Birtingur - 01.09.1954, Blaðsíða 13

I
'
Charles Chaplin hejur þá sérstöðu meðal kvikmynda-
manna, að hann lœtur einn mann gera allt í senn:
jramleiða myndina, skrifa liandritið, semja tónlistina,
stjórna töku myndarinnar, semja dansana (t. d. í
„Sviðsljósum“) og leika aðalhlutverkið! Þúsundþjala-
smiður sá, sem gerir þetta allt, er enginn annar en
Charles Chaplin sjáljur!
innar, sem vissulega er réttara að nefna tal-
mynd, eins og þróunin hefur orðið, opnuðust
nýir möguleikar til þess að gera kvikmyndina
áhrifameira listform en áður, því að nú voru
bókmenntirnar komnar til liðs. En þar opnuð-
ust líka möguleikar fyrir alla miðlungsménn,
sem ekki gátu valdið því formi, sem myndin ein
gaf, til þess að flýj a á náðir bókmenntanna,
talsins. Reyndin hefur orðið sú, að flestar kvik-
myndir, sem gerðar eru, byggjast á talinu, sög-
unni. Myndin, sjálfur formgrundvöllur þessar-
ar listar, er orðin hornreka. Það er orsök þess,
að langflestar kvikmyndir, sem sýndar eru,
geta ekki talizt kvikmyndalist, heldur einhvers
konar skrípi, sem ekki er auðvelt að skipa í
flokk.
Nú má enginn skilja orð mín svo, að ég sé á
móti tali í kvikmyndum. Þvert á móti. Talið
gefur kvikmyndunum möguleika til áhrifarík-
ari listar. Það má jafnvel vera mikið tal, eins
og t. d. í „Sölumaður deyr“, ef kvikmyndamað-
urinn man eftir því, að hægt er að hreyfa
myndavélina, að hægt er að nota ljós og skugga
til þess að skapa blæ myndar, að hægt er að
skapa innbyrðis spennu í myndirnar með upp-
stillingu persónanna, að hægt er að ráða hraða
kvikmyndarinnar með skiptingu og lengd at-
riða til að leggja áherzlu á þann boðskap, sem
flytja skal. Nærtækt dæmi um það, þegar alll
þetta gleymist, nema talið eitt, er kvikmyndin
„Tópaz“, sem gerð var eftir hinu ágætajeikriti.
Þar var rnikið og mergjað tal, sagt fram af á-
gætum leikara. En það var misheppnuð kvik-
mynd, því að þessi eini þáttur yfirgnæfði alla
aðra.
Sennilega hefur hugtakið íaZmynd átt sinn
þátt í að rugla menn í því, hver væri hinn eigin-
legi grundvöllur kvikmyndarinnar. En sú er
ósk mín, að þetta hugtak hverfi. Orðið IcviJc-
mynd skýrir þann grundvöll betur en nokkuð
annað.
D. W. Grifjith U.S.A.
(t. v.) gerði fyrstur
tilraunir til að slcapa
áhrif með skeytingu
atriða (montage). —
Rússinn Eisenstein (t.
h.) beitti skeytingar-
tœkni með mestum
árangri allra lcvik-
myndastjóra.
BIRTINGUlt
49