Svart á hvítu - 01.10.1978, Síða 10

Borgararnir láta sér í léttu rúmi liggja hörðustu
gagnrýni svo fremi aó hún fari fram í eigin sölum. f
staö þess aö taka afleiðingum slíkrar gagnrýni
notfærir borgarastéttin sér hana til aö sýna fram á
hve lýðræðið sé mikils metið. Af svipuðum ástæð-
um héldu konungar hér fyrrum hirófífl. Við afneitum
líka hvers kyns fjárhagsstuðningi frá borgarastétt-
inni, því þaó gefur þeim sem valdið hafa tækifæri til
aö fetta fingur út í vinnu okkar. Á Ítalíu eru þaö
aðeins svonefndar æðri stéttir sem sækja leikhús.
Þó einn og einn verkamaöur eða stúdent villist
þangað inn breytir það engu um aö opinberar leik-
listarstofnanir skemmta aóeins fáum útvöldum
þegnum þjóöfélagsins . Sá sem vill koma til okkar
veröur aö fara inn í verkamannahverfin. Og þar
situr ekki sjálfumglaóur þorgari í mjúkum stól með
konu sína í brokadekjól sér við hlið heldur aðeins
maðurinn sem hefur áhuga á sinni eigin menn-
ingu."
Hverjir sækja leikhús Fo?
„Áhorfendur okkar eru 50% stúdentar, 20%
verkafólk og restin er úr lægri borgarastétt og svo
einhver slæðingur í hærri stéttum. Þaö má spyrja
hvers vegna ekki fleiri verkamenn sæki sýningar
hjá okkur. Þaó er vegna þess aö hefðbundnir
vinstriflokkar hafa ástundaö hreint og beint ó-
hugnanlega heimsku í þessum málum. Þeir hafa
reynt að finna sinn sess í menningarmálum meö því
að færa list borgarastéttarinnar nær verkalýðnum
og þar af leiðandi ekkert gert til að finna og leiða
fram þá róttæku menningu sem með ítalskri alþýöu
þýr. Aðalsökina í þessum efnum ber Kommúnista-
flokkurinn. Hann og Sósíalistaflokkurinn eru þaó
stórir að þeir eiga alla möguleika á að þróa valkost
á móti borgaralegri menningu."
Hvernig stóð á því að samvinna tókst með
Kommúnistaflokkinum og leikhúsi Fo?
,,Ja, viö höfðum leikið í svokölluðum alþýðuhús-
um, Casa dell'þopþolo, sem eru merkilegt fyrirbæri
hér á Ítalíu. Yfir dyrum þeirra stendur skrifað: Ef þú
vilt gera einhverjum gott, þá geföu honum 5 soldi; 3
fyrir brauöi og 2 fyrir menningu, en meö menningu
er einungis átt við kunnáttu í lestri og skrift. Stefna
PCI er „Loperio conosce solo 300 parole, il pa-
drone 1000, é per questro lui e il padrone"
(Verkamaðurinn þekkir aöeins 300 orö, atvinnu-
rekandinn þekkir 1000; þess vegna er hann at-
vinnurekandi). Og ég segi: menningarlaus maður
er eins og tómur poki. Fullur af vindi þykir hann
tilkomumikill, en fullur af tárum — og grætur hann
ekki byltinguna — liggur hann fyrir fótum þínum.
Gættu þín að detta ekki um hann! Alþýðan átti sér
mikla menningu en vald borgarastéttarinnar, ari-
stokratanna og kirkjunnar hafa troðið hana fótum
og grafið. Þaö er skylda okkar aö grafa hana upp
aftur . . . ef fátæklingur biöur þig um ölmusu, þá
gefðu honum 5 soldi, 2 fyrir brauði og 3 fyrir bók.
Flokkur okkar er í fjötrum menntamanna. Verka-
lýðurinn verður að gerast menntaafl flokks síns. Við
verðum aö upplýsa ungt listafólk um þaö hverjir
stjórna því. Ef iðjuhöldur fjármagnar vinnu þína
getur þú verið viss um að áhrifa hans gætir í henni.
Ef verkalýðshreyfingin styður hins vegar vinnu
þína, þá mun verk þitt — hversu ófullkomin og
mótsagnakennd sem verkalýðshreyfingin er —
vera verk verkalýðsins. Þetta er ástæðan fyrir
samvinnu okkar viö PCI og ARCI. Hún bar því miður
ekki ávöxt sem skyldi og Nuova Scena leystist upp
af innbyrðis deilum. Við Franca ásamt nokkrum
tryggum samstarfsmönnum stofnuðum Collectivo
teatrale la Commune! Markmió okkar var og er aö
þróa byltingarsinnaða menningarstefnu, sem ekki
aðeins er valkostur viö menningarstefnu borgara-
stéttarinnar heldur líka andstæð stefnu endur-
skoðunarsinna í þessum málum."
Misterio Buffo
Árið 1969 var höfuðverk Dario Fo, Misterio
Buffo, frumsýnt. Verkið, sem er einleikur, er samiö
upp úr alþýðutextum frá mióöldum. Sögur biblí-
unnar sem og flestar alþýðusagnir hafa verió um-
skrifaðar í þeim tilgangi að þjóna hagsmunum
valdhafanna hverju sinni. Misterio Buffo á aö sýna
hvernig ráðandi stétt gerir sér ætíö far um aö meina
alþýöunni aö hafa áhrif á menningarþróunina.
Hvernig hún afbakar sífellt menningararfleifð al-
þýðunnar, framandgerir hana og dreifir síóan sem
list forréttindastéttanna.
Verkið hefst á því að farandleikari nokkur segir
ævisögu sína. Hann var bóndi, kúgaður af óöals-
herranum, en einn góöan veðurdag kom maður að
nafni Jesú við á bænum, kyssti hann beint á
munninn og upp frá því ferðast hann um og segir
sögur í leikritinu. Tvö dæmi:
Erkiengill ætlar aö segja nokkrum þorpsbúum
8
SVART Á HVÍTU