Líf og list - 01.04.1953, Blaðsíða 13

r
/ R /F K II 1?
a\m IV V# IV —
V >
hús.in gömul og standa sitt á hvað.
Allt annað er að sjá nýju úthverf-
in, sem teygja sig sem óðast í allar
áttir. Það er bjart yfir þeim og
skipulagið svífur yfir vötnunum
með beinar línur og rétt horn. Þar
er vorhugur framtíðarinnar að
verki og við sjáum hilla undir höf-
uðborg Islands, þegar hún rís björt
og fögur við sundið blátt á sjö
hæðum eins og Rómaborg. Þá mun
liverfa hin ömurlega mynd fortíð-
arinnar af hálfdönsku nýlendu-
þorpi, þar sem erlend einokun og
kúgun þrúgaði allt heiibrigt líf í
jþessum fáu kofum er stóðu í mýr-
arkvosinni við Holmens Havn. Að
minnsta kosti skulum við vona að
sú saga endurtaki sig ekki.
EINS OG nærri má geta þróasL
hér fjölbreytt mannlíf og ekki allt-
af sem fegurst. Og það var reynd-
ar markmið þessa þáttar að skoða
hina ýmsu króka og kima reykja-
víkurlífsins jafnt og götuhornin í
dagsbirtu eftir iþví sem vér þekkj-
um til. Af nógu er svo sem að taka.
Hér finnast allar manngerðir, allt
frá forhertum milljónaburgeisum,
sem hugsa í togurum og verksmiðj-
um niður í klæðlausa róna, sem
mæta þeim degi sælustum, sem þeir
finna sígarettustubba á götu og
komast yfir nokkur grömm af
pólskum spíra.
HÉR eru ósköpin öll af stælgæj-
um í litríkum negrafötum sem eiga
þann draum beztan að verða flug-
menn eða marskálkar, en verða að
láta sér nægja að sitja inni á sjopp-
um og drekka kók, og vera töff.
Aðrir færast nær idealinu með því
að skera hvorki hár né skegg (hýj-
ung) og hirða ekki um hégómlega
og jarðneska hlutá eins og klæða-
burð og tannburstum. Þeir þylja
gjarnan erlend spekiorð og horfa
fjarrænum augum í kringum sig,
með alheim og eilífð í huga. En
LÍF og LIST
JÓN ÓSKAR: Mitt andlit og þitt.
Heimskringla. Reykjavík, 1952.
Smásögur þær, sem birtast í þessari
bók, koma ekki á óvart. Þær hafa flest-
ar komið út áður með ára millibili.
Samt er svo mikið nýjabrum á þess-
ari bók, að manni finnst í raun og veru
livert orð hennar ferskt, þó að maður
hafi kannski lesið það fyrir mörgum
árum. Og þótt hún láti ekki mikið yf-
ir sér að magni, þá er sjaldgæft að fá
jafn heila mynd af einum höfundi á
jafnfáum blaðsiðum.
En gætum nú að, hvað höfundur hef-
ur að segja? „. .. ég er að reyna að
skilja rök þeirra atburða sem gerzt
hafa kringum mig .. .“ Þetta kynnu
kannski fleiri skáld að segja. Það er
því bezt að minna á þá staðreynd, að
það eru engir smáræðis atburðir, sem
eiga sér stað, er Jón Óskar leggur út á
þá braut að skrifa sögur. Þarf því eng-
an að undra, þótt niðurstaðan verði
neikvæð á stundum: .. ég vænti mér
einskis framar af mönnunum þó að ég
hugsi sífellt um mennina . ..“
í sögum þessum endurspeglast hinir
vofeiflegu hlutir samtíðarinnar. En
höfundur er nógu mikill listamaður til
að gefa þeim hrífandi tákn: maður
getur ekki einu sinni gengið óhultur í
skauti náttúrunnar án þess að svartur
köttur skjótist fyrir fætur manni. Og
„rotturnar gengu út og inn eins og
menn ganga út og inn um skrifstofu-
dyr.“
Alrangt væri þó að halda því fram.
það er ógerlegt að fara að telja
upp allar stéttir og svið mannlífs-
ins en snúum okkur þess í stað að
einu þeirra og skoðum nánai'.
Frh.
að erindi höfundar væri það eitt að tjá
viðbrögð sín við hinu illa. Hann er
fyrst og fremst málsvari listarinnar.
Þar af leiðandi leitar hann þeirra
dygða, sem enn kynnu að leynast eftir.
Stundum er þær hvergi að finna ann-
ars staðar en í sorpi þjóðfélagsins.
Það kann að vera, að ýmsum falli
miður form sumra þessara sagna, og
ætla ég ekki að gerast málsvari þess.
En höfundi þakka ég fyrir góða
skemmtun.
ERLENDUR JÓNSSON.
Erlendar bækur
Carl Sandburg, ameríska „atóm“-
skáldið fræga, hefur sent á markaðinn
fyrsta bindi sjálfsævisögu sinnar. Ber
það nafnið „Alvays the Young Strang-
ers“ og segir af furðulegri nákvæmni
frá æskuárum höfundar meðal sænskra
innflytjenda í amerískum smábæ.
*
Jonas Lessncr hefur sett saman bók,
550 síður, um Thomas Mann. Lessner
hefur, af Mann sjálfum, verið kallaður
mestur sérfræðingur í verkum skálds-
ins. Bókin heitir „Thomas Mann in der
Epoche seiner Vollendung."
*
Karen Blixen. höfundur „Jarðar í
Afi-íku“ skrifar aftur undir gamla dul-
nefninu, Isak Dinesen. Bókin heitir
„Babettes Gæstebud" og var ódýrasta
bókmenntaverkið á bókamarkaðinum í
Danmörku í vetur — kostaði kr. 2.50.
Frá hendi Karenar Blixen kom og önn-
ur bók í vetur, og varð dýrasta bókin
á markaðinum: „Kardinalens tredje
historie", smásaga í lúxus-útgáfu, —
kostar — 92 krónur, danskar.
13