Líf og list - 01.09.1950, Qupperneq 9

Ritstjóri „Lífs og Listar" hefur mælzt
til þess, að ég skrifaði nokkur inn-
gangsorð að þessum sögukafla. Vil ég
því nota tækifærið og taka fram eftir-
farandi atriði:
Kafli þessi er upphaf skáldsögu, er
ég reit eftir langan aðdraganda úti í
Helsingfors sumarið 1949 og nefnist
ELÍAS MAR:
Kafli úr
Á maður annars nokkuð að vera
að þessu? sagði sá þriðji, sá sem
gekk ai'tar en hinir tveir, sá yngsti,
varla meir en fermdur.
Hinir litu ekki við, og önzuðu
ekki.
Baddi, ég fer ekki lengra, hélt
hann áfram og stóð nú kyrr eins og
hann hefði fest rætur í malbikinu.
Þá litu hinir við. Þeir köstuðu
sígarettunum frá sér, horfðu andar-
tak hvor á annan, gengu síðan fast
að pilti. Sá elzti og sterklegasti, há-
vaxinn karlmaður nærri tvítugu,
andlitsdökkur og stóreygur, með
djúpt skarð niður í ennið, leit al-
varlegum augum, mildum, ekki
vitund spotzkum, framan í dreng-
ínn þar sem hann stóð; sagði síðan
lágt, mjög lágt, cins og maður tal-
„Vögguvísa.“ Um efni hennar er helzt
að segja, að það er úr lífi reykvískra
unglinga á eftirstríðsárunum. Tilgangur
minn með sögunni er, í fyrsta lagi, að
reyna að bregða upp þverskurðarmynd
af áhrifum nýrra menningarstrauma og
eftirstöðva stríðsbrjálæðis eins og slíkt
getur birzt í athöfnum nokkurra ungl-
inga, og í öðru lagi að gera tilraunir,
nýjar fyrir mig sem höfund, bæði hvað
snertir stil og efnismeðferð aðra. Vænt-
anlegum lesendum sögunnar vil ég
benda á það, að hvað sem því líður,
hvort mér hafa tekizt þær tilraunir vel
eða illa, er þó ekkert í sögunni gert í
þeim tilgangi einum að brjóta hefð og
reglur, velsæmi eða aðra góðahlutifyr-
ir kæruleysis sakir, heldur er ástæðan
önnur. Eitthvað svipað þessu má mað-
ur jafnan hafa í huga, þegar á vegi
manns verða listaverk, sem gera kröfu
til að kenna sig við nútímamann, á
hvaða sviði listar sem þau eru.
E. Mar.
skáldsögu
ar við son sinn: Bambínó. Þú kem-
ur víst. Þú kemur með okkur. Og
það er allt í lagi, ég redda þessu
geimi.
Já, Bambínó, hvern andskotann
heldurðu maður fari að hætta við
það, sagði hinn.
Bambínó svaraði ekki og hélt á-
fram að standa kyrr.
En ef allt kemst upp, og ef ekk-
ert er að hafa, hvað þá? spurði
drengurinn.
Fyrirliðinn lagði höndina á öxl
hans, mjög laust, kleip ofurlítið í
axlarstoppið, og sagði: Bambínó.
Þú ferð ekki að svíkja okkur liéðan
af. Mundu að við erum að sýna
þér traust. Svona. Þú kemur.
Og nú varð augnaráð hans sting-
ur. Bambínó hlýddi. Fyrirliðinn
Baddi, þessi stóri og svali náungi,
sem stelpur kölluðu Badda Pá,
hann greikkaði sporið, fór spöl-
korn undan hinum tveim; en þeir
komu á eftir, fóru saman, hljóðir
og hlýðnir, því í raun og veru áttu
þeir margt sameiginlegt þótt
Bambínó væri tveirn árum yngri
og mörgum árum ólífsreyndari. Sá
sem gekk hér við hlið hans, svell-
gæinn og svingpjattinn Einar Err,
hversu vel hafði sá fugl ekki kom-
izt út úr þvi hingað til, hvað sem
löggan hafði reynt, og hversu oft
sem hann hafði verið kallaður
niðureftir? Eða þá Baddi Pá? Jú,
það var óhætt að fara lengra, það
hafði svo margur gert annað eins.
Þetta var ævintýri; Bambínó var
lentur i ævintýri, og svo kannske
peningar, jafnvel allt þetta sem
fæst fyrir peninga, og gatan mann-
auð, allar næstu götur mannauðar
eins og í kvikmynd, jú, þetta var
óhætt, að minnsta kosti alveg óhætt
að fara svolítið lengra. Baddi Pá
réði ferðinni.
Bambínó var í engu utan yfir
sér, og það voru hinir ekki heldur.
En Bambínó var kalt, því það var
alltaf að aukast frostið eftir því
sem leið á nóttina. Og þó gat þetta
eins verið því að kenna, að maður
var farinn að þynnast upp, og allt
vín búið fyrir löngu. En hvað urn
það, Bambínó var hljóður og hlýð-
inn. Og hann ákvað að segja ekki
orð, heldur steinþegja, ganga rak-
leitt á eftir Badda Pá, hvert sem
hann færi, og hyað sem sér yrði
kalt. Þetta var ævintýrið, og ævin-
týrið krefst þess alltaf að maður
standi sig. Þetta var nýtt. Ekki það
sama og áður; nei, aldrei áður
hafði hann verið hafður með í al-
varlegum bissness, aldrei fyrr en
nú.
Síðan nam Baddi staðar við hús-
horn, svipaðist um, stóð þráðbeinn
með liendur fyrir aftan bak, og
hinir gengu að honum.
LÍF og LIST
9