Líf og list - 01.12.1950, Blaðsíða 9

ara, sem til sýnis eru. Til þeirra
teljast m. a. Finnur Jónsson, Guð-
mundur Einarsson frá Miðdal, Jón
Engilberts og Gunnlaugur Blönd-
al. Það var haft eftir einum al-
kunnum heiðursmanni, að þegar
borinn væri fyrir hann matur, þar
sem hann væri gestkomandi, byrj-
aði hann jafnan á verstu og ófýsi-
legustu réttunum, en geymdi sér
hnossgætið og sælgætið þar til síð-
ast. Greinarhöfundur mun fara að
ráðum hans hér upp að vissu
ntarki — gera úrhrakinu og soran-
um fyrst skil, þar til komið er að
sjálfum krásunum. En upp frá því
skal engu lofað um niðurröðun
gæðanna, því að örðugt er að gera
upp á milli fagurra listaverka.
FINNUR JÓNSSON sýnir þarna
sex olíumálverk — flest sögð ný af
nálinni. Hann er sagður hafa
stundað listnám í Danmörku — og
hý/kalandi á blómaskeíði þýzkrar
nútíðarlistar, þegar mest gætti á-
hrifa þeirra Klees, Pecksteins,
Marcks og Noldes — áður en Hitl-
erisminn kom til valda og byrjaði
að skipa þýzkum listamönnum fyr-
ir verkum. Finnur virðist bersýni-
lega ekki hafa fært sér í nyt þau
gullvægu tækifæri, sem honum
hljóta að hafa hlotnazt á námsár-
uin sínum til að læra sitt hvað af
þýzkri úrvalslist. Hins vegar virðist
hann fremur hafa orðið snortinn
einhverri myndgerð í anda
þeirra Hitlers og Krupps, þó að
þeir kumpánar hafi raunar ekki
verið komnir til skjalanna í þá tíð
í Þýzkalandi. En víst er um það, að
einhver tröllslegur verksmiðjuandi
hlýtur að hafa hrifið huga hans og
blindað honum sýn á allt mennskt
°g andlegt í þessum heimi, ef
dæma á eftir sýnishorni hans þar
a sýningunni. Lítum fyrst á mynd
hans Beinin hennar Stjörnu, sem
er eign Listasafns ríkisins. Þar hef-
lr höfundur gert sér far um að
Júlíana
Sveinsdóttir:
tró
Vestmannacyjum
draga upp hrikalega og ógn-
þrungna mynd — innblásinn af
harmsögu Þorgils Gjailanda um
hryssuna. Saga Þorgils er í sjálfu
sér liugðnæm og snoturlega gerð og
lýsir fagurri samúð nteð liryssu,
sem bíður aldurtila uppi á öræfum
íslands. Höf. málverksins tek-
ur sig til og málar svartan flöt og
klínir síðan á léreftið einhverju,
sem á að vcra í eftirlíkingu við
skinin bein liryssunnar. Svo ó-
heppilega hefir tekizt til, að mynd-
gerðarmaðurinn gerir ekki beinum
liryssunnar betur skil en svo, að
þau minna einna lielzt á bílmótor
— sem tekinn helir verið í sundur
og síðan dreift á víð og dreif um
svart tóm, er tákna á kolmyrkur
íslenzkrar öræfaauðnar. Þetta lýsir
sannast að segja virðingarleysi við
höfund þessarar fallegu dýrasögu
og samúðarleysi við aumingja
Stjörnu. Þaina sést hreyfillinn —
og karbúratorinn — og allar mutt-
eringarnar, maður guðs og lifandi!
En nú mun kannske margur
spyrja: Á þetta ekki að vera ein-
hver abstrakt táknmynd af beinun-
um? Nei, síður en svo, því að höf-
undur forðast að abstraliera eins
og brennt barn forðast heitan eld-
inn. Nú er í sjálfu sér engin liöfuð-
synd að gera málverk af karbúra-
tor og líki af bil'reið, margur ihál-
arinn getur glætt flesta dauða
hluti einhverjum anda, einhverju
lífi og íormfegurð í túlkun sinni á
þeim, livort scm hann gerir slíkt á
hlutrænan eða óhlutrænan hátt.
En stálsmiðja Krupps lætur ekki
að sér liæða í gerð myndlistar! Þar
verður hvcr hlutur að vera mótað-
ur á stáldauðan og vélrænan hátt
eins og til að mynda Beinin henn-
ar Stjörnu.-------Tunglið tauða
lieitir ein mynda Finns, sem svnir
skeggjað andlit í báti úti á sjó og
hrárautt tungl í baksýn. Holskefl-
ur ríða á bátinn. Sennilega ætlar
höfundur að bregða þarna upp há-
drama-rómantískri mynd úr líli ís-
lenzks sjósóknara í baráttunni við
villtar hamfarir Ægis. Allt á þetta
;ið vcra svona stórkostlegt og feikn-
legt — en hvað fæðist af öllu bjástr-
inu? Hrár litasori, óhrjáleg æp-
andi hvoða, sem virðist klístrað ó-
blandað og beint af litaspjaldinu á
léreftið — og úr því verður form-
laus óskapnaður, viðrini af mynd,
ósamræmanleg í litum og l'ormi,
klísturskák út í loftið, sem ljúga á
að eigi að tákna eitthvað mikil-
fenglegt og mikilúðlegt. Hver
mynd hans þar er gerð í þessum
dúr — höfund þeirra virðist
skorta alla tilfinning fyrir mynd-
LÍF 0g LIST
5