Austurland - 01.11.1979, Side 1
Austukland
29. árgangur.
Neskaupstað, 1. nóvember 1979.
39. tölublað.
„Að éta vandann"
Ráðin hans Lúðvíks í landbúnaðarmálunum
dugðu - Framsókn verður að bíta I það
súra epli
Fyrir síðustu kosningar var
mikið rætt um landbúnaðarmál og
hvað gera ætti til að draga úr
sívaxandi útflutningi á kjöti og
öðrum landbúnaðarvörum.
Stefna ríkisstjóraar Geirs Hall-
grímssonar og Framsóknar hafði
leitt til minnkandi kaupmáttar
launa og til þess að kindakjöts-
salan og smjörsalan innanlands
fór síminnkandi.
Þegar síðasta kosningabarátta
var háð gerðu framsóknarmenn
pað sér til gamans að ræða um
tillögur Alpýðubandalagsins í
landbúnaðarmálum á pann smekk-
lega máta, að Lúðvík ætlaði að
éta offramleiðsluna. Lúðvík hafði
nefnilega sagt pað að með viss-
um aðgerðum gætum við stór-
minnkað vandann.
í fyrsta lagi ætti pegar í stað
að fella niður 20% söluskatt af
kjötvörum. Ekki hægt, söng allur
framsóknarherinn í kór. Dugar
ekkert.
í öðru lagi ætti að greiða land-
búnaðarvörur meira niður (en nið-
urgreiðslur höfðu farið síminnk-
andi) og auðvelda alpýðufólki
kaup peirra i stað pess að greiða
á móti útflutningsbætur á pað
kjötmagn, sem þannig gengi út
í landinu, greiða vöruna niður
fyrir íslendinga í stað útlendinga.
Dugar ekki, hefur engin áhrif,
söng framsókn. Og allt íhaldið
stóð gegn þessum tillögum.
Þetta var pó gert, Lúðvík kom
fram í stjórnarmyndunarlotu sinni
áður en hann skilaði nær full-
unnu verki til Ólafs Jóhannesson-
ar, hvoru tveggja þessu, sem fram-
sókn taldi ekki hægt og kratar
tregðuðust vitanlega sem mest á
móti. Lúðvík gerði raunar meira,
því honum tókst að fá krata til
þess ásamt okkur og framsókn að
létta af bændum 1300 milljónum í
verðjöfnunargjald, verkefni sem
framsókn og íhald höfðu ekki
náð að leysa. Þessum árangri skil-
aði hann beint til Ólafs og frek-
ari vitna þarf ckki við.
Kjötsalan hér innanlands jókst
Barði
farinn
Það var ekki laust við að menn
væru með söknuð í huga miðviku-
daginn fyrir rúmri viku er Barð-
inn fór frá Neskaupstað í síðasta
skipti. Fjöldi fólks var saman
kominn til að kveðja skipið. Ekki
virtist Barðinn alveg tilbúinn til
að yfirgefa staðinn því rétt í þann
mund er skipið skyldi leggja af
stað kom upp bilun í stýrisútbún-
aði skipsins og tafðist brottför
hans af þessum sökum frá Nes-
kaupstað um nokkra tíma.
Barðinn hélt frá Neskaupstað
fullfermdur fiski sem skipið seldi
1 Bretlandi sl. mánudag. Gerði
Framh. á 3. »ÍÖu
vegna ráðanna hans Lúðvíks og
tölumar tala sínu máli.
Þessar tölur sýna þróunina í
innanlandssölunni á kindakjöti:
Árið 1974 10.200 tonn
Árið 1975 9.900 tonn
Árið 1976 9.600 tonn
Árið 1977 9.000 tonn
Og smjörsalan féll úr 2000
tonnum árið 1974 í 1260 árið 1977.
Söluskatturinn á öllum matvör-
um, 20%, var afnuminn. Það
jafngildir nú yfir 6,0 milljarða
verðhækkun á matvörum.
Þetta reyndist haigt þegar vilj-
Pramh. á 2. síðu
Frá Melarétt í FljótsdaJ.
Hávaxtastefnan
í framkvœmd
Eitt af trúaratriðum Alþýðu-
flokksins hefur verið svonefnd
„raunvaxtastefna“. Kjarni hennar
er að hækka vexti til jafns við
verðbólguna á hverjum tíma. Þau
yfirborðsrök eru gjarnan notuð til
réttlætingar á raunvaxtastefnu, að
hún eigi að tryggja hagsmuni
sparifjáreigenda.
Reynslan er þó allt önnur.
Vcxtir hafa aldrei verið eins óhag-
stæðir fyrir sparifjáreigendur og
á tímum hávaxtastefnunnar.
Hér eru dæmi um það.
Verðbólgan
Árið 1978 44,1%
Árið 1979 45—50%
Alm.
spari-vextir
19%
22—27%
En hvernig kemur hávaxta-
stefnan út í efnahagslífinu?
Athugum nokkrar staðreyndir.
Húsnæðismál
Ung hjón keyptu nýja íbúð á
20,0 milljónir króna. Lán voru
þannig:
1. Vaxtaaukalán til 5 ára
6,0 millj.
2. Lífeyrissj.lán 3,0 millj.
3. Húsnæðismálast.lán 5,7 millj.
4. Önnur lán 1,3 millj.
Samtals 16,0 millj.
Vaxtagreiðslur af þessum lánum
eru 4,8 milljónir á ári, eða 400
þús. krónur á mánuðL
Auðvitað sjá allir að venjuleg-
ur launamaður fær ekki risið und-
ir þessum vaxtakostnaði.
Verðlagsmál
Og hvaða áhrif hafa þessir háu
vextir á verðlagsmálin í landinu?
Meirihluti allra útlána bank-
anna eru nú vaxtaaukalán með
40% vexti.
Afleiðingamar eru:
Verslunarálagning hefur hækk-
að vegna vaxtahækkunar.
Landbúnaðarvörur hafa hækk-
að vegna vaxtahækkunar.
Iðnaðarvörur hafa hækkað
vegna vaxtahækkunar.
Telja má fullvíst að almennt
verðlag í landinu hafi hækkað í
ár um 5—8% eingöngu vegna
vaxtahækkunar.
Vaxtaútgjöld ríkissjóðs verða
á árinu um 16,3 milljarðar króna,
mest til Seðlabankans. Þá fjár-
hæð þarf að innheimta með hækk-
uðum sköttum. Síðasta hækkun
söluskatts var beinlínis rökstudd
með auknum vaxtaútgjöldum
ríkissjóðs.
Atvinnureksturinn
Og hver eru áhrif vaxtahækk-
unarinnar á atvinnureksturinn?
f mörgum greinum nema vaxta-
útgjöldin nú hclmingi á við öll
vinnulaun. f nokkrum fyrirtækj-
um eru vaxtaútgjöldin hærri en
öll vinnulaun.
Hinir háu vextir gera ókleift
að fullvinna ýmsar vörur í land-
inu, þar sem vaxtagjöldin
gleypa allt viðbótar verðmætið.
Niðurstaðan af hávaxtastefn-
unni er þessi:
hún liggur eins og mara á hús-
byggjendum,
hún dregur úr atvinnu,
hún hækkar skatta
hún ógnar atvinnurekstri og gerir
íslenska framleiðslu ósam-
keppnisfæra, þar sem vextir
eru hér 30—40% en í sam-
keppnislöndunum 6—10%,
hún magnar verðbólguna
og
hún gerir hlut sparifjáreigenda
lakari en áður var.
Grundvallarsamkomulag
stjórnarsamstarfsins
Undir forystu Lúðvíks Jóseps-
sonar, formanns Alþýðubanda-
lagsins, var gert það grundvallar-
samkomulag á milli Alþýðubanda-
lagsins, Alþýðuflokks og Fram-
sóknarflokks, sem ríkisstjórnar-
samstarfið síðan var byggt á.
Meginatriði í þessu grundvall-
arsamkomulagi koma fram í bréfi
Lúðvíks til flokksstjórnarfundar
Alþýðuflokksins þann 23. ágúst
1978, þegar Alþýðuflokkurinn var
krafinn svara tun það, hvort hann
gæti samþykkt stjóraarfoystu Al-
þýðubandalagsins. Alþýðuflokk-
urinn ncitaði að fallast á stjórnar-
forystu Alþýðubandalagsins. Af
því leiddi, að Ólafur Jóhannes-
son tók við stjóraarmyndunar-
forystu og lauk því verki, sem
grundvallarsamkomulag var orðið
um.
Um hvað var samið
Grundvöllur stjórnarsamstarfsins
var í aðalatriðum þessi:
1.
2.
Kaupskerðingarlög ríkisstjóra-
ar Geirs Hallgrímssonar frá
febrúar og maí 1978 skyldi
afnema.
15% gengislækkun skyldi sam-
Þykkt, en jafnhliða gerðar ráð-
stafanir til lækkunar á vöru-
verði með afnámi 20% sölu-
skatts á matvörum og auknum
niðurgreiðslum sem næmi 10%
í kaupgjaldsvísitölu.
3. Samkomulag um að leysa fyr-
irliggjandi fjárhagsvanda land-
búnaðar með greiðslu á 1,3
milljarði króna í viðbótarút- 2.
flutningsbætur.
4. Sett skyldi upp sérstök fjár-
festingarstjóm, bönkum fækk-
að og rekstrarkerfi ríkisins tek- 3.
til endurskoðunar.
5. Grandvöllur hafði verið lagð-
ur að samkomulagi við stærstu
launþegasamtökin um óbreytt
grunnkaup til 1. des. 1979 enda 4
þá gengið frá samkomulagi
um samráð við þau samtök
um aðgerðir í efnahagsmálum
og varðandi réttindamál launa-
fólks.
Hvað var gert
Á grundvelli þessa samkomulags
yar eftirfarandi gert á valdatíma 5.
ríkisstj óraarinnar:
1. Kaupskerðingarlög ríkisstjórn-
ar Geirs Hallgrímssonar voru
afnumin og með því tóku
Iaunasamningar frá árinu 1977
gildi að nýju með þeirri breyt-
ingu einni, að vísitölubætur á
hærri laun en 233 þús. kr. á
mánuði fyrir daglaun (hlið- 6.
stæð tala nú 370 þús.) skyldu
vera sama krónutala og á 233
þúsund. Með þessum reglum
tóku allir ASÍ-samningar gildi
að fullu og aðeins lítill hluti
af BSRB starfsmönnum hlaut
ekki fullar vísitölubætur.
20% söluskattur á öllum mat-
vörum var afnuminn. Sú ráð-
stöfun hefur orðið láglauna-
fólki til verulegra hagsbóta.
Niðurgreiðslur voru stóraukn-
ar og tekna aflað til þess með
auknum sköttum á atvinnu-
rekstri, háum tekjum og mikl-
um eignum.
Afleiðingarnar af því að lækka
verð á landbúnaðarafurðum
hafa orðið þær að innanlands-
salan á kindakjöti hefur aukist
um tæp 2000 tonn miðað við
árið 1977. Hefðu þau 2000
tonn verið flutt út, hefði þurft
að auka útflutningsbætur um
2,0 milljarða króna.
Á fyrstu 6 mánuðum stjóm-
arsamstarfsins, frá 1. 8. ’78 til
1. 2. ’79, hækkaði framfærslu-
vísitalan um 12,2%, eða sem
nemur um 24,4% verðbólgu á
ári. Til samanburðar má nefna
að verðbólgan var 51,7% á
síðustu 12 mánuðum ríkis-
stjómar Geirs Hallgrímssonar.
í framhaldi af því samkomu-
lagi sem gert var við samtök
launafólks f upphafi stjórnar-
Um hvað
var samlð?
Hvað var
gert?
samstarfsins, var samkomu-
lagið um greiðslur vísitölu-
bóta 1. desember 1978, þar sem
fallið var frá 3%-stigum í
vísitölu, gegn löggjöf um fé-
lagsleg réttindi, sem nefnd hafa
verið félagsmálapakkinn. í
þeirri löggjöf voru láglauna-
fólki tryggð ýmis félagsleg
réttindi sem aðrir hafa, eins
og kaup í veikindum og upp-
sagnarfrestur.
7. Fjárhagsvandi landbúnaðar var
leystur með viðbótargreiðslum,
1,3 milljarði króna.
Öll þessi atriði voru
knúin fram af
Alþýðubandalaginu
öll þau atriði, sem hér hafa ver-
ið nefnd, voru knúin fram af Al-
þýðubandalaginu, enda í beinu
framhaldi af því grundvallarsam-
komulagi, sem það hafði beitt sér
fyrir.