Austurland - 19.07.1979, Blaðsíða 2

• • •
__________Æusturland_________________________
Málgagn Alþýðubandalagsins á Austurlandi
Ritncfnd: Ágúst Jónsson, Árni Þormóðsson, Bjarni Þórðarson,
Guðmundur Bjarnason og Kristinn V. Jóhannsson.
Rltstjóri: Ólöf Þorvaldsdóttir s. 7571 — h. s. 7374.
Anglýsingar og drcifing: Biraa Geirsdóttir *. 7571 og 7454.
Pósthólf 31 — 740 Neskanpstað.
Ritstjóra, afgreiðsla, anglýsingar: Egilsbrant 11, Neskanpstað
síml 7571.
Prentnn: Nesprent
Útgefandi kjördæmisráð Alþýðubandalagsins
Félagslegt framtak
Emkaframtak og einstaklingshyggja eru þau orð, sem
auðvaldssinnar hafa letrað á gunnfána sinn. Með þeim þykj-
ast þeir túlka meginatriðin í stefnu sinni, sem þeir segja að sé
frelsi einstaklingsins og frjáls samkeppni á öllum sviðum.
Ef við tökum mið af reynslunni er með einkaframtaki átt
við rétt fárra manna til að arðræna marga menn. Og frjáls
samkeppni birtist okkur í ofurvaldi auðhringa, sem hafa lagt
undir sig auðlindir heimsins og nota pá aðstöðu, sem þeir hafa
náð, til skefjalauss arðráns og yfirdrottnunar. Hin lofsungna
frjálsa samkeppni er í rauninni ekki til.
Gegn slagorðinu einkaframtak bera félagshyggjumenn
fram hugtakið félagslegt framtak. Þeir vilja sameina menn til
átaka — stefna orku þeirra að einu marki. Það liggur í augum
uppi, að ef hópur manna vinnur saman verður honum marg-
falt meira ágengt en ef hver togar í sinn skika og allir reyna
að troða skóinn niður af öllum.
Hið félagslega framtak getur verið í margvíslegu formi:
ríkisrekstur, rekstur sveitarfélaga. samvinnurekstur eða ein-
hverskonar blanda af pessu öllu koma til greina. Frá sjónar-
miði sósíalistans getur stórfelldur ríkisrekstur ekki verið æski-
legur fyrr en auðvaldsskipulaginu hefur verið komið fyrir katt-
amef fyrir fullt og allt. Ríkisrekstur, sem stjómað er af kapí-
talistum, getur ekki verið almenningi eða þjóðarheildinni æski-
legasta formið. Þó er ríkisrekstur í okkar þjóðfélagi sjálfsagð-
ur undir öllum kringumstæðum fegar um er að ræða vissa
málaflokka, sem ekki verður auðvelt að ráða við með öðmm
hætti. Nefnum þar póst og síma til dæmis.
Stórfelldur atvinnurekstur sveitarfélaga er líka vafasam-
ur fyrst og fremst vegna þeirrar fjárhagslegu áhættu, sem hon-
um er samfara og gæti lagt fjárhag sveitarfélaga í rústir.
Frjáls almenn samtök eru þriðja rekstrarformið og pá
einkum í mynd samvinnusamtaka. Samvinnusamtökin em stór-
veldi í landinu og hafa staðið að mörgum merkum framkvæmdr
um. — Mikið af þessari starfsemi er í mynd hlutafélaga, pav
sem hlutur samvinnusamtakanna er yfirgnæfandi.
Hér á Austurlandi er félagshyggjan mestu ráðandi í at-
hafnalífinu. Verslunin er að mestum hluta í höndum kaupfé-
laganna. Sveitarfélög og samvinnufélög hafa staðið að pví að
koma á fót framleiðslutækjum, sem atvinnulífið fyrst og fremst
byggist á. Af stærri byggðarlögum hér eystra treysta aðeins
Seyðisfjörður og Eskifjörður á einstaklingsrekstur, í félagslegu
formi pó að nafninu til. Það gengur ágætlega, en sú hætta, sem
einkarekstrinum er samfara, er að sjálfsögðu fyrir hendi.
Víðast hvar mundi paÖ fyrirkomulag henta best, að rekstur
pýðingarmestu atvinnugreinanna væri í höndum félaga, sem
að stæðu viðkomandi sveitarfélög, samvinnufélög og einstakling
ar og að þannig væri um hnútana búið, að enginn gæti í krafti
fjármagns náð pav yfirráðum.
En Austfirðingar þurfa að ganga betur fram í pví að koma
á félagslegum samtökum um atvinnurekstur. Þau samtök eiga
ekki að vera bundin við einstök byggðarlög. Félög og sveitar-
félög eiga að taka höndum saman um að koma á fót æskilegum
atvinnustofnunum dreifðum um fjórðunginn. B. Þ.
Tapatl-Funálð
Sá, sem tók í misgripum síðan,
svartan frakka á dansleik í Egils-
búð laugardagskvöld 7. júlí, vin-
samlega hringi í sima 7460.
Bíll til sölu
Peugout 504 GL. árgerð ’74.
Uppl. gefur Júhannes Svein-
björnsson, sími 7386.
Fréttabréf fró Hala
Framhald af 4. síðu.
3. Bifreið, sem stóð á hlaðinu á
Hala, fékk á sig svo mikið grjót-
fok af veginum og kannski líka
klaka, að lakkið gereyðilagðist á
annarri hliðinni. Einnig skemmd-
ist lakk nokkuð af grjótfoki á
bifreið á Gerði. En Gerði er næsti
bær við Hala. Þetta voru hvort-
tveggja fólksbifreiðar árgerð 1978.
Þá brotnuðu af grjótfoki af veg-
inum allar rúður í þeim gluggum,
sem sneru mót vestri á nýju íbúð-
arhúsi Steinþórs Torfasonar á
Hala. Við það skemmdust veru-
lega eldhúsinnréttingar, sem urðu
fyrir grjótfokinu. Þó klaki væri
mikill, losnaði þó nægilegt af
hlaði og vegum til að valda þessu
tjóni.
i
Vorið og
sauðburðurinn
Margir bjuggust nú við góðu
vori eftir þennan harða vetur. En
því var ekki aldeilis að heilsa.
Aprílmánuður var meinhægur, en
°f kaldur til þess að gróður gæti
lifað. Svo 28. maí brá til hörku
norðanáttar með allmiklu frosti
og stormi. Storminn lægði reynd-
ar eftir nokkra daga, en frostið og
norðlæg átt hélst tilbrigðalítið
fram að 30. mai. Maímánuður
skilaði af sér gróðurlítilli jörð, en
klakalausri.
Sauðburður byrjaði í Suður-
sveit kringum mánaðamótin apríl
og maí. Varla var hægt að sleppa
iambám út á tún fyrr en kom
fram um miðjan maí vegna kulda.
En eftir það mátti segja að tíð
væri mjög hagstæð fyrir sauðburð-
inn. Hægt var þá að setja lamb-
æmar út á túnið án þess að hafa
áhyggjur af þeim þar, því aldrei
rigndi og stöðugt hægviðri. En
auðvitað þurfti að gefa lambán-
um fulla gjöf á túm'nu, bæði hey
°g fóðurbæti. Víða á bæjum var
orðin þröng mikil í fjárhúsum um
Það leyti, sem hægt var að láta
ærnar út á túnið, því frjósemi mun
hafa verið með mesta móti á þessu
vori hjá ánum, og sennilega hafa
fleiri lömb fæðst í Suðursveit í
vor en nokkru sinni áður. Algeng-
ast mun hafa verið frjósemi svona
frá 70—90%, þó á einstökum bæj-
um færi hún kannski niður í 50%.
En líka dæmi til að fleiri en 200
lömb væru fædd eftir hverjar 100
ær.
Hvort lambadauði hefur orðið
meiri hér í sveit en undanfarin
vor, veit ég ekki, en allavega var
hann mikill í vor. Sjálfsagt hefur
hin langa innistaða haft þar nokk-
uð að segja. Það mun ekki hafa
verið einsdæmi að allt að 60 lömb
færust á sumum bæjum á þessu
vori eða kannski allt að 8—10%
af lömbum búsins. í þessum töl-
um, sem hér eru nefndar, eru
lömb einnig talin, sem fæddust
dauð. En þau lömb hækka sjálf-
sagt dánartöluna verulega á mörg-
um bæjum. Þá drepast alltaf fleiri
eða færri lömb af slysförum. En
slysin geta orðið mörg og trúleg
sum, sem lömbin hendir í sauð-
burði.
En af lambasjúkdómum er flos-
nýrnaveikin lang alvarlegasti sjúk-
dómurinn, sem hér herjar í sauð-
burði og jafnvel í sumum tilvik-
um langt fram á sumar. Þótt lömb
séu sprautuð gegn þessari pest
jafnvel allt að þrisvar sinnum,
virðist það ekki einhlítt, svo að
fleiri eða færri lömb drepast orð-
ið á hverju vori á nær hverjum
bæ í sveitinni úr þessari pest.
i
i
Fóðurbirgðir
Hey munu flestir bændur hér
hafa haft sæmilega nóg handa
sauðfé fram um 10. júní, en fáir
öllu lengur. Varla mun hafa orð-
ið um heyfyrningar að ræða í Suð-
ursveit á þessu vori. Og þó, til
mun það vera að fymingar hafi
orðið verulegar. Um heykaup var
naumast að ræða, aðeins eitthvað
smávegis milli heimila hér innan
sveitar.
Graskögglaverksmiðja í Flat-
ey hefur tvfmælalaust bjargað
miklu hér í héraðinu á þessu harða
vori svo og víðar um land. Fyrir
tveim áram leit helst út fyrir að
verksmiðjan yrði að hætta störf-
um vegna sölutregðu á framleiðsl-
unni. En nú í vor var hvert kíló
A að ræna Smyrli?
Færeyska ferjan Smyrill hefur
nú í nokkur sumur haldið uppi
reglubundnum siglingum milli ís-
lands, Færeyja, Noregs og Skot-
lands. Einn af forstöðumönnum
færeyska fyrirtækisins sagði í við-
tali við fréttamann útvarpsins í
vor að þeir væra harðánægðir með
aðstöðuna á Seyðisfirði og öll við-
skipti við menn þar. Samt kom
fram í viðtalinu að töluvert hefði
verið þrýst á þá að breyta áætlun-
inni og fara til Þoriákshafnar í
stað Seyðisfjarðar. Þessi þrýsting-
ur kemur frá Reykjavík. Þetta er
makaiaus ósvífni og mér finnst
raunar furðulegt hve lítið hefur
verið um þetta rætt.
Um leið og menn syðra sjá að
ef til vili er hægt að græða á
þessu á að hrifsa það til sín án
nokkurs tillits til hagkvæmni. Allt
tal um að flest fólk búi á Suðvest-
urlandi er auðvitað út í hött í
þessu sambandi. Smyrill ætti þá
líka að hætta að sigla til Bergen
og Scrabster og fara þess í stað
til Osló og Edinborgar. Útlendir
ferðamenn era ekki komnir til ís-
lands til þess að skoða Reykjavík
heldur til að skoða landið og
miklu skiptir að sá tími sem í
upppantað af framleiðslu síðasta
árs strax um sumarmál.
Maímánuður kvaddi með gróð-
ursnauðari jörð en elstu menn hér
muna eftir. Slík vorharðindi eftir
þvílfkan vetur hefði sennilega fyr-
ir nokkrum áratugum þýtt stór-
felli. En nú bendir ekkert til að
um veralegt afurðatjón verði hér
að ræða vegna vorharðinda. Hitt
er svo annað mál, að það gefur
auga leið, að þessi Iangi gjafar-
tími og miklu fóðurbætiskaup
skapa stóraukin útgjöld fyrir
bændur.
I
Júnímánuður
Eins og áður sagði, skipti hér
yfir til hlýrri veðráttu í lok maf.
Júnf hefur allur verið fremur hlýr
hér, en of þurrviðrasamur fram
yfir miðjan mánuð. Á Hala var
fyrstu einlembunum sleppt á út-
haga 28. maí, en síðustu tvílemb-
unum 13. júnf Gróðri hefur farið
hér ótrúlega mikið fram í júnf,
einkum þó eftir miðjan mánuðinn.
Nú í dag 30. júnf, era allar horf-
ur á þvf, að sláttur geti hafist hér
eftir um það bil viku, ef þá yrði
þurrlegt. Er það á svipuðum tfma
og hér gerist í meðaláram.
Hala, 30. júnf 1979.
Torfí Steinþórsson.
siglinguna fer sé sem stystur. Aust-
firðingar eiga allir sem einn að
mótmæla þessum ósvífna þrýst-
ingi bissnessmanna syðra og von-
andi sjá þingmenn okkar og ráð-
herrar til þess að Smyrill fái áfram
að sigla í friði til Seyðisfjarðar.
Þakkað fyrir sig:
Menn eru yfirleitt fijótari til
að lasta en lofa eins og lesenda-
dálkar dagblaðanna bera með sér.
Menn kvarta undan lélegri þjón-
ustu, stirðbusahætti o. s. frv. en
það er sjaldgæft að menn hrósi
opinberlega góðri þjónustu, lip-
urð og hlýju viðmóti.
í síðustu viku fór ég með 40
manna hóp norskra unglinga og
fararstjóra þeirra, upp í Egilsstaði
en þaðan flugu þeir til Homa-
fjarðar. Skemmst er frá því að
segja, að allar viðtökur og öll
þjónusta á Egilsstöðum var þeim
til mikils sóma, hvort sem var út
á flugvelli, upp í Valaskjálf eða í
Dyngju, en heimsókn þangað var
hápunktur dagsins fyrir Norð-
mennina. Kærar þakkir.
Krjóh.
NESKAUPSTAÐUR
1929]
1979/
Kvöld með
Sigríði Ellu og Stadspiperna
í kvöld fimmtudag 19. júlí munu Sigríður Ella Magnúsdóttir óperusöngkona
áasmt Ólafi Vigni Albertssyni píanóleikara koma fram með Stadspiperna frá
Eskilstuna í Egilsbúð. kl. 9.
Aðeins þetta eina skipti.
Verð aðeins kr. 1.000.00.

Úr einu í annað
KRISTINN V.
JÓHANNSSON