Austurland - 24.05.1984, Síða 2
2
FIMMTUDAGUR, 24. MAÍ 1984.
----------Austurland--------------------
MÁLGAGN ALÞÝÐUBANDALAGSINS
Ritnefnd: Elma Guðmundsdóttir, Guðmundur Bjarnason,
Kristinn V. Jóhannsson, Þórhallur Jónasson og Smári Geirsson.
Ritstjóri: Ólöf Þorvaldsdóttir 37374.
Auglýsingar og dreifing: Áshildur Sigurðardóttir
37629 - Pósthólf 31 - 740 Neskaupstað.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar: Egilsbraut 11, Neskaupstað
37571.
Prentun: Nesprent.
ÚTG.: KJÖRDÆMISRÁÐ ALÞÝÐUBANDALAGSINS
Á AUSTURLANDI
Þjóðfélag milliliðanna?
Undanfarnar vikur hafa hin ýmsu fyrirtæki lands-
manna verið að halda aðalfundi sína og fréttir af
afkomu þeirra hafa birst í fjölmiðlum. Þar skiptir
mjög í tvö horn.
Hvert þjónustufyrirtækið af öðru; flugfélög, skipa-
félög, olíufélög, bankar og tryggingarfélög sýna góða
afkomu og háar hagnaðartölur. Þessi fyrirtæki, þó
ólík séu að öðru leyti, eiga það sameiginlegt að þau
hafa fengið að velta kostnaðarhækkunum út í verð-
lagið, þau nærast að meira og minna leyti á útflutn-
ingsatvinnuvegunum og þau hafa höfuðstöðvar sínar
í höfuðborginni.
Fyrirtæki í sjávarútvegi, bæði útgerð og fisk-
vinnsla, koma aftur á móti út með geysilegu tapi og
mörg þeirra eru að stöðvast. Þessi fyrirtæki selja
afurðir sínar á erlendum mörkuðum og geta því ekki
velt kostnaði af fjármagni eða þjónustu út í verðlagið.
Og þessi fyrirtæki eru flest úti á laiidkbyggðinni.
Á sl. ári var tap á útgerðinni áætlað 30 ^40%.
Fjármagnskostnaður vegur þar mjög þungt og við
skulum ekki gleyma því að kaupendum skipa hefur
nánast verið ýtt út í dollaralán af hagspekingum
okkar. Mikið hefði sparast þar, hefðu lánin verið í
öðrum gjaldeyri. Eina grein fiskvinnslunnar sem
komst upp á núllið var frystingin, en með minnkandi
hlut þorsks í afla er sá draumur búinn og bullandi
tap er á bæði saltfisk- og skreiðarverkun.
Það er meira en lítið bogið við það þjóðfélag sem
svona býr að undirstöðuatvinnuvegunum en hlúir að
milliliðum. Afleiðingin er m. a. áberandi vaxandi
vantrú á sjávarútveginn, sem nær alveg inn í æðstu
peningastofnun þjóðarinnar. Þessi vantrú birtist svo
í stefnu stjórnvalda og er á góðri leið með að eyða
byggð á stórum svæðum úti um land og sökkva okkur
öllum í skuldafen.
Gengisstefna stjórnvalda er t. d. miðuð við þarfir
innflutningsverslunarinnar á höfuðborgarsvæðinu,
en hún bitnar hart á sjávarplássunum þar sem útflutn-
ingsverðmætin eru sköpuð. Hvaða tuskusali og drasl-
innflytjandi sem er getur fengið ómældan gjaldeyri,
en detti útgerðarmanni í hug að endurnýja skip sitt
ætlar allt um koll að keyra og hneykslunaralda skekur
fjölmiðlana.
Þetta ætti þó að vera sára einfalt. Gengi krónunnar
þarf að fylgja afkomu sjávarútvegsins, en hvorki sitja
fast né fljóta eftir duttlungum seðlabankastjóra. Tak-
ist ekki að sýna stjómvöldum fram á þetta eftir venju-
legum leiðum kann að vera að eina leiðin sé að
stoppa. Hætta bæði veiðum og vinnslu til að sýna
þeim hvaðan gjaldeyririnn kemur. Krjóh.
FRÁ ALÞINGI
Þingfundum lauk síðastlið-
inn þriðjudag og var að vanda
mikill handagangur með og á
móti síðustu viku þingsins. At-
hygli hefur vakið hversu
óvenjulega illa þingstörfin
voru skipulögð af stjórnarlið-
inu og þurftu forsetar þingsins
ítrekað að minna formenn
nefnda, sem eru úr stjórnarlið-
inu um að sinna skyldustörf-
um. Ágreiningur milli ríkis-
stjórnarflokkanna í málum,
stórum og smáum, setti mikinn
svip á þinghaldið og bar þar
hæst húsnæðismál, söluskatt af
mangó og kókó og innflutning
á kartöflum. Oftast var það
framsókn sem beygði sig fyrir
íhaldinu en ágreiningur innan
stjórnarflokkanna hefur iíka
farið vaxandi.
Hér verður hins vegar að
venju minnst fyrst og fremst á
þau mál, sem snerta Austfirði
sérstaklega.
Kísilmálmverksmiðj a
Þingsályktun um Kísil-
málmverksmiðjuna var sam-
þykkt á síðasta degi þingsins
og heimild til að hefja fram-
kvæmdir þar með í höndum
ríkisstjórnarinnar. Því stóra
máli eru gerð nokkur skil ann-
ars staðar í þessu blaði.
Yarnir á Skeiðarársandi
Tveimur þingsályktunartil-
lögum, sem Hjörleifur Gutt-
ormsson er flutningsmaður að,
var vísað til ríkisstjórnarinnar
með jákvæðri umsögn 'frá
þingnefndum. Er þar um að
ræða tillögu um varnir vegna
Skeiðarárhlaupa, semfjárveit-
inganefnd fjallaði um og til-
lögu um átak í eldi og klaki
sjávar- og vatnadýra. Höfðu
margir aðilar veitt umsögn um
síðari tillöguna, þar á meðal
búnaðarþing, sem mælti með
samþykkt hennar aðalat-
riðum.
Lengi getur
vont versnað
Enginn endir ætlar að verða
á brigðum ríkisstjórnarinnar
varðandi lækkun húshitunar-
kostnaðar. Allir muna kosn-
ingaloforðin þeirra Egils og
Sverris og fúkyrðin í garð fyrri
stjórnar. Efndirnar urðu síðan
þær sem menn þekkja á raf-
magnsreikningum síðustu
missera. Fyrir jól gaf Sverrir
iðnaðarráðherra enn loforð
um miklar úrbætur með frum-
varpi, sem kæmi fram „á fyrstu
dögum þings eftir áramót“. -
Um mánaðamót mars-apríl
lagði Hjörleifur fram fyrir-
spurn um hvenær þessa frum-
varps væri að vænta og loks 26.
apríl var það lagt fram. Eins
og þegar hefur verið greint frá
í blaðinn, var í frumvarpi
þessu ekki að finna neina úr-
bót frá núverandi ástandi utan
almenn ákvæði um orkusparn-
að. Þetta er ekki aðeins mat
stjórnarandstöðunnar heldur
komst Iðnaðarnefnd Efri
deildar, undir forystu Þorvalds
Garðars Kristjánssonar sam-
hljóða að sömu niðurstöðu.
Þar á einnig Egill Jónsson sæti.
Reyndu stjórnarliðar að fá
fram einhverjar úrbætur á
frumvarpinu með viðræðum
við iðnaðarráðherra en árang-
urslaust. Taldi nefndin þar
með tilgangslaust að senda
frumvarpið frá sér og þar með
sofnaði það vært. Eru þetta
einhver átakanlegustu örlög á
stóru máli þar sem loforð um
úrbætur hafa hlaðist upp en
reyndin orðið þveröfug - ekki
er hlutur framsóknarforust-
unnar betri í þessu máli, því
að í umræðum um fjárlagagat-
ið í mars lagði þingflokkur
framsóknar til að skorið yrði
niður fjármagn á fjárlögum til
niðurgreiðslu á orkuverði.
Einnig benti forsætisráðherra
á frumvarp Sverris sem helstu
skrautfjörður ríkisstjómarinn-
ar til að draga úr búseturöskun
í umræðum um kosningalaga-
breytinguna og hefur sú fjöður
nú fallið. H.
Hvenær heimilar ríkisstjórnin . . .
Framh. afl. síðu.
flutt er af sérstöku þingskjali.
Breytingin er tvíþætt: Annars
vegar miðar breytingin að því,
að tryggja að ályktun Alþingis
sé í fullu samræmi við 3. gr. lag-
anna um kísilmálmverksmiðju
á Reyðarfirði nr. 70/1982 svo að
ríkisstjórnin fái þær heimildir
sem í lögunum greinir. Einnig
kemur fram að ríkisstjórnin hafi
heimild til að leita eftir sam-
vinnu við innlenda og erlenda
aðila um eignaraðild að þessu
fyrirtæki.
Hjörleifur Guttormsson tók
sæti í nefndinni við afgreiðslu
þessa máls í forföllum Garðars
Sigurðssonar.“
Undir þetta álit rituðu, auk
Hjörleifs, þeir Birgir ísleifur
Gunnarsson, formaður nefnd-
arinnar, Egill Jónsson, Eggert
Haukdal, Kolbrún Jónsdóttir
frá Bandalagi jafnaðarmanna
og Þórarinn Sigurjónsson frá
Framsóknarflokki. Kolbrún og
Hjörleifur höfðu fyrirvara, hinn
síðartaldi varðandi eignaraðild
að verksmiðjunni. Gerði Hjör-
leifur grein fyrir þeim fyrirvara
við umræðu um málið í Samein-
uðu þingi og taldi aðild útlend-
inga að verksmiðjunni bæði
þarflausa og til trafala. gildandi
lög um verksmiðjuna kveða á
um að íslenska ríkið eigi meiri-
hluta í henni eða 51%. í um-
ræðum um málið kom einnig
fram hjá Birgi ísleifi, að það ætti
að vera fyllilega á færi íslend-
inga að eiga og reka verksmiðj-
una án tilstyrks útlendinga en
Sjálfstæðisflokkurinn teldi er-
lenda eignaraðild æskilega til að
draga úr áhættu á rekstrinum.
Við atkvæðagreiðslu um
breytingartillögu meirihluta At-
vinnumálanefndar Sameinaðs
þings féllu atkvæði þannig að 44
greiddu atkvæði með breyting-
artillögunni en 7 á móti. Fjórir
þingmenn greiddu ekki atkvæði
og 5 voru fjarverandi. Þeir sem
greiddu atkvæði gegn breyting-
artillögu meirihlutans voru 3
þingmenn Kvennalista, Jó-
hanna Sigurðardóttir og Jón
Baldvin frá Alþýðuflokki og
Garðar Sigurðsson og Guðrún
Heigadóttir frá Alþýðubanda-
lagi. Breytingartillaga Jóhönnu
Sigurðardóttur, sem fresta vildi
ákvörðun, hafði áður verið felld
með 38 atkvæðum gegn 5.
Þingsályktunartillagan var síð-
an samþykkt í heild með 47 at-
kvæðum gegn 5 og greiddi þá
enginn þingmaður Alþýðu-
bandalagsins atkvæði á móti. Er
málið þar með komið í hendur
ríkisstjómarinnar.
Ár er nú liðið frá því að Sjálf-
stæðisflokkurinn tók við iðnað-
armálum í ríkisstjóm og þegar
er orðin mikil töf á að fram-
kvæmdir hefjist við verksmiðj-
una. Nú hljóta menn að vænta
þess að sprett verði úr spori að
fenginni samþykkt Alþingis.