetta lítið atriði og
hitt miklu umtalsverðara, hversu rétt
og sanngjarnlega Helgi dæmir viðleitni
þessa rits. Þykir oss því hlýða, að á-
varpa hann þessum orðum: „Fáir
kvöddu mig svo forðum, og farðu vel,
ljúfurinn ljúfi.“
Skírnismál.
ILLT er, ef það sem hér fer á eftir,
lítur þannig út, að vér séum að taka
með annarri hendinni það, sem vér
gáfum með hinni. En vér treystum því,
að Helgi Sæmundsson sé oss sammála
um, að sá sé vinur, er til vamms segir,
og leyfum oss því að leggja lítið eitt út
af „ritdómi" hans um Skími, í fullri
vinsemd og alvöru. Vér minnumst þess
ekki að hafa heyrt eins fáránlegt,
en jafnframt impótent öskur og
þennan ritdóm. Og þetta er í annað
sinn sem Helgi vegur í þennan kné-
runn með sams konar vopnaburði, svo
að einhvern tíma hefði verið sagt, að
manninum væri ekki gaman. Að því er
vér fáum bezt séð, er Skírnir enn sem
fyrr menningarlegt og vandað rit, og
furða hve honum tekst að halda í
horfinu, þegar þess er gætt, hve mörg
blöð og tímarit keppa um ritverk
manna. Ritdómur Helga ber það glöggt
með sér, að hann veit ekki um hvað
hann er að skrifa. Hann heimtar sögu-
kafla og smásögur, eins og Rómalýður
fyrrum, þegar hann heimtaði brauð og
leika. En það er ekki fyrst og fremst
hlutverk Skírnis að flytja sögur og
kvæði,sem öll tímarit standa opin fyrir
Slíkt getum við Helgi lesið í Hjemmet.
Skírnir er fræðarit og á að birta læsi-
legar greinar um fræðileg efni og rit-
gerðir (essays). Þetta sést Helga alveg
yfir og þessu hlutverki hefur Skírnir
síður en svo brugðizt. Það ber að lofa,
að ritstjóri Skírnis telur hlutverk hans
annað og meira en það að skaffa
mönnum léttmeti til að sofna út frá
á kvöldin. Það ber einnig að þakka,
þótt Helgi nefni það í svívirðingar
skyni, að Skírnir kemur engu í upp-
nám í bókabúðum. Ef hann gerði það,
væri hins vegar ástæða til að athuga,
hvort ekki væri eitthvað bogið við
hann, og er hart að þurfa að segja bók-
menntagagnrýnanda þau alkunnu sann-
indi, að sala tímarita er í öfugu hlut-
falli við gildi þeirra.
Ritdómar Skírnis kunna að vera mis-
góðir, en enginn þeirra fer þó erindis-
leysu, og fáránlegt að hrakyrða þá eins
og Helgi gerir. Ef vér mættum eitthvað
finna að ritdómum Skírnis, væri það
helzt það, að oss virðist val bókanna
vera nokkuð handahófskennt. Það er
eins og ritið hafi ekki skýra stefnu að
þessu leyti, heldur sé gripið niður í
bókahauginn og skrifað um það, sem
kemur í höndina. Það væri góðra
gjalda vert, ef Skírnir teldi fram og
dæmdi allar þær bækur, sem út koma
árlega varðandi íslenzk fræði, innan-
lands og erlendis. Lesendur mundu
fagna því að geta gengið að slíkri vitn-
eskju vísri í Skírni, og út fyrir þessa
umgerð þyrfti hann ekki nauðsynlega
að fara í ritdómum sínum.
Helgi og óhclgi.
ÞVI tjáir ekki að leyna, þótt illt sé,
að Helgi Sæmundsson hefur unnið sér
til óhelgi með ritdómi sínum um Skírni.
Níðgrein sú er svo alhliða og fullkom-
in — sem slík —, að hún minnir helzt
á Jóhannes Birkiland, þegar hann
skrifar um það, sem hann hatar. Það
er blöskrun, að Helgi skuli ekki sjá, að
svona má enginn skrifa, ef hann vill
láta taka sig alvarlega sem ritdómara.
Fullvíst er, að þeir sem á annað borð
hugsa út í þetta, líta á slíkan ritdóm-
ara sem viðundur. Skírnir og ritstjóri
hans standa vitanlega jafnréttir af
svona afskaplegu klámhöggi, en rit-
dómarinn hefur unnið sér langt tjón
með því. Sá sem gerir sig að dómara
yfir ritverkum annarra manna, verður
að kunna að dæma sjálfan sig. Hann
tekst á hendur ábyrgðarstarf, sem fáir
eru vaxnir til hlítar. Viðleitni til heið-
arleika er lágmarkskrafa, sem gera
verður, hvað sem dómsniðurstöðum
líður. Helgi Sæmundsson verður að
neita sér um strákapör eins og ritdóm-
inn um Skírni eða að öðrum kosti
segja af sér því starfi að skrifa um
bækur og höfunda fyrir víðlesið blað.
Er það von vor, að hann taki fyrri
kostinn, því að með ráðvendni og
Framh. á bls. 2Z.
2
LÍF og LIST