Austurland - 16.06.1984, Blaðsíða 3

LAUGARDAGUR, 16. JÚNÍ 1984.
3
Lúðvík Jósefsson er sjötugur
16. júní. Hann er fæddur á
Norðfirði og voru foreldrar hans
Jósef Gestsson og Þórstína Þor-
steinsdóttir. Ólst hann upp hjá
móður sinni og fóstra Einari
Brynjólfssyni. Bjuggu þau í
Bryggjuhúsinu, sem var fjölbýl-
ishús þeirra tíma. Langur
gangur var eftir öllu húsinu og
bjuggu margar fjölskyldur í
þröngu húsnæði, aðeins einu
herbergi með eldunaraðstöðu.
Þarna voru nokkrar barnafjöl-
skyldur og einstaklingar, sem
settu svip sinn á mannlífið.
M. a. Steinn Jónsson skáld og
kennari, Björgvin Kjartansson,
sem Jónas Guðmundsson sagði
að allt snerist um í bæjarstjórn-
arkosningum, Hólmfríður
Hannesdóttir saumakona o. fl.
Á neðri hæð Bryggjuhússins fór
fram saltfiskverkun, en með
sanni má segja að þá var lífið
saltfiskur. Mikið var oft um að
vera á hafskipabryggjunni, sem
þetta fjölbýlishús stóð á. Um
hana fóru Fransmenn og Færey-
ingar, sem voru út á firði á
skútum sínum, er skiptu tugum.
Stundum stigu Færeyingar
þjóðdans á bryggjunni, á fögr-
um sumarkvöldum. Þótti Lúð-
víki skemmtilegt að eiga heima
í Bryggjuhúsinu, þrátt fyrir
þröng og fátækleg húsakynni.
Á uppvaxtarárum Lúðvíks
var mikil gróska í atvinnulífinu
á Nesi. Fólk fluttist í þorpið, út-
gerð fór vaxandi, verkun salt-
fisks mikil, sem Norðmenn og
Færeyingar seldu kaup-
mönnum. Börnin í þorpinu fóru
snemma að taka til hendinni.
Beita og stokka upp, breiða fisk
og taka saman, reka kýrnar í
hagann og sækja á kvöldin. Lúð-
vík eins og aðrir duglegir strákar
tók þátt í þessu öllu. Umhverfið
og þessi nána snerting við allt,
sem við sjóinn var og atvinnulíf-
ið hefir eðlilega haft mikil áhrif
á duglegan og vel gefinn dreng
eins og Lúðvík. Það má því til
sanns vegar færa, að lífsskoðan-
ir og ævistarf Lúðvíks hafi verið
í framhaldi uppeldis á æskuár-
um. Hann þekkti sjávarútveg-
inn, atvinnulífið og hin kröppu
kjör erfiðismannanna. Varð
hann snemma róttækur og hug-
sjónir hans snerust um bætt kjör
alþýðunnar.
Við Lúðvík vorum lítið sam-
an þegar við vorum strákar. Ég
átti heima inni á Strönd en hann
úti á Nesi. Samgangur milli
bæjarhlutanna var aðallega í
Barnaskólanum og Barnastúk-
unni. Þar kenndi Valdemar
Snævarr strákunum að tefla, og
hafði skákmót.
Lifum við upp til Lúðvíks,
sem varð oftar en einu sinni
Taflkóngur Vorperlu. Hefði
Lúðvík eflaust komist langt í
þessari list, ef hann hefði lagt
hana fyrir sig.
Lúðvík var í Unglinngaskól-
anum, og kenndi honum þar
m. a. Einar Sveinn Frímann,
skáld, sem var mjög róttækur í
skoðunum. Mat Lúðvík hann
mikils. Þá fór Lúðvík í Mennta-
skólann á Akureyri og lauk það-
an gagnfræðaprófi 1933 með
góðri einkunn. Veiktist hann
síðan alvarlega í fjórða bekk og
lá á Sjúkrahúsinu á Akureyri,
og á Kristneshæli fram á vorið
Um haustið gerðist hann
kennari við Gagnfræðaskólann
í Neskaupstað og gegndi því
starfi til 1943, en þá tók þing-
mennskan við. Lúðvík var vin-
sæll og góður kennari og jafn-
vígur á flestar námsgreinar,
bæði til munns og handa. Á
sumrin kenndi hann sund í
kalda pollinum fyrir neðan Kúa-
hjalla.
Árið 1937 fór Lúðvík í fram-
boð til Alþingiskosninga í
Suður-Múlasýslu þá 23 ára. í
haustkosningunum 1942 varð
hann landskjörinn þingmaður
og sat á Alþingi til 1979 en þá
var hann fyrsti þingmaður Aust-
urlandskjördæmis. Það sýnir
fylgi hans og traust.
Lúðvík dregur sig í hlé í fullu
fjöri og eftir langan og glæsileg-
an þingmannsferil. Hann var
formaður þingflokks Alþýðu-
bandalagsins í 14 ár og formað-
ur Alþýðubandalagsins um
þriggja ára skeið. Var hann tví-
vegis sjávarútvegs- og viðskipta-
ráðherra. Fékk hann orð fyrir
að gegna þeim embættum betur
en margir aðrir.
Einkum reyndi á gáfur hans,
lagni og ekki síst hugrekki, þeg-
ar landhelgisdeilur við Bretann
stóðu sem hæst, en þá var gagn
að sjávarútvegsráðherrann var
fastur fyrir. Lúðvík var fulltrúi
á Genfarráðstefnum 1958 til
1982 um réttarreglur á hafinu.
Átti hann drjúgan þátt í fram-
gangi mála íslands á þeim vett-
vangi.
Það er of langt mál að tíunda
þau fjölmörgu trúnaðarstörf,
sem Lúðvík Jósefsson hefir
gegnt um dagana, enda flest al-
þóð kunn.
Hér heima var hann í bæjar-
stjórn í 34 ár og lengi forseti
hennar. Hann var í nokkur ár.
forstjóri Bæjarútgerðar Nes-
kaupstaðar. Þá gegndi hann for-
mennsku í stjórn Samvinnufé-
lags útgerðarmanna í 38 ár. Átti
hann drýgstan hlut í komu
teggja nýsköpunartogara hing-
stöðvar SÚN o. fl. framkvæmd-
um. Lúðvíki hefir verið og er
Samvinnufélagið nákomnara en
önnur félög, sem hann hefir
starfað í. Enda formennska
hans þar borið ríkulegan ávöxt,
eins og þáttur SÚN í atvinnulífi
staðarins ber með sér. Á yngri
árum var Lúðvík formaður
íþróttafélagsins Þróttar, í stjórn
Verkalýðsfélagsins, og tók þátt
í félagslífi bæjarins.
Það má segja að við Lúðvík
höfum ekki kynnst að ráði fyrr
en á námsárunum í Menntaskól-
anum á Akureyri. Þá voru mikl-
ar sviptingar í stjórnmálum og
nemendur pólitískir, harka
menntamála í landinu og jafnvel
grimmd, þegar nemendur voru
reknir úr skóla vegna róttækra
skoðana. Við skipuðum okkur
í fylkingu hinna róttæku. Svo
þegar báðir hættu námi, vegna
veikinda, hófst náið samstarf
hér heima, þar sem var fyrir sá
allra róttækasti, gneistandi af
lífskrafti, sjómaðurinn Bjarni
Þórðarson. Við þrfr tengdumst
þeim böndum, sem aldrei slitn-
uðu. Hófum við samstillta bar-
áttu fyrir sósíaliskar lífsskoðan-
ir, í verkalýðshreyfingunni,
bæjarmálum, atvinnulífinu og
fyrir velferð okkar bæjarfélags.
Það hófst strangt og fórnfúst
starf og endalausar bollalegg-
ingar um verkefnin. Lúðvík
stofnaði fyrstur okkar heimili
eða 1936. Þar var aðal fundar-
staðurinn. Gengum við um gólf
fram eftir kvöldum, reyndum að
finna bestu leiðina til þess að ná
meirihluta í Verkalýðsfélaginu,
bæjarstjórninni og síðar Sam-
vinnufélaginu. Gárungarnir
sögðu að við hefðum ætlað að
ná meirihluta í Sóknarnefnd-
inni, en það var ekki alveg satt.
Fjóla hin ágæta kona Lúðvíks
þurfti að þola þennan ágang,
enda glaðlynd og umburðarlynd.
Lúðvík átti gott með að
greina aðalatriði frá því sem
minna máli skipti og hann tók
ekki ákvarðanir nema að vel at-
Starf Lúðvíks að félagsmálum
og kennslu varð undirstaða
mælsku hans, enda þurfti hann
oft að tala gegn mælskumannin-
um Jónasi Guðmundssyni.
Það var því ekkert spursmál,
að Lúðvík færi í framboð til Al-
þingiskosninga árið 1937, þá
aðeins 23 ára. Vakti hann þá
þegar athygli fyrir skeleggan
málflutning á framboðsfundum.
Reyndist hann gjaldgengur með
görpum eins og Eysteini Jóns-
syni, Jónasi Guðmundssyni og
Árna Jónssyni frá Múla. Hann
var mælskur, rökfastur, fylginn
sér og vel að sér í málefnunum.
Lúðvík hefir þann kost, sem er
nauðsynlegur pólitíkusum en
það er húmör og notaleg gaman-
semi.
Það er svo ótal margt, sem
Lúðvík Jósefsson hefir látið til
sín taka, bæði áður en hann fór
á þing og þá sérstaklega á
löngum og litríkum þingmanns-
ferli. Hafa málefni Austfirð-
inga, bæði til sjávar og sveita,
borið þar hátt. Ég minnist þess
að eitt fyrsta verk Lúðvíks, þeg-
ar hann fór fyrst á þing var að
stofna hér í bæ Byggingarfélag
alþýðu. Tókst að byggja meira
en 30 íbúðir í verkamannabú-
stöðum á 20 árum.
Lúðvík hefir undanfarna
fjóra áratugi verið í hópi áhrifa-
mestu alþingismanna. Þurfa
slfkir menn að hafa þó nokkuð
til brunns að bera. Eiginleikar
stjórnmálamannsins komu í ljós
hjá Lúðvíki, strax fyrstu árin
þegar við hófum afskipti af op-
inberum málum. Brennandi
áhugi, dugnaður, gáfur og að
eiga auðvelt með að setja sig inn
í hin ólíklegustu málefni. Hefi
ég engan mann þekkt, sem á
jafn auðvelt með að beita sann-
færingarkrafti sínum til þess að
fá menn á sitt mál. Bindindi og
reglusemi varð ekki síst til þess
að gera hann að traustum og af-
kastamiklum stjórnmálamanni.
Megum við Austfirðingar vera
stoltir af því hve margir okkar
þingmanna hafa verið bindind-
ismenn.
Það mætti segja margt og
mikið um starf okkar félaganna
á Norðfirði. Þetta nána
samstarf, margra ágætra
manna, um hálfrar aldar skeið,
hefir vonandi markað spor á
braut framfara í bæjarfélagi
okkar.
Fyrstu árin eru eðlilega manni
minnisstæð, þá var baráttan
hörðust. Vorum við ákveðnir í
að koma á sósíalisma á íslandi
og eiga þátt í að frelsa heiminn.
Alvörunni fylgdi margt
skemmtilegt og átt Lúðvík
drjúgan þátt í því. Náið og ein-
lægt samstarf okkar þre-
menninganna Bjarna, Lúðvíks
og mitt, barátta fyrir sameigin-
legum hugsjónamálum, allt frá
unglingsárum var óhugsandi
nema gagnkvæmt traust og vin-
átta héldist alla tíð. Þessi vinátta
er dýrmæt þeim, sem hennar
verður aðnjótandi.
Færi ég Lúðvíki innilegar
þakkir fyrir langa og góða
samfylgd. Óskum við Soffía
Lúðvíki og hans ágætu konu
Fjólu hjartanlega til hamingju
með afmælisdaginn. Þökkum
þeim margar skemmtilegar
stundir og vináttu.
Jóhannes Stefánsson.
í dag, 16. júní, er Lúðvík Jós-
efsson, fyrrverandi alþingis-
maður og ráðherra sjötugur.
Það verða eflaust margir til að
skrifa afmælisgreinar um Lúð-
vík sjötugan og rekja störf hans
og æviferil. Ég mun því sleppa
slíkri upptalningu í þessum fá-
tæklegu orðum mínum, enda
veit ég, að þar um muni mér
færari og kunnugri menn fjalla.
Ennþá man ég glöggt, er ég
sá Lúðvík Jósefsson í fyrsta
sinn. Það var á framboðsfundi
á Reyðarfirði fyrir meira en 30
árum. Þangað fór ég með for-
eldrum mínum, og hlýddum við
þar á marga snjalla ræðumenn
flytja mál sitt. Með mér bjó
mest eftirvænting eftir að heyra
og sjá Lúðvík Jósefsson, sem
þá hafði um langt skeið átt sæti
á Alþingi ýmist sem annar þing-
maður Sunnmýlinga eða lands-
kjörinn þingmaður. Oft hafði ég
heyrt til hans í útvarpsumræðum
og hrifist af ræðusnilld hans og
málflutningi. Og eftirvænting
mín fékk vissulega sína umbun á
þessum framboðsfundi á Reyðar-
firði. Jafnskjótt og frambjóð-
1934 að hann kom heim. að og byggingu Fiskvinnslu- huguðu máli.