Svart á hvítu - 01.01.1980, Blaðsíða 35

afstaða séra Böðvars kemur í Ijós um leið og þau eru að
leggja af stað í gönguferðina og hún
lét á sig nýlegt höfuðfat, baröalausan strók, sem honum þótti bæöi
Ijótur og glossalegur, aö minnsta kosti á sextugri manneskju. (s. 14)
og er þetta orðalag endurtekiö nokkrum sinnum (s. 23,
48, 81). Mest fer Guðríður í taugarnar á séra Böðvari
meðan þau eru að tala við Gússa (,,Nú getur hún hlegið,
hugsaði séra Böðvar." s. 53). Skýringin kemur rétt eftir
að þau hafa kvatt Gússa, séra Böðvar rifjar upp löngu
liðið atvik frá Aðalfirði. Hann kom að Gússa, þá á
nítjánda aldursári, þar sem hann var niðri í fjöru að skjóta
með riffli á fuglahræðu sem átti að vera ímynd prestsins
— að viðstöddum aðdáunarfullum stráklingum. Orð
Gússa hafa ekki liðið séra Böðvari úr minni:
Gússi stakk hendinni í vasann eftir skoti og hlóö riffilinn glottandi:
Ég ætla fyrst aö brenna á smælkið fyrir neöan naflann á séra Böövari!
Hahaha! Smælkiö! (s. 72)
Þegar Böðvar ber að renna litlu strákarnir af hólmi en
Gússi storkar klerki og heldur áfram við iðju sína. I
framhaldi af þessu rifjar séra Böövar upp ögrandi hegð-
un Gússa sumarið sem Guðríður réð hann til að mála hús
þeirra (s. 75) og er þá komin skýringin á því hvers vegna
honum bregður svona illilega þegar Guðríður nefnir við
Gússa í gönguferöinni að það þurfi nú að fara að mála
hjá þeim (s. 56). En hann á engin svör nema orðlausa
reiði, vanmáttur hans á öllum sviðum gerir honum ókleift
að verja heim sinn hruni. Vanda séra Böðvars mætti orða
á freudísku eitthvað á þá leió að aðþrengt sjálf hans reyni
af öllum mætti að bæla vitneskjuna um getuleysið og
raunverulegt faöerni dótturinnar í myrkur dulvitund-
arinnar, þrúgaður af ótta við ofurvald yfir-sjálfsins, þau
siðferðilegu viðmið sem presturinn hefur tileinkað sér.
Þegar þessi vitneskja brýst að lokum inn á svið sjálfsvit-
undarinnar er hún henni um megn hvað sem öllum til-
raunum til göfgunar líður. Svipað þema hafa ótal smá-
sögur.
Það er ekki bara þessi vitneskja sem séra Böðvar
reynir aö loka úti, svo er um flest einkenni nútímasam-
félagsins, enda hefur öll þróun þess síðustu áratugi verið
honum á móti skapi. Nútímanum fylgir ærandi hávaði,
hvort sem þaö eru danslög útvarpsins (,þetta endemis
mjálm og gaul' s. 11) eða flugvélagnýr, sem virðist valda
séra Böðvari allt að líkamlegum sársuka: ,,séra Böðvar
kýttist í herðum og gretti sig eins og af sársauka." (s. 62).
Enda óttast hann um sinn eigin heim, um minninga-
bókina sína:
Hvaö yröi um hana í öllu þessu æöi og brambolti, í þessari veröld
herliös og áróöurs, bíla og flugvéla, peningasýki og brennivínsdrykkju?
(s. 100)
„Galdraveröld kjarnorkusprenginga og geimfara" (s.
109) eru orðin sem séra Böðvar notar nokkru seinna.
Honum finnst sem siðferðileg verðmæti hafi farið í súg-
inn, auófenginn gróði verður helsta hugðarefni allra í
kringum hann. Á þann veg hugsar hann til vinkvenna
Guðríðar (s. 97) og til skólabróður síns Steindórs Jóns-
sonar (s. 83—6), sem heldur betur hefur tekist að koma
sér áfram (þeim sama Steindóri bregður fyrir í því hlut-
verki sínu í annarri bók Ólafs Jóhanns, sbr. Seið og
hélog, s. 206). Mörg þessi viðhorf sín á séra Böðvar
sameiginleg með öllu alvarlegri persónum Hreiðursins.
Mótleikari séra Böðvars, Gússi, er einmitt fulltrúi alls
þess sem klerkur fyrirlítur. Sá er heldur betur ánægður
með þróun samfélagsins, þetta er annað en „heima á
náströndum í dentíð" (s. 55). Hann er verkamaður sem
sækir þangað sem mest er að hafa hverju sinni og gerir
sér enga rellu út af þeim mórölsku prinsippum sem séra
Böðvari eru heilög. Allur talsmáti hans er reffilegri og

SVART Á HVÍTU
33