Líf og list - 01.12.1950, Blaðsíða 10

rænni byggingu málverks. Þessar
dilettantisku og andkanalegu nátt-
úrustælingar er óafsakanlegt með
öllu að senda á Evrópusýning —
satt að segja hlálegt, að dómnefnd
hafi dottið slík fjarstæða í hug.
Vonandi taka ráðandi menn sýn-
ingarinnar rögg á sig og láti ekki
þá smán spyrjast um hin mennt-
uðu Norðurlönd, að hér á íslandi
sé myndgerð sem þessi höfð í há-
vegum.
GUÐMUNDUR EINARSSON
FRÁ MIÐDAL hefir samkvæmt
góðum heimildum stundað nám á
listakademíi þýzku eins og Finnur
— en hvergi verður þess áþreifan-
lega vart í myndum þeim, sem
hann sýnir þar, að sú reynsla hans
hafi orðið honum giftudrjúg á
listabrautinni. Senda á fjórar
myndir eftir hann til Oslóborgar.
Þær heita Háumýrar, Heiðin há
Fjallið eina, Vorið kemur. Tignar-
legar eru nafngiftirnar — en næg-
ir nafnið eitt, ef dæma á um mynd?
Lágmarkskrafa til fullorðins list-
málara er sú, að hann gefi ekki
myndum sínum nafn, sem þeim er
ofviða að standa undir. Ef þessar
fjórar myndir með sín fjögur frá-
brugðnu nöfn eru bornar saman,
kemur í Ijós, að þær eru nauðalík-
ar hver annarri, allar jafn-sér-
kennalitlar og fáfengilegar, cnda
tákna þær raunverulega eitt og
hið sama: tómleika og andlega fá-
tækt mannsins, sem gerði þær.
Nauðgun á fallegu fjalli í mynd-
túlkun er álíka syndsamleg og
líkamleg nauðgun á fallegri og
engilhreinni stúlku, þó að síðar-
nefnda brotið lúti lögmálum, sem
eru ofurlítið annars eðlis en hið
fyrrnefnda. Hvort tveggja er brot
á lögmálum hins fagurfræðilega.
Að naugða fegurð náttúrunnar
með afskræmilegri eftirlíkingu —
eins og í myndinni Heiðin há eða
Fjallið eina, sem sennilega eru
báðar byggðar á fallegum mótív-
um úr íslenzkri náttúru, er brot á
hegningarlögum listfræðinnar og
ber að straffast.
Úrskurður dómsins hljóði: Út-
skúfun slíkrar myndgerðar frá
Evrópusýningu. Rökin fyrir þessu
dómsáfelli eru augljós. Allar
myndirnar eru dauðar, stirðnaðar,
andlausar og litvana. Lausar í
formi — og þar að auki skortir þær
allan myndrænan heildarsvip.
Þessi óviðurkvæmilegi grá-gul-
græni mökkvi, sem hvílir yfir öll-
um myndunum, getur tæpast ver-
ið ættaður af íslenzku fjalllendi —
og allra sízt er hann til fegurðar-
auka eins og hann er notaður.
Olíumálverk JÓNS ENGIL-
BERTS þarna valda manni von-
brigðum, eru furðuslöpp af jafn-
afkastamiklum kunnáttumanni og
hann er sagður. Jón færist mikið í
fang, bitur í skjaldarrendur og
hyggst að endurvarpa miklu og
nýstárlegu tónaflóði í litum. Eins
og ekki gagnar að leika tónlist af
líkamlegum kröftum og bægsla-
gangi, eins er mikil fjarstæða að
ná djúpstæðum litaáhrifum í mál-
verki, cf hjarta og heili og leikni
stjórna ekki hendi listamannsins.
Listasinfonía Jóns verður því mið-
ur oft hálfgerð lirákasmíði. Hann
fyllir út myndflötinn með flúr-
kenndum skreytingum, sem orka
ekki óáþekkt leiftri af púðurkerl-
ingum prakkara á gamlaárskvöld
eða gliti af ódýru jólatrésskrauti.
Litastigann skortir alla hrynjandi
og sjálfkrafa mýkt. Jón er djarfur
í meðferð lita — fyrir honum vak-
ir eitthvað skemmtilegt — en sam-
stilling litanna á léreftinu fer því
miður í liandaskolum. Út kemur
pírumpár og eitt ægilegt fírverkeríl
Tréstungur Jóns eru liins vegar
gerðar af nostursemi og töluverð-
um hagleik. Til dæmis Slúlkan á
knœpunni er hreint ekki svo ó-
sjaxmerandi. Jón virðist lipur
teiknari, en hann skortir dýpt, og
bygging myndflata í málverki ligg-
ur ekki fyrir honum. Skýrasta
dæmi þess er mynd nr. 77 Við
glugga. Þar er allt í æpandi mót-
sögn hvað við annað. Myndina
vantar alla innsýn. Betur má, ef
duga skal!
Um GUNNLAUG BLÖNDAL
hefir löngum gengið sú þjóðsaga,
að hann væri mesti kóloristi ís-
lenzkra listmálara fyrr og síðar.
Áður fyrri orkuðu margar myndir
Gunnlaugs hressandi, litabirta
þeirra og ljósgleði voru mikil til-
breyting frá þyngslalegum litum,
sem lengi auðkenndu íslenzkt mál-
verk. En síðar við nánari viðkynn-
ing og athugun kemur í ljós, að
litaljómi Gunnlaugs orkar ekki
varanlega á hið innra, áhrif ljós-
orku mynda hans verka fremur á
ytri kenndir. Litakompositionin er
æði oft hrá og glansmyndaleg —
stundum engu líkara en litirnir
standi út úr léreftinu. En margar
þokkalegar myndir eru þó til eftir
Gunnlaug, sem bera vott um
smekk og gott handbragð. En
nýrri rnyndir hans standa flest-
ar að baki myndum þeim, sem
hann hefir áður gert. Þess vegna
knýr sú spurning á: Er um aftur-
för að ræða? Stóra Reykjavíkur-
hafnarmyndin á sýningunni er á-
berandi misheppnuð. í módel-
myndum sínum virðist Gunnlaug-
ur leggja meiri áherzlu á erótíska
en fagurræna sköpun konunnar.
Renoir gerði hið gagnstæða.
JÓN ÞORLEIFSSON sýnir
jrarna sjö myndir. Tvær þeirra,
Reykjavíkurhöfn og Við Þingvalla-
vatn, er mikið spunnið í, einkum
hafnarmyndina. í þeirri mynd hef-
ir Jóni tekizt að samræma liti við
formið, myndin rennur ekki út í
eina flækju ellegar endalausa flat-
6
LÍF og LIST